Łowicz

Łowicz
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo łódzkie
Powierzchnia	23,42 km²
Ludność	26 928
Nr kierunkowy	(+48) 46
Kod pocztowy	99-400 – 99-402
Strona internetowa

Łowicz – miasto w Polsce, w północnej części województwa łódzkiego, w powiecie łowickim, siedziba powiatu, nad rzeką Bzurą, na północnym skraju Równiny Łowicko-Błońskiej.

Łowicz, ruiny zamku prymasowskiego

Łowicz, stacja kolejowa

Łowicz Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja

Ratusz w Łowiczu

Charakterystyka

Położenie geograficzne: 52°06′22″N 19°56′45″E

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do ówczesnego województwa skierniewickiego.

Miasto liczące ok. 30000 mieszkańców, położone w pn. części Równiny Łowicko-Błońskiej.

Miejscowość krajoznawcza o znaczeniu międzynarodowym. Jeden z najbardziej interesujących ośrodków kultury ludowej w Polsce. Słynne są procesje Bożego Ciała w strojach ludowych szczególnie kobiecych ale i męskich, także dziecięcych. Istotnym elementem folkloru łowickiego są wycinanki z różnobarwnego papieru: „gwiozdy”, „kodry” i „tasimki”. Izbę łowicką ozdabiały także wiszące u sufitu „pająki” z papieru. Obrzędy ludowe, zwłaszcza weselne, pieśni i tańce łowickie są również charakterystycznym przejawem twórczości i kultury ludowej „księżaków” (ziemię łowicką nazywało się często księstwem łowickim, a Joanna Grudzińska, żona wielkiego księcia Konstantego była nazywana Księżną Łowicką). Zespół „Mazowsze” rozsławia niektóre łowickie tańce i pieśni. Bogaty obraz ludowych obrzędów łowickich, wierzeń i przysłów przytoczył noblista Władysław Stanisław Reymont w epopei „Chłopi”.

Miasto o bogatych tradycjach kulturalno-oświatowych i artystycznych. Najstarsza wzmianka o szkole pochodzi z 1433 r. W 1668 r. powstała szkoła pijarów o poziomie nie odstającym od czołowych zakładów naukowych kraju na poziomie średnim. Przy manufakturze łowickiej (1787-1794) prowadzono naukę przędzenia lnu, zatem była to najstarsza szkoła zawodowa w Polsce. Pierwsza drukarnia powstała w 1566 r.

W XVII w. Łowicz miał swojego kronikarza, był nim Kazimierz Cebrowski.

Stolica Diecezji Łowickiej. Siedziba wielu szkół średnich i wyższych. Zaplecze rolnicze i przetwórstwa owocowo-warzywnego. Pierwsza historyczna wzmianka w Złotej Bulli z 1136 r. Od XII w. własność arcybiskupów gnieźnieńskich.

Pierwszy kościół zbudowano ok. 1100 r. W XII w. siedziba kasztelanii. Za czasów arcybiskupa Świnki (przed 1359 r.) otrzymał prawa miejskie. Biskup Wojciech h. Jastrzębiec w 1433 r. nadał kościołowi parafialnemu tytuł kolegiaty, a przy niej powstała szkoła średnia zw. Kolonią Akademii Krakowskiej.

Łowicz w okresie interregnum stawał się nieformalną stolicą państw ze względu na pełnioną przez arcybiskupa funkcję interreksa. Tu odbywały się synody, narady senatorów, zjazdy szlachty, prymasi przyjmowali królów, posłów, dyplomatów obcych państw.

Układ urbanistyczny Łowicza jest związany z dwoma rynkami: prostokątnym rynkiem Kościuszki (Starym) i położonym na zachód od niego rynkiem Kilińskiego (Nowym) o kształcie trójkąta równobocznego. Miasto rozwijało się wzdłuż brzegu Bzury u przeprawy przez rzekę, nie było wzorowane na żadnych obcych rozwiązaniach urbanistycznych, jego rozwoju przestrzennego nie krępowały mury obronne miejskie, bo ich nigdy nie posiadało. Miasto rozwijało się gospodarczo dzięki 6 jarmarkom w roku.

W 1793 r. zostało zajęte przez wojska pruskie, których rabunki spowodowały znaczne straty.

Pod koniec XIX w. nastąpiło ożywienie gospodarcze. Założono straż ogniową, powstało Towarzystwo Pożyczkowo-Oszczędnościowe, fabryka nawozów sztucznych.

Dojazd

Samolotem

Ok. 11 km na wschód od miasta znajduje się prywatne, śmigłowcowe lądowisko Nieborów.

Pociągiem

Układanie torów kolejowych Kolei Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej linii bocznej na odcinku Grodzisk Mazowiecki – Skierniewice – Łowicz ukończono 15 października 1845 r.

Obecnie linie kolejowe łączą Łowicz (Łowicz Główny i Łowicz Przedmieście) bezpośrednio z wieloma miastami (połączenia bezpośrednie):

• Łowicz – Poznań – Szczecin – Świnoujście (najdłuższe połączenie bezpośrednie)
• Łowicz – Warszawa – Siedlce – Terespol
• Łowicz – Głowno – Łódź (ponownie otwarte 1 października 2011 r.)

Samochodem

W mieście krzyżują się trzy drogi krajowe i dwie wojewódzkie:

• droga krajowa nr 14: Łowicz – Łódź – Sieradz – Złoczew/(Wieluń) – Walichnowy
• droga krajowa nr 70: Łowicz – Skierniewice – Zawady
• droga krajowa nr 92: Rzepin – Świebodzin – Pniewy – Poznań – Konin – Łowicz - Warszawa
• droga wojewódzka nr 584: Łowicz – Sanniki
• droga wojewódzka nr 703: Łowicz – Łęczyca – Poddębice

W pobliżu miasta przebiega autostrada A2.

Komunikacja

Komunikację publiczną w mieście zapewnia MZK Łowicz.

Warto zobaczyć

• Stary Rynek, przy którym znajduje się bazylika katedralna, brama prymasowska, siedziba bpa łowickiego, dziedziniec ks. Wikariuszy z figurą św. Jana Nepomucena, ratusz. W pierzei wsch. dawny klasztor x.x. Misjonarzy dziś Muzeum Regionalne. Pd. pierzeja rynku została zniszczona podczas nalotów w 1939 r. Zachowała się jedynie renesansowa kamienica Cebrowskich. W zachodniej pierzei kanonie z XVI i XVII w. Na rynku znajdują się dwa pomniki - poświęcony Synom Ziemi Łowickiej z 1927 r. i papieża Jana Pawła II z 2000 r.
• U wylotu ulicy Zduńskiej kościół pijarów.
• Nowy Rynek. Trójkątny rynek z 1405 r. W XVI w. stał tu murowany ratusz renesansowy z wysoką pięciokondygnacyjną wieżą. Na rynku kamieniczki z XVI i XVIII w. z zachowanymi XVI-XVIII-wiecznymi fasadami oraz fragment bruku założonego po 1525 r. i kamień przypominający stracenie powstańców w 1863 r. Rynek z fontanną i zabudową stanowi miejsce organizowania imprez miejskich.
• Katedra (kościół kolegiacki, najbogatszy pod względem wyposażenia zabytek miasta) p.w. Wniebowzięcia NMP to budowla trójnawowa, renesansowo-barokowa z fasadą projektowaną przez Tomasza Poncino. Obok naw bocznych rząd sześciu kaplic. Wewnątrz świątyni pomniki 12 arcybiskupów. Po obu stronach prezbiterium stalle z połowy XVII w. bogato ornamentowane. Do godności bazyliki podniósł świątynię papież Jan Paweł II 14 czerwca 1999 r. podczas wizyty w Łowiczu. Świątynię odwiedzali królowie polscy. Zdobiło ją wielu sławnych twórców m.in. Jan Michałowicz z Urzędowa. Obok muzeum diecezjalne gdzie prezentowane są zabytki sztuki sakralnej, pamiątki po arcybiskupach. Są to relikwiarze, lichtarze, kielichy, pateny, puszki, monstrancje, paramenty, paliusze, pastorały, krzyże biskupie, pierścienie. Z wieży można oglądać panoramę Łowicza.
• Dwór biskupi, siedziba biskupa łowickiego to drewniany budynek zwany dziekanią zbudowany w XVII w. przez dziekana łowickiego ks. Wojciecha Krajewskiego. Po śmierci sufragana bpa hr. Henryka Platera w 1868 r. dziekanie zabrały władze rosyjskie umieszczając tam naczelnika żandarmerii.
• Ratusz to budowla klasycystycznych zbudowana w latach 1825-28 wg projektu architekta Bonifacego Witkowskiego, dwukondygnacyjna, z wieżą zegarową, wzniesiona na planie prostokąta. Wewnątrz zabytkowa Sala Radziecka, w 1918 r. przyozdobiona malaturami Józefa Lamparskiego, przedstawiającymi widok Łowicza, herb miasta, oraz portrety Kościuszki, Sienkiewicza, Staszica, abpa Jana Łaskiego i Kazimierza Wielkiego.
• Muzeum Łowickie z kaplicą pw. św. Karola Boromeusza. Budynek fundacji abpa Michała Stefana Radziejowskiego przeznaczony dla xx. misjonarzy na miejsce zamieszkania i seminarium duchowne. Budowniczym był Tylman z Gameren. Gmach na planie pięcioboku mieści obecnie Muzeum Regionalne. Główne działy muzeum to archeologia, historia miasta, etnografia, sztuka baroku, wystawy zmienne i Izba Pamięci Łowickich Żydów. Kaplica p.w. św. Karola Boromeusza jest zdobiona freskami iluzjonistycznymi ze scenami z życia patrona, wykonanymi przez Michała Anioła Palloniego malarza nadwornego Paców. Obok muzeum mały skansen wsi łowickiej.
• Kościół p.w. śś. Leonarda i Małgorzaty powstał w XV w. Pierwszy drewniany spłonął w 1635 r., odbudowany w stylu późnego renesansu przez Andrzeja Kazimierza Cebrowskiego, aptekarza i lekarza nadwornego arcybiskupów. Część drewniana spłonęła we wrześniu 1939 r. podczas walk o Łowicz. Dziś kościół akademicki.
• Kościół parafialny p.w. Świętego Ducha wielokrotnie niszczony przez pożary. Pierwotnie gotycki kościół szpitalny z XIV w., najstarszy zabytek sakralny Łowicza. Murowany, z cegły o układzie polskim, nietynkowany. Parafia erygowana w 1404 r. przez abpa Kurowskiego. Wystrój świątyni z XVII, XVIII i XIX w. W kaplicy MB Różańcowej zabytkowa gotycka rzeźba MB z XV w. przeniesiona ze zlikwidowanego kościoła p.w. Świętej Trójcy. Tu chrzczono Bolesławę Maryannę Lament, którą kościół uznał za błogosławioną.
• Dawny klasztor bernardynów z XVI w. Po wypędzeniu zakonników przez Prusaków, kościół i klasztor zamieniono na koszary wojskowe. Dziś w zabytkowych salach znajduje się kolegium nauczycielskie.
• Zbór ewangelicki powstał w XIX w. ze składek komitetu budowy pod kierunkiem pułkownika Grotenheima. Parafia istniała do 1992 r. Obecnie mieści się tu Galeria Browarna malarza Andrzeja Biernackiego.

Najbliższe okolice

• Arkadia (powiat łowicki)
• Park krajobrazowy Arkadia - wieś Arkadia, o której pierwsze wzmianki pochodzą z XV wieku, od 1446 r. należała do kapituły łowickiej. W 1777 r. zakupiła ją Helena z Przeździeckich (1753-1821) żona magnata Hieronima Radziwiłła, właściciela pobliskiego pałacu w Nieborowie. I natychmiast, od 1778 r. w części tej nowej własności Radziwiłłów - wsi Łupia przemianowanej na Arkadia, Helena zaczęła budowę zespołu ogrodowo-parkowego epoki sentymentalno-romantycznej, w stylu angielskim, komponowanego przez nią do 1820 r., niemal do samej śmierci. Na terenie parku o powierzchni ok. 15 ha sztucznie wykopany staw z pięknie na jego brzegu położoną Świątynią Diany i Akweduktem. Znajdują się w parku także Domek Gotycki, Jaskinia Sybilli, Domek Murgrabiego, Łuk Grecki, Przybytek Arcykapłana z płaskorzeźbą Staggiego pt. „Nadzieja karmi Chimerę". Głównym projektantem Arkadii był Szymon Bogumił Zug.

• Nieborów (powiat łowicki)

• Pałac i park w Nieborowie - barokowy zespół pałacowo-parkowy powstały z inicjatywy prymasa Michała Radziejowskiego, który w latach 1690–1696 zbudował tu pałac wg projektu Tylmana z Gameren. W pałacu mieści się biblioteka (ok. 12 000 woluminów), muzeum okresu baroku (oddział Muzeum Narodowego) posiadające w swych zbiorach takie cenne eksponaty, jak m.in. rzeźba Niobe (IV w. n.e.), dwa globusy z połowy XVII w.

Zobacz też

• Zabytki Łowicza (pdf) oraz galeria zdjęć
• Wirtualny spacer po mieście Łowicz