Pszczyna

Pszczyna
Rynek w Pszczynie
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo śląskie
Powierzchnia	22,49 km²
Wysokość	262 m n.p.m.
Ludność	25 980
Nr kierunkowy	(+48) 32
Kod pocztowy	43-200
Strona internetowa

Pszczyna (niem. Pless również Pleß, czes. Pštína, w przeszłości Blština, Blščina) – miasto w woj. śląskim, siedziba powiatu pszczyńskiego i gminy miejsko-wiejskiej Pszczyna. Miasto leży w Kotlinie Oświęcimskiej, nad rzeką Pszczynką, a historycznie na Górnym Śląsku.

Historia

W pierwszych latach istnienia państwa polskiego tereny dzisiejszej ziemi pszczyńskiej należały do dzielnicy krakowskiej, a nie śląskiej. Dopiero w 1178 r. książę Kazimierz II Sprawiedliwy odstąpił je swojemu bratankowi, księciu opolsko-raciborskiemu, Mieszkowi Plątonogiemu.

Początki Pszczyny wiążą się z położeniem osady w bagnistej dolinie rzeki Pszczynki, przy starej drodze handlowej z Rusi przez Kraków do Bramy Morawskiej. Wykopaliska archeologiczne datują istnienie na terenie miasta średniowiecznego gródka na drugą połowę XIII wieku.

W 1336 r. Pszczyna dostała się pod władanie książąt opawskich z dynastii Przemyślidów. W 1407 r. Jan II Żelazny przekazał miasta: Pszczynę (z zamkiem), Mikołów i Bieruń wraz z okolicznym wsiami jako dożywocie swojej małżonce Helenie Korybutównie, bratanicy Władysława Jagiełły. Moment ten uznaje się za historyczne wyodrębnienie „ziemi pszczyńskiej”.

W 1474 r. król Węgier Maciej Korwin, panujący ówcześnie na Śląsku, sprzedał ziemię pszczyńską księciu Henrykowi Młodszemu z Podiebradów za sumę 20 000 złotych. Jednak już w czerwcu 1475 r. Henryk zamienił ziemię pszczyńską za dobra Kolin w Czechach, należące do jego brata Wiktoryna Opawskiego. Wiktoryn władał Pszczyną do ok. 1480 r., po czym przekazał ją w posagu swojej córce Joannie, poślubionej przez Piastowicza księcia Kazimierza II Cieszyńskiego. Czasy Kazimierza Cieszyńskiego to okres pomyślności gospodarczej dla ziemi pszczyńskiej.

Po burzliwych latach średniowiecza, w 1742 r., na mocy traktatu wrocławskiego, ziemia pszczyńska wraz z większą częścią Śląska przeszła pod panowanie pruskie. W 1765 r. Jan Erdmann, ostatni z Promnitzów, przekazał wolne państwo stanowe swemu siostrzeńcowi Fryderykowi Erdmannowi, księciu Anhalt-Köthen. Koniec XVIII w. stanowi szczytowy okres rozwoju rzemiosła w Pszczynie: w 1787 r. działało w mieście 336 mistrzów 45 różnych specjalności. W 1825 r. państwo pszczyńskie podniesione zostało do godności księstwa.

W XIX w. w samej Pszczynie dominowała ludność niemiecka. Od 1845 r. przez dwa lata ukazywał się w Pszczynie „Tygodnik Polski Poświęcony Włościanom”, pierwsza polska gazeta na Śląsku. Pszczyna nie stała się typowym miastem przemysłowym, pozostając ośrodkiem administracyjnym powiatu i rezydencją jednego z najbogatszych arystokratów śląskich.

W czasie I wojny światowej Hochbergowie przekazali pszczyński pałac na potrzeby cesarskiej kwatery głównej Wilhelma II oraz siedziby sztabu wojsk niemieckich.

Po zakończeniu wojny, gdy ważyły się losy przynależności państwowej, kolejny z władających Pszczyną Hochbergów, Hans Heinrich XI, postulował pozostawienie ziemi pszczyńskiej w granicach Niemiec lub utworzenie niezależnego państwa z całego Górnego Śląska. Udział ludności w trzech powstaniach oraz wyniki plebiscytu z 1921 r. (74% mieszkańców powiatu opowiedziało się za przyłączeniem do Polski) sprawiły, że powiat pszczyński przypadł II Rzeczypospolitej (w granicach autonomicznego województwa śląskiego). W czerwcu 1922 r. do miasta wkroczyło polskie wojsko, zaś w uroczystości brał udział przywódca powstań śląskich Wojciech Korfanty.

Podczas II wojny światowej, w pierwszych dniach września 1939 r. w rejonie Pszczyny doszło do ciężkiej bitwy wojsk polskich z niemieckimi. W październiku 1939 r. Pszczyna wraz całym Górnym Śląskiem została wcielona do III Rzeszy. Na przełomie 1944 i 1945 r. przez miasto przeszły „marsze śmierci” więźniów z niemieckiego nazistowskiego obozu KL Auschwitz-Birkenau. Wojska sowieckie wkroczyły do Pszczyny 10.02.1945 roku. W trakcie walk zabudowa Pszczyny prawie nie ucierpiała.

Po wojnie miasto pozostało stolicą powiatu (z przerwą w latach 1975–1998) w obrębie województwa śląskiego (1950–1953, 1953–1956 – stalinogrodzkiego i 1956–1998 – katowickiego).

Warto zobaczyć

Starówka - główny plac pszczyński, otoczony przez zabytkowe kamienice, kościół ewangelicki i bramę wjazdową do zamku, stanowi ważny punt turystyczny w mieście. Oprócz samej starówki (położonej w centrum Śródmieścia) warto zobaczyć także usytuowane w pobliżu Muzeum Prasy Śląskiej i kościół pw. Świętego Jana Pawła II.

Zamek w Pszczynie – muzeum zamkowe posiada około 80% oryginalnego wyposażenia wnętrz z przełomu XIX i XX wieku. Wnętrze zamku jest pieczołowicie odtworzone wraz z wyposażeniem w oparciu o wyniki badań historycznych. W lecie odbywają się koncerty muzyczne, zarówno w salach zamkowych, jak i w plenerze (park) Oficjalna strona internetowa.

W pobliżu parku zamkowego znajduje się zagroda żubrów.

• Główne atrakcje turystyczne Pszczyny
• 
  Studnia na rynku
• 
  Pszczyński Park Zamkowy
• 
  Muzeum Zamkowe w Pszczynie
• 
  Oficyna pałacowa
• 
  Muzeum Prasy Śląskiej
• 
  Pszczyńskie żubry
• 
  Dwór „Ludwikówka"
• 
  Willa Richtera (Schaefera)
• 
  Restauracja Warownia

Turystyka

Szlaki turystyczne

Przez Pszczynę przebiegają m.in.:

• Międzynarodowy Szlak Rowerowy Greenways Kraków – Morawy – Wiedeń
• Międzynarodowa trasa rowerowa EuroVelo 4 – Kijów – Roscoff
• Wiślana Trasa Rowerowa
• czerwona trasa rowerowa nr 1 – Pszczyna – Kobiór – Tychy – Katowice
• niebieska trasa rowerowa nr 178 (tzw. Plessówka) – Pawłowice – Pszczyna (43 km)
• Szlak architektury drewnianej województwa śląskiego
• Szlak Ewakuacji Więźniów Oświęcimskich
• Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego

Informacja turystyczna

• Biuro Informacji Turystycznej (Brama Wybrańców 1, Pszczyna - czynne w dniach Pon. - Pt: od 8:00 do 16:00. Sob. - Nd: od 10:00 do 18:00 (maj-sierpień))

---