Warta
Jedna z głównych rzek Polski, największy prawy dopływ Odry o długości 808 km, płynie w zachodniej części województwa łódzkiego na odcinku o długości 215 km wzdłuż jego granicy lub w pobliżu granicy a następnie w województwie wielkopolskim.
Odległość od źródeł Warty do miejsca, gdzie wpływa do Odry jest większa niż Odry od jej źródeł do tego samego miejsca. Długość rzeki płynącej przez kraj, to Warta jest drugą co do długości rzeką w Polsce zaraz po Wiśle.
Jest drugą po Wiśle rzeką wymienianą w hymnie Polski: Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę.
Warta tworząc malowniczą dolinę przełomową nazywaną „Wielkim Łukiem Warty” jest osią hydrograficzną powiatu wieluńskiego.
Źródła Warty znajdują się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w Kromołowie dawnym mieście, obecnie przyłączonym do Zawiercia.
Płynie tektonicznym Obniżeniem Górnej Warty wzdłuż krawędzi Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W Częstochowie rzeka zmienia kierunek biegu na wschodni, by za miastem spotkać się z Wyżyną Wieluńską (miejsce styku z Wyżyną Częstochowską), przełamując się przez nią głęboką na 70 m doliną – jest to Mirowski Przełom Warty. Pokonawszy go, łagodnie skręca na północ a w okolicach Radomska na zachód. Następnie ponownie przełamuje się przez Wyżynę Wieluńską poprzez Działoszyński Przełom Warty by nieco dalej przełamać się przez nią po raz trzeci, pokonując rozległy Łuk Załęczański i zawracając na krótko bieg o 180 stopni (na wschód). Pomiędzy miastem Warta a Skęczniewem został utworzony na niej zbiornik wodny „Jeziorsko”. Opuszczając ostatecznie wyżynę, obiera kierunek północny, niezmiennie do wysokości miasta Koło, gdzie skręca na zachód, mija Konin i wpływa w Pradolinę Warciańsko-Odrzańską]], tym samym kończąc swój górny bieg.
W pobliżu Śremu Warta wpływa w Poznański Przełom Warty. Po przepłynięciu przez Poznań, rzeka natrafia w okolicy Obornik na przeszkodę w postaci wyższego obszaru Pojezierza Południowopomorskiego i ponownie zmienia kierunek na zachodni wpływając w Pradolinę Toruńsko-Eberswaldzką.
Na początku dolnego biegu rzeki, w miejscowości Santok do Warty uchodzi jej największy dopływ – Noteć. Po przepłynięciu przez Gorzów Wielkopolski, Warta wpływa w obszar, na którym został utworzony Park Narodowy „Ujście Warty”, po czym w Kostrzynie nad Odrą wpływa do Odry.
Zbiorniki na Warcie
- Jeziorsko (zbiornik wodny)
- Jezioro Porajskie
Miasta położone nad Wartą
- Zawiercie
- Myszków
- Częstochowa
- Działoszyn
- Sieradz
- Warta
- Uniejów
- Koło (województwo wielkopolskie)
- Konin
- Zagórów
- Pyzdry
- Śrem
- Mosina
- Puszczykowo
- Luboń
- Poznań
- Murowana Goślina
- Oborniki
- Obrzycko
- Wronki
- Sieraków
- Międzychód
- Skwierzyna
- Gorzów Wielkopolski
- Kostrzyn nad Odrą