Regiony historyczne i etnograficzne Polski

Polska od setek lat wykształciła wiele rodzajów podziału swojego terytorium. Jednym z nich jest podział historyczny, dawniej mający swe odbicie w administracji Rzeczypospolitej Polskiej. Badaniem tego jakże specyficznego podziału oprócz etnografów zajmują się również historycy i pasjonaci kultury polskiej. Poniżej znajduje się uproszczony podział naszego kraju z dość zaokrąglonymi danymi.

Podział edytuj

Uwagi: Jeżeli podana w tabeli kraina leży częściowo poza granicami administracyjnymi Polski, to dane podane na jej temat odnoszą się tylko i wyłącznie do jej polskiej części. Dotyczy to wszystkich danych, za wyjątkiem stolicy historycznej ulokowanej za granicą.

Nazwa regionu historycznego	Regiony historyczne Pomorza	Podregiony historyczne	Stolice regionów historycznych	Regiony etnograficzne	Stolice regionów etnograficznych	Województwo
Pomorze	Pomorze Zachodnie	Pomorze Przednie Pomorze Tylne Ziemia słupsko-sławieńska	Szczecin (Pomorze Zachodnie) Słupsk i Sławno (ziemia słupsko-sławieńska)	–	–	zachodniopomorskie
	Ziemia lęborsko-bytowska	Ziemia lęborska Ziemia bytowska	Lębork (ziemia lęborska) Bytów (ziemia bytowska)	–	–	pomorskie
	Pomorze Wschodnie	Pomorze Gdańskie Ziemia chełmińska Ziemia lubawska Ziemia michałowska	Gdańsk (Pomorze Wschodnie i Pomorze Gdańskie) Chełmno (ziemia chełmińska) Lubawa (ziemia lubawska) Michałowo (ziemia michałowska)	Kaszuby Kociewie Bory Tucholskie^[1] Powiśle^[2] Żuławy Wiślane	Gdańsk^[3]/ Kartuzy^[4] (Kaszuby) Starogard Gdański (Kociewie) Tuchola (Bory Tucholskie) Kwidzyn (Powiśle)	zachodniopomorskie pomorskie kujawsko-pomorskie warmińsko-mazurskie

Nazwa regionu historycznego	Regiony historyczne Wielkopolski	Podregiony historyczne	Stolice regionów historycznych	Województwo
Wielkopolska	Ziemia kaliska	Krajna^[5] Pałuki	Kalisz (ziemia kaliska) Nakło nad Notecią (Krajna)	pomorskie wielkopolskie kujawsko-pomorskie
Wielkopolska	Ziemia poznańska	Ziemia wschowska	Poznań (ziemia poznańska) Wschowa (ziemia wschowska)	zachodniopomorskie wielkopolskie lubuskie

Nazwa regionu historycznego	Podregiony historyczne	Stolice regionów historycznych	Regiony etnograficzne	Stolice regionów etnograficznych	Województwo
Kujawy	Ziemia dobrzyńska^[6]	Włocławek (Kujawy) Dobrzyń nad Wisłą (ziemia dobrzyńska)	Kujawy Północne^[7] Kujawy Zachodnie (Kujawy Czarne) Kujawy Wschodnie (Kujawy Białe/Południowe)	Bydgoszcz (Kujawy Północne) Inowrocław (Kujawy Zachodnie) Włocławek (Kujawy Wschodnie)	kujawsko-pomorskie wielkopolskie mazowieckie

Nazwa regionu historycznego	Podregiony historyczne	Stolice regionów historycznych	Województwo
Ziemia łęczycko-sieradzka	Ziemia łęczycka	Łęczyca (ziemia łęczycka)	łódzkie wielkopolskie
Ziemia łęczycko-sieradzka	Ziemia sieradzka Ziemia wieluńska	Sieradz (ziemia sieradzka) Wieluń (ziemia wieluńska)	łódzkie śląskie

Nazwa regionu historycznego	Podregiony historyczne	Stolice regionów	Województwo
Ziemia lubuska	Ziemia kostrzyńska Ziemia kiniecka Ziemia słubicka Ziemia sulęcińska	Lubusz (w Niemczech)	lubuskie zachodniopomorskie

Nazwa regionu historycznego	Regiony historyczne Łużyc	Stolice regionów	Województwo
Łużyce	Dolne Łużyce Górne Łużyce	Chociebuż (Łużyce Dolne) Budziszyn (Łużyce Górne) (oba miasta są w Niemczech)	lubuskie dolnośląskie

Nazwa regionu historycznego	Regiony historyczne Śląska	Stolice regionów	Województwo
Śląsk	Dolny Śląsk Górny Śląsk Śląsk Cieszyński	Wrocław (Dolny Śląsk) Racibórz i Opole (Górny Śląsk) Cieszyn (Śląsk Cieszyński)	dolnośląskie opolskie śląskie małopolskie

Nazwa regionu historycznego	Regiony historyczne Prus	Podregiony historyczne	Stolice regionów historycznych	Regiony etnograficzne	Stolice regionów etnograficznych	Województwo
Prusy	Prusy plemienne	Pomezania Pogezania Sasinia Warmia (plemienna) Natangia Galindia Barcja Nadrowia Sambia Skalowia Jaćwież^[8]	Królewiec (Prusy Książęce) Barciany (Barcja) Sławskoje (Natangia) Braniewo (Warmia plemienna) Frombork i Lidzbark Warmiński (Warmia biskupia) Malbork (ziemia malborska)	Powiśle^[2] Mazury Mała Litwa (Litwa Mniejsza/Pruska)	Kwidzyn (Powiśle) Ełk (Mazury) Kłajpeda (Mała Litwa)	pomorskie warmińsko-mazurskie kujawsko-pomorskie
	Prusy Królewskie	Ziemia malborska Warmia (biskupia)
	Prusy Książęce	Prusy Dolne Prusy Górne

Nazwa regionu etnograficznego	Regiony etnograficzne Suwalszczyzny	Stolice	Województwo
Suwalszczyzna	Suwalszczyzna (Polska)	Suwałki (Suwalszczyzna, Suwalszczyzna Polska) Mariampol (Suvalkija) Sopoćkinie (Suwalszczyzna Sopoćkińska)	podlaskie
	Suvalkija/Sudovia (Litwa)
	Suwalszczyzna Sopoćkińska (Białoruś)

Nazwa regionu historycznego	Podregiony historyczne	Stolice regionów	Województwo
Podlasie	Ziemia drohicka Ziemia mielnicka Ziemia bielska Ziemia białostocka	Drohiczyn	podlaskie

Nazwa regionu historycznego	Podregiony historyczne	Stolice regionów	Województwo
Polesie	Ziemia włodawska Ziemia bialska	Brześć (na Białorusi)	podlaskie lubelskie

Nazwa regionu historycznego	Regiony historyczne Rusi Czerwonej	Stolice regionów	Regiony etnograficzne	Województwo
Ruś Czerwona	Ziemia przemyska Ziemia sanocka Ziemia zamojska Ziemia chełmska Ziemia bełska Bojkowszczyzna	Lwów (Ruś Czerwona) (na Ukrainie)	Łemkowszczyzna (wschodnia)	lubelskie podkarpackie

Nazwa regionu historycznego	Podregiony historyczne	Stolice regionów historycznych	Regiony etnograficzne	Stolice regionów etnograficznych	Województwo
Mazowsze	Ziemia płocka Ziemia rawska Mazowsze właściwe Ziemia czerska Ziemia warszawska Ziemia wyszogrodzka Ziemia zakroczymska Ziemia ciechanowska Ziemia łomżyńska Ziemia wiska Ziemia nurska Zawkrze	Płock (Mazowsze i ziemia płocka) Rawa Mazowiecka (ziemia rawska) Czersk (ziemia czerska) Warszawa (ziemia warszawska) Wyszogród (ziemia wyszogrodzka) Zakroczym (ziemia zakroczymska) Ciechanów (ziemia ciechanowska) Łomża (ziemia łomżyńska) Wizna (ziemia wiska) Nur (ziemia nurska) Szreńsk (Zawkrze)	Kurpiowszczyzna Kurpie Białe Kurpie Zielone Ziemia łowicka	Łowicz (ziemia łowicka)	mazowieckie podlaskie łódzkie warmińsko-mazurskie

Nazwa regionu historycznego	Regiony historyczne Małopolski	Stolice regionów	Regiony etnograficzne	Województwo
Małopolska	Ziemia krakowska Ziemia sandomierska Ziemia lubelska (Lubelszczyzna)	Kraków (Małopolska i ziemia krakowska) Sandomierz (ziemia sandomierska) Lublin (ziemia lubelska)	Podhale Łemkowszczyzna (zachodnia) Zagłębie Dąbrowskie Sądecczyzna Żywiecczyzna Ziemia radomska Ziemia kielecka	małopolskie podkarpackie śląskie lubelskie świętokrzyskie mazowieckie łódzkie

Nazwa regionu historycznego	Stolica regionu	Województwo
Spisz	Lewocza (na Słowacji)	małopolskie

Nazwa regionu historycznego	Stolica regionu	Województwo
Orawa	Zwoleń (na Słowacji)	małopolskie

Mapy edytuj

Historyczne krainy Polski na tle obecnych granic
Mapa Polski w 1239 roku
Mapa Polski z lat 1385-1434
Mapa Polski w 1772 roku
Mapa Polski z 1930 roku

Uwagi edytuj

↑ Bory Tucholskie są również regionem etnograficznym dla Borowiaków Tucholskich – rdzennych mieszkańców tego regionu.
↑ ^2,0 ^2,1 Powiśle pod względem kulturowym jest pograniczem pomiędzy Prusami, a Pomorzem (Pomorzem Wschodnim).
↑ Gdańsk jest stolicą Kaszub tylko i wyłącznie pod względem historycznym.
↑ Kartuzy są współczesną stolicą Kaszub.
↑ Krajna pod względem kulturowym jest pograniczem pomiędzy Wielkopolską, a Pomorzem.
↑ Ziemia dobrzyńska pod względem kulturowym jest pograniczem pomiędzy Pomorzem (ziemią chełmińską), Kujawami oraz Mazowszem.
↑ Niekiedy region ten bywa łączony z Kujawami Zachodnimi.
↑ Niektóre źródła uznają Jaćwież za osobny region, nie będący częścią Prus.

[1] Bory Tucholskie są również regionem etnograficznym dla Borowiaków Tucholskich – rdzennych mieszkańców tego regionu.

[:2-2] 2,0 ^2,1 Powiśle pod względem kulturowym jest pograniczem pomiędzy Prusami, a Pomorzem (Pomorzem Wschodnim).

[3] Gdańsk jest stolicą Kaszub tylko i wyłącznie pod względem historycznym.

[4] Kartuzy są współczesną stolicą Kaszub.

[:1-5] Krajna pod względem kulturowym jest pograniczem pomiędzy Wielkopolską, a Pomorzem.

[:0-6] Ziemia dobrzyńska pod względem kulturowym jest pograniczem pomiędzy Pomorzem (ziemią chełmińską), Kujawami oraz Mazowszem.

[7] Niekiedy region ten bywa łączony z Kujawami Zachodnimi.

[8] Niektóre źródła uznają Jaćwież za osobny region, nie będący częścią Prus.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]