Bielsko-Biała – miasto położone w południowej Polsce, w województwie śląskim. Leży na Pogórzu Śląskim, nad rzeką Białą, na wysokości około 310 m n.p.m. Obecnie jest miastem powiatowym – siedziba powiatu grodzkiego.
Miasto to powstało w 1951 roku z połączenia dwóch miast: Bielska, którego początki przypadają na XIII wiek oraz Białej, która rozwinęła się w XVIII stuleciu. Szczególnie interesująca jest historia Bielska, które zaczęło się rozwijać jako podgrodzie funkcjonujące już w XII wieku przy książęcym grodzie, którego ślady do dziś są widoczne na terenie Starego Bielska.
Już w połowie XIII wieku Bielsko mogło się pochwalić prawami miejskimi oraz przewagą ludności pochodzenia niemieckiego. To właśnie duży odsetek kolonistów niemieckich wyróżniał Bielsko od sąsiedniej Białej, w której dominowała ludność polska.
W swych dziejach Bielsko należało m. in. do książąt cieszyńskich, zaś w 1571 roku stało się „wolnym państwem stanowym”, należącym do Karola Promnitza. W 1752 roku, po częstych zmianach panów, Bielsko stało się własnością rodziny Sułkowskich. Pierwszy przedstawiciel tego rodu był zaś postacią dość ciekawą. Aleksander Sułkowski, nieślubny syn Augusta II, zamieszkał w bielskim zamku, w którym jego potomkowie panowali aż do 1945 roku.
O pomyślnym rozwoju Bielska jako miasta zadecydował rozwój przemysłu włókienniczego. Duże znaczenie w tym temacie miała założona w 1851 roku fabryka maszyn włókienniczych. To właśnie tu, w Bielsku, skonstruowano pierwszą na ziemiach polskich zgrzeblarkę, wkrótce też maszyny produkowane w Bielsku doceniono na całym świecie.
Inaczej wyglądała historia sąsiadującej z Bielskiem Białej. W XVI wieku Biała zaczęła rozwijać się jako przysiółek wsi Lipnik, zaś dzięki szybkiemu rozwojowi (głównie za sprawą sukiennictwa) już w XVII wieku zyskała charakter osady miejskiej. W 1723 roku król August III nadał Białej prawa miejskie. W przeciwieństwie do Bielska Biała od samego początku była ściśle związana z państwem polskim.
W okresie międzywojennym dzieląca Bielsko i Białą rzeka Biała nadal pełniła rolę granicy. Tym razem nie oddzielała już zaborów, lecz stała się granicą między województwem śląskim, w skład którego weszło Bielsko, a krakowskim, w którego granicach znalazła się Biała. Dopiero w 1951 roku postanowiono te dwa ściśle sąsiadujące ze sobą miasta powiatowe połączyć w jeden organizm miejski. I choć granica między nimi jest zatarta, nadal każde z tych dawnych miast ma swój własny, specyficzny klimat.
Brak lotnisk pasażerskich. W Bielsku-Białej znajduje się jedynie sportowe lotnisko Bielsko-Biała Aleksandrowice (kod IATA: QEO, kod ICAO: EPBA} Aeroklubu Bielsko-Bialskiego.
Do Bielska-Białej dojeżdżają pociągi kilku przewoźników: PKP Intercity (pociągi TLK m.in. z Warszawy i Katowic), Polregio (połączenia z Krakowem przez Andrychów) i Kolei Śląskich (przede wszystkim z Katowic i dalej w kierunku Żywca). Najważniejszym dworcem jest Bielsko-Biała Główna. Na dworcu znajdują się kasy biletowe, a z punktów usługowych m.in. kawiarnia (ze stolikami również na peronie) i całodobowa apteka. Pociągi osobowe zatrzymują się również na innych przystankach na terenie miasta; Bielsko-Biała Mikuszowice może być wygodnym punktem do wycieczki w Beskid Mały.
Dworzec autobusowy w Bielsku-Białej obsługuje połączenia dalekobieżne, regionalne i lokalne. Połączenia z Krakowem są częstsze niż koleją. Sezonowo oferowane są kursy również na północ Polski. Komunikacja Beskidzka (https://www.komunikacjabeskidzka.pl) obsługuje przede wszystkim kursy na terenie powiatu, w tym do Szczyrku i innych punktów wypadowych w Beskid Śląski. Dworzec znajduje przy ulicy Warszawskiej, naprzeciwko dworca kolejowego. Przewoźnicy prywatni korzystają m.in. z pobliskiego przystanku komunikacji miejskiej Warszawska-Dworzec (róg ulicy Lipowej).
Miasto znajduje się u zbiegu dróg krajowych nr 1, 52 i 69 oraz dróg ekspresowych S1 i S69. Drogą krajową nr 1 można dojechać od strony Katowic, 52 od strony Krakowa, a 69 od Żywca. Drogą ekspresową S1 można dojechać od strony Cieszyna, a S69 stanowi wschodnią obwodnicę miasta.
Za główny transport zbiorowy odpowiada Miejski Zakład Komunikacji (MZK). Jego rozkłady, przystanki i aktualne położenie autobusów są dostępne na stronie przewoźnika.
Zwiedzanie Bielska-Białej można zacząć od Rynku z fontanną. Co ciekawe, Rynek nie zmienił swojego układu urbanistycznego od XII wieku i z tego względu wraz z całym Starym Miastem znalazł się w rejestrze zabytków prawnie chronionych.
Nieopodal, na placu św. Mikołaja pod numerem 16 znajduje kościół katedralny pod wezwaniem św. Mikołaja z 61-metrową wieżą. Gotycka katedra została wzniesiona w latach 1443-1447 za czasów księcia Wacława I, na miejscu wcześniejszego kościoła, który stał tam już od czasów lokacji miasta. Obecny kształt katedra uzyskała w latach 1909-1910, kiedy dokonano jej przebudowy. We wnętrzu Katedry naszą uwagę warto zwrócić na obraz z 1845 r. na którym św. Mikołaj ratuje rozbitków z tonącego okrętu i kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej, która nienaruszona przetrwała wszystkie katastrofy i przebudowy. W kaplicy znajduje się obraz będący fundacją płk Sułkowskiego, a przywieziony z węgierskiego Tokaju.
Inne ważne zabytki w Bielsku-Białej to:
Zamek Sułkowskich (XV wiek)
Dom Tkacza (rekonstrukcja XVIII – wiecznego budynku)
Ratusz (1897 rok)
Budynek Poczty Głównej (1898 rok)
Rynek (dawne serce miasta, posiada fontannę, oraz średniowieczne fundamenty wagi miejskiej)
Bazylika Nawiedzenia NMP w Hałcnowie (pochodzi z lat 1777-1781)
Cmentarz żydowski w Bielsku (założony w 1849 roku)
Synagoga (1879 – 1881) – zniszczona 13 września 1939
Grodzisko z XII w. (tzw. Wał Szwedzki)
Nowy Ratusz bialski w stylu neorenesansowym według projektu Emanuela Rosta (1895–1897)
Kościół Opatrzności Bożej (1760–1769)
Katedra świętego Mikołaja (1443–1447) posiadająca 60 metrową wieżę, została wzniesiona w stylu gotyckim (obecnie neoromańska)
Warte zobaczenia jest też Muzeum Techniki i Włókiennictwa (Pl. Żwirki i Wigury 8), które zostało udostępnione dla zwiedzających od 1996 r. i znajduje się w dawnej fabryce sukna Karola Buettnera. Na dwóch piętrach zabytkowego budynku zgromadzono eksponaty oraz prezentację cyklu produkcji tkanin wełnianych. Można także obejrzeć dawne maszyny do produkcji kapeluszy. W ramach muzeum możemy zwiedzić salę z ekspozycją dawnego sprzętu domowego oraz poglądowe przedstawienie dawnej drukarni.
Dla dzieci największą atrakcją będzie odwiedzenie Studia Filmów Rysunkowych (SFR). W budynku zostało otwarte muzeum prezentujące tworzenie bajek rysunkowych. To właśnie z tego studia pochodzą bajki takie jak Bolek i Lolek, Reksio, Porwanie Baltazara Gąbki czy też Miś Kudłatek.
Bielsko Biała położone jest w Beskidzie Śląskim i stwarza dobre warunki do uprawiania sportów zimowych. Tereny zjazdowe znajdują się na stokach gór Szyndzielnia „Dębowiec i Klimczok. Na narciarzy czekają dwa wyciągi talerzykowe i kolej linowa. Doskonałe warunki klimatyczne sprawiają, że śnieg na Klimczoku utrzymuje się nawet do kwietnia.
Miasto leży u podnóża Beskidu Śląskiego i Beskidu Małego. Stanowi idealną bazę wypadową w góry. Na uwagę zasługują zarówno wysokie szczyty Beskidu Śląskiego (Klimczok, Szyndzielnia, Magura, Dębowiec), jak i nieco niższe w Beskidzie Małym (Gaiki, Magurka Wilkowicka, Czupel). Poza górami, ciekawych atrakcji można szukać u ich podnóża. Do ciekawych miejsc należą m.in. Kozia Góra, kolej linowa na Szyndzielnię, skocznie narciarskie czy kamieniołom z leśniczówką w Straconce.
Miasto należy do najzieleńszych wśród największych polskich miast (ilość terenów leśnych oraz innych cennych przyrodniczo w granicach miasta to blisko 62,9%, a średnia krajowa wynosi nieco ponad 52%). Warto też zaznaczyć, że w Bielsku-Białej od kilku ostatnich lat coraz większy nacisk kładzie się na użytkowanie terenów pozotawionych dotychczas odłogiem, a inwestycje publiczne mogące zagrażać utracie ekologicznie cennych siedlisk często są blokowane, choć z różnym skutkiem. Ustronne dzielnice coraz częściej zostają zabudowane osiedlami apartamentowców czy infrastrukturą turystyczną, na szczęście nie przeszkadza to by w spokoju korzystać z pozostałych krajobrazowych górskich lasów czy parków.
Do najciekawszych zieleńców i drzewostanów w okolicy należą Cygański Las, Błonia, Bulwary Straceńskie, Park Strzygowskiego, Park Włókniarzy (ciągnący się wzdłuż rzeki Białej), Gościnna Dolina. Rolę parku miejskiego pełni Park Słowackiego, sąsiadujący z Bielskim Centrum Kultury, przy ulicach Chopina i Słowackiego.
Spośród wzgórz w granicach Bielska-Białej, które są niewysokie, ale dostarczą pięknych widoków warto zdobyć Trzy Lipki (386 m n.p.m.), z których rozciągaj się panorama miasta i Beskidów. Wzniesienie to widoczne jest z wielu miejsc w Bielsku, gdyż na jego wierzchu wznosi się Krzyż Trzeciego Tysiąclecia, stojący w miejscu dawnego, postawionego w latach 30. XX wieku.
Chcąc ominąć kolejki na szlakach warto udać się w góry wczesną wiosną, jesienią lub zimą. Warto jednak pamiętać o zdradliwym wietrze fenowym (tzw. halnym) który prócz Tatr wieje także w zachodniej części Karpat. Opady deszczu i śniegu są nieregularne, natomiast warto się nastawiać na możliwą zmianę pogody. W razie potrzeby dostępne są schroniska PTTK czy drewniane wiaty, gdzie można odpocząć czy skryć się przed niespodziewanymi zwrotami klimatu.
W Bielsku-Białej znajdują się liczne sklepy i centra handlowe. W 1989 roku w Białej przy Placu Wojska Polskiego otwarto Dom Handlowy SDH "Klimczok", wówczas jeden z największych domów towarowych w Polsce. W chwili obecnej w mieście znajdują się następujące centra handlowe:
Galeria Handlowa Sfera (ul.Mostowa 5) - największe CH w mieście i w województwie śląskim
Sarni Stok (ul.Sarni Stok 2) - drugie co do wielkości centrum handlowe w Bielsku-Białej
Gemini Park (ul. Leszczyńska 20) - wielkie centrum handlowo-rozrywkowe
Retail Park Karpacka (ul.Kolista 23) - CH zbudowane w latach 2013-2014 na osiedlu Karpackim
Galeria Waga (ul.Podwale 10) - nowy obiekt handlowy zbudowany obok GH Sfera
Monti (ul.Marszałka Józefa Piłsudskiego 16) - budynek biurowo-usługowy zbudowany w 2016 roku
Galeria Sfera 2Auchan-Wapienica (u.Bohaterów Monte Cassino 421)
Nowe Miasto (ul.Legionów 26|28) - kompleks handlowy o powierzchni 4,7 ha, zbudowany w miejscu danej fabryki BEFA
Dom Handlowy Wokulski (ul.Cechowa 22) - obiekt został otwarty w 1998 roku
Dom Handlowy "SDH Klimczok" - (ul.Cyniarska 11) - najstarszy dom towarowy w mieście
Karpackie Centrum Handlowe (ul.Filomatów 6)
Willa Hermanna SchneideraWilla Barona Otto von Klobusa (Restauracja Dworek)
W Bielsku-Białej znajdują się również sklepy takie jak Leroy Merlin, Castorama, Bricomarche, Builder-materały budowlane, Dombud. W wielu miejscach znajdziemy prywatne sklepy ogólnobudowlane.
Najważniejsze imprezy cykliczne i festiwale w Bielsku-Białej:
Bielska Zadymka Jazzowa – organizowany na przełomie stycznia i lutego festiwal jazzowy, w którym udział biorą gwiazdy krajowego i światowego jazzu. Jedną z atrakcji jest finałowy nocny koncert w schronisku na Szyndzielni
Muzyka na Zamku – raz w miesiącu, w poniedziałki odbywają się w salach zamku bielskiego cykliczne koncerty kameralne.
Przegląd Teatralny Laureatów Złotych Masek – odbywająca się w marcu impreza, której celem prezentacja spektakli scen śląsko-małopolskich
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej na Podbeskidziu „Sacrum in Musica”
Katedra św. MikołajaMiędzynarodowy Festiwal Sztuki Lalkarskiej – ul. Mickiewicza 20, tel. +48 33 8123394, +48 33 8150914, +48 33 8221046, +48 33 8221047, e-mail: teatr@banialuka.pl – jeden z najważniejszych i najbardziej prestiżowych festiwali lalkarskich na świecie, organizowany przez Teatr Lalek Banialuka
Dni Bielska-Białej – organizowane w czerwcu święto miasta, podczas którego na pl. Ratuszowym i ATH występują gwiazdy sceny muzycznej i kabaretowej
Festiwal Miast Partnerskich „Poznajmy Się” – szereg czerwcowych imprez kulturalnych z udziałem miast partnerskich Bielska-Białej, mających na celu zaprezentowanie kultury i promocję zaprzyjaźnionych miast
Jarmark Świętojański – festyn nawiązujący do tradycji średniowiecznego jarmarku świętojańskiego
Festiwal Filmowy „Kino Niezależne Filmowa Góra” – festiwal kina niezależnego, organizowany w czasie wakacji w sześciu miastach Polski, m.in. w Tarnowie, Bielsku-Białej i Zielonej Górze (scena główna) oraz w Edynburgu i Berlinie.
Festiwal „Kultura Rytmu” – parada i koncerty z udziałem zespołów z całego świata, odbywa się na początku lipca
Międzynarodowy Zlot Pojazdów Militarnych „Operacja Południe” – największa w Polsce parada skupiająca kolekcjonerów i miłośników pojazdów militarnych
Tydzień Kultury Beskidzkiej – największa impreza folklorystyczna w Polsce organizowana w kilku beskidzkich miejscowościach (m.in. Wisła, Szczyrk, Żywiec, Maków Podhalański, Oświęcim, Istebna i Ujsoły). W Bielsku-Białej odbywają się pokazy zespołów zagranicznych.
Beskidzki Rajd Pojazdów Zabytkowych – impreza organizowana przez Automobilklub Beskidzki, gromadząca miłośników starych samochodów
Pożegnanie Lata – cykl plenerowych koncertów odbywających się pod koniec sierpnia
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej (dawniej Jana Sebastiana Bacha) – wrześniowy festiwal, który promuje twórczość Jana Sebastiana Bacha i piękno muzyki organowej
Festiwal Kompozytorów Polskich – festiwal poświęcony w całości muzyce kompozytorów polskich
Papuga Park Hotel Wellnes&Spa to czterogwiazdkowy obiekt, który oferuje bezpłatne WiFi, bezpłatny parking oraz bogate zaplecze spa. Dla gości dostępne są także także tarasy w ogrodzie, tepidarium, groty solnej, aromatyczne łaźnie parowe i sauny fińskie. Gama apartamentów jest dość szeroka, a baza gastronomiczna funkcjonuje na świetnym poziomie. Kompleks znajduje się w ustronnej części miasta, blisko uzdrowiskowego Jaworza, w pobliżu rekreacyjnych i wypoczynkowych górskich terenów Bielska.📌ul. Zapora 3, Bielsko-Biała Wapienica.
Hotel Sahara jest kolejnym oddalonym od zgiełku miejscem noclegowym, położonym u stóp góry Szyndzielnia. Obiekt oferuje jednocześnie bliskość pięknej przyrody i dogodny dojazd do centrum miasta. 2 km od hotelu znajduje się ośrodek narciarski, a w podobnej odległości znaleźć można tor saneczkowy i kolej gondolową. Sahara sama w sobie posiada natomiast restaurację, saunę, patio, miejsce do grillowania, plac zabaw, a wnętrza są bardzo klimatyczne i stoją na wysokim poziomie. 📌ul. Falista 13, Bielsko-Biała Olszówka
Hotel President posiadający 4 gwiazdki, zlokalizowany przy głównej arterii Bielska, aż od XIX wieku mieści się w kamienicy przy Przechodzie Schodowym i ul. 3-go Maja. Gościł m.in. cesarza Franciszka Józefa, w którego pokoju (apartament prezydencki) można spędzić noc. Poza nim na przyjezdnych czekają bardzo dystyngowane wnętrza, utrzymane w podobnym do oryginalnego stylu. Hotel mieści w sobie jedyne w mieście kasyno, ale posiada także parking, postój taksówek, jadalnię, saunę, siłownię, salę konferencyjną i centrum biznesowe. 📌ul. 3-go Maja 12, Bielsko-Biała Dolne Przedmieście
Hotel Qubus Bielsko-Biała położony jest w ścisłym centrum, w nowoczesnym kompleksie handlowym Sfera. Oferuje on zakwaterowanie w przestronnych pokojach z telewizorem LCD i bezpłatnym WiFi. Posiada modernistyczne wnętrza, piętrowy parking dla gości, sale konferencyjne, przestronną łazienkę w każdym apartamencie. Wychodząc na przeciw gościom dostęp do recepcji jest całodobowy, możliwe jest także skorzystanie z pralni wodnej i chemicznej. Na dachu znajduje się spory ogródek, a z okiem roztacza widok na historyczne zabudowania śródmieścia. 📌ul. Mostowa 2, Bielsko-Biała Dolne Przedmieście
Kościół Opatrzności Bożej (potocznie nazywany kościołem w Białej)
Bielsko-Biała jest miastem stosunkowo bezpiecznym. W 2017 r. stwierdzono 4 108 przestępstw, głównie o charakterze kryminalnym (2 354) i gospodarczym (1 303). Pozostałe przestępstwa to ataki na mienie, życie i różne niebezpieczne zdarzenia drogowe. Wskaźnik wykrywalności sprawców w Bielsku-Białej wynosi 71,0% (poziom ten dla całego kraju wynosi 72%).
Najbardziej odradza się nocnych spacerów w wąskich uliczkach Śródmieścia, poza tymi które są często uczęszczane. Za najniebezpieczniejszą wśród mieszkańców dzielnicę w mieście uznaje się Wapienice, a szczególnie okolice ul. Zwierzynieckiej. Są to zazwyczaj pogłoski, bo zagrożenie może czaić się także w miejscach często uczęszczanych, jak Centrum Handlowe Sfera czy Śródmieście.
Bielsko-Biała z lotu ptaka
