Województwo podlaskie

Województwo podlaskie
Lokalizacja
Herb
Flaga
Główne informacje
Stolica	Białystok
Waluta	złoty (PLN)
Powierzchnia	20 187
Liczba ludności	1 181 533 (2019)
Język	polski, białoruski, litewski
Religia	katolicyzm, prawosławie

Mapa województwa

Województwo podlaskie – województwo położone w północno-wschodniej części Polski, ze stolicą w Białymstoku.

Charakterystyka

Geografia

Dzisiejsze województwo podlaskie obejmuje prócz Podlasia, krainy historycznej leżącej na Nizinie Podlaskiej po obu brzegach środkowego Bugu, także część Mazowsza (na zachodzie) oraz ziemie Suwalszczyzny (na północy).

Fauna i flora

W Puszczy Białowieskiej hodowane są żubry, w Wigierskim Parku Narodowym występują bobry, a nad Biebrzą i Narwią można spotkać wiele gatunków ptactwa.

Klimat

Klimat w porównaniu z innymi regionami Polski jest bardziej surowy, a Suwałki, są nazywane „polskim biegunem zimna”. Jest on pod silnym wpływem mas powietrza kontynentalnego; średnia roczna temperatura powietrza poniżej 7 °C, w części północno-wschodniej poniżej 6,5 °C. Jest to jeden z chłodniejszych obszarów w kraju (zimy najchłodniejsze w Polsce, poza górami, o temp. poniżej 5,5 °C); amplitudy temperatur powyżej 23 °C, większe niż przeciętne w kraju. Opady wynoszą średnio 550 mm na południu województwa, do 700 na północy. Z warunków klimatycznych wynika długi okres zalegania pokrywy śnieżnej (ponad 3 miesiące) oraz skrócony okres wegetacyjny roślin 190–205 dni.

Historia

W czasach przed chrztem Polski i kilka dekad później Podlasie (oprócz zachodniej części obecnego woj. podlaskiego, która historycznie należała do Ziemi łomżyńskiej – największej ziemi na Mazowszu), leżało w Księstwie Kijowskim. Jednak granice przesuwały się dość często i wpływy tegoż Księstwa na ówczesną ludność Podlasia były znikome. Później przez kilka lat obszar ten pozostawał bez przynależności do państw ościennych. Na nic zdały się zakusy Książąt Mazowieckich, Księstwa Litewskiego i Jaćwieży. Następnie, wraz z ekspansją Wielkiego Księstwa Litewskiego, obszar ten został włączony do Litwy.

Przed nastaniem Unii Polsko-Litewskiej najazdy z obu stron powodowały przesuwanie się granic. W pewnym momencie obszar Podlasia został na krótko włączony do Mazowsza (Bielsk Podlaski, Drohiczyn), a granica wschodnia znajdowała się w okolicach miejscowości Czarna Białostocka (na północy) i na wschód od Bielska (na południu). Potem jednak Litwa odzyskała swoje ziemie i była w ich posiadaniu aż do wejścia w życie Unii Polsko-Litewskiej. Cięższe walki toczyły się tylko o ziemie w okolicach Tykocina, który przechodził spod panowania mazowieckiego pod panowanie litewskie. W czasach Unii Podlasie zostało włączone do Korony Polskiej.

Gospodarka

W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. podlaskiego wynosił 36,1 mld zł, co stanowiło 2,2% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 30,1 tys. zł (71,7% średniej krajowej), co plasowało podlaskie na 14. miejscu względem innych województw.

W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. podlaskim wynosiła 16,7 mld zł, co stanowiło 1,7% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w podlaskim wynosiła 4,8 mld zł, co stanowiło 3,0% tej sprzedaży Polski.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. podlaskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3220,88 zł, co lokowało je na 11. miejscu względem wszystkich województw.

W końcu marca 2012 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 69,1 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 14,7% do aktywnych zawodowo.

Według danych z 2011 r. 11,0% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. podlaskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji), co stanowiło największy odsetek względem innych województw.

Dojazd

Pociągiem

Dojazd od strony Warszawy przez Łapy do Białegostoku, a także z Olecka do Suwałk.

Samochodem

Na Podlasie nie można dostać się autostradą. Dojazd drogami szybkiego ruchu umożliwiają drogi ekspresowe S8, S16, S19 i S61. Dotarcie do województwa podlaskiego jest możliwe drogami krajowymi (DK8, DK16, DK19, DK58, DK61, DK63, DK65 i DK66) i innymi drogami niższych kategorii.

Samolotem

W województwie podlaskim nie ma międzynarodowych portów lotniczych i lotnisk pasażerskich. Najbliższe polskie port lotnicze znajdują się w Warszawie, Modlinie i Szczytnie, a najbliższe zagraniczne to Port Lotniczy Brześć-Telmy i Port Lotniczy Grodno.

Regiony

Powiaty w województwie podlaskim

Widok na Białowieżę

Białostocczyzna:

• Białystok
• Łapy
• Sokółka
• Krynki
• Gródek
• Michałowo
• Dąbrowa Białostocka
• Knyszyn
• Mońki

Cerkiew w Siemiatyczach

Ziemia Tykocińska:

• Tykocin
• Kiermusy

Ziemia Bielska:

• Białowieża
• Bielsk Podlaski
• Hajnówka
• Kobylin-Borzymy (granica między Mazowszem a Podlasiem na rzece Ślina)
• Sokoły

Rynek Kościuszki w Białymstoku

Powiaty

• Powiat suwalski
• Powiat augustowski
• Powiat sokólski
• Powiat białostocki
• Powiat hajnowski
• Powiat siemiatycki
• Powiat bielski
• Powiat wysokomazowiecki
• Powiat zambrowski
• Powiat łomżyński
• Powiat grajewski
• Powiat kolneński

Centrum Suwałk

Miasta

• Białystok
• Bielsk Podlaski
• Ciechanowiec
• Supraśl
• Augustów
• Sejny
• Choroszcz
• Wasilków
• Łomża
• Grajewo
• Rajgród
• Szczuczyn
• Suwałki
• Sokółka
• Siemiatycze
• Suraż
• Zambrów

Wsie

• Tybory-Trzcianka
• Pratulin
• Grabarka
• Osowiec-Twierdza
• Wigry

Ciekawe miejsca

• Muzeum Pożarnictwa w Szczuczynie

Język

W regionie językiem urzędowym jest polski. Przebywając na przygranicznych terenach możemy spotkać się z mową mieszaną lub językiem białoruskim czy litewskim. W niektórych częściach województwa (okolice Hajnówki) obecna gwara podlaska, zwana także mikrojęzykiem podlaskim.

Warto zobaczyć

• Białystok
• Czarna Hańcza – rzeka, która mija na swojej drodze szereg atrakcyjnych turystycznie lokalizacji:
  • Hańcza – najgłębsze jezioro w Polsce,
  • Wigierski Park Narodowy,
  • Zespół klasztorny Kamedułów w Wigrach,
  • Kanał Augustowski – najdłuższy zabytek w Polsce.
• Białowieski Park Narodowy – hodowla żubrów
• Narwiański Park Narodowy – Narew i bagna
• Jezioro Rajgrodzkie
• Jezioro Siemianowskie
• Puszcza Knyszyńska
  • Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej
  • Ostoje żubra
• Łomża
• Biebrzański Park Narodowy
  • Rozlewisko Biebrzy
  • Goniądz
• Podlaski Szlak Tatarski
  • Bohoniki i Kruszyniany – tatarski meczet

Warto spróbować

Potrawy pogranicza polsko-litewskiego: Kartacze (cepeliny), kołduny, kindziuk. W ciepłe dni znakomicie smakuje chłodnik litewski. Sękacz, jako oryginalne i trwałe (można przechowywać tygodniami) ciasto może być pamiątką lub prezentem.

W wielu miejscach można kupić produkty wytwarzane metodami tradycyjnymi (ser, masło, miód, wędliny).

Ze względu na bliskość granicy z Białorusią i Litwą, można zakupić tam regionalne produkty i tamtejszą żywność.

Gastronomia

W mniejszych miejscowościach, atrakcyjnych turystycznie spotyka się restauracje, bary. Część z nich czynna jest tylko w sezonie letnim.

Bezpieczeństwo

W województwie podlaskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Białymstoku i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999.

---