Pyzdry

Pyzdry – miasto w Polsce, położone w województwie wielkopolskim, w powiecie wrzesińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pyzdry; 20 km na południowy wschód od Wrześni - przy drodze wojewódzkiej nr 442. Znane jako miasto królewskie, lokowane w 1257. Miejsce bitwy Polaków z Krzyżakami w 1331 i wygranej bitwy oddziałów powstańczych powstania styczniowego 1863 z armią rosyjską. W latach 1817-1918 najdalej na zachód wysunięte miasto Imperium Rosyjskiego.

Pyzdry
Kościół Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela
Herb
Mapa
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo wielkopolskie
Powierzchnia	12,16 km²
Wysokość	90 m n.p.m.
Ludność	3203
Nr kierunkowy	(+48) 63
Kod pocztowy	62-310
Strona internetowa

Pomnik 700-lecia miasta Pyzdry

Informacje

Historia

Pierwsza wzmianka o Pyzdrach pochodzi z 1232, kiedy książę wrocławski Henryk I Brodaty zdobył Kalisz i zajął księstwo kaliskie. Pyzdry są jednym z najstarszych miast lokacyjnych w Wielkopolsce – z 1257 pochodzi wzmianka o anonimowym wójcie, dowodząca funkcjonowania tu stabilnego ośrodka miejskiego. Nie zachował się dokument lokacyjny, wiadomo jednak, że miasto lokowane było na prawie magdeburskim, najprawdopodobniej przez Bolesława Pobożnego W latach 80. XIII wieku w Pyzdrach działała mennica (mincerzem był jeden z mieszczan, Ubelin).

29 czerwca 1318 Władysław I Łokietek zwołał do Pyzdr zjazd duchowieństwa i dostojników polskich, na którym podjęto uchwałę o wysłaniu poselstwa do papieża Jana XII z prośbą o zezwolenie na jego koronację. W 1331 miasto zostało spalone przez Krzyżaków. Podczas panowania Kazimierza Wielkiego miasto zostało otoczone murami i wybudowano potężny czworoboczny zamek. W 1345 w mieście zawarto rozejm pomiędzy królem Czech Janem Luksemburskim i Kazimierzem Wielkim. 6 czerwca 1346 król Kazimierz ogłosił w Pyzdrach statuty prawne dla Wielkopolski. W 1390 Władysław II Jagiełło i Warcisław VII zawarli układ w Pyzdrach, gdzie Warcisław stał się lennikiem Jagiełły. W 1562 Pyzdry zostały wyznaczone jako miejsce "okazywania" (przeglądów wojska) dla województwa kaliskiego.

W 1655 miasto zajęły wojska szwedzkie. W 1704 pod Pyzdrami stoczyły bitwę wojska stronników Leszczyńskiego i Augusta II. W 1768 wielki pożar zniszczył miasto. W 1776 zostaje podpisana umowa pomiędzy burmistrzem Pyzdr Karolem Ogrodowiczem a Bogusławem Waberem miejscowym cieślą. Dotyczyła ona odbudowy miasta. W 1793, w wyniku II rozbioru rozpoczyna się okupacja pruska. W 1807 i 1814 pożary ponownie zniszczyły miasto. Podczas zaborów : 1/ na mocy decyzji kongresu wiedeńskiego miejscowość znalazła się w 1815 w granicach Królestwa Pruskiego jako stolica powiatu pyzderskiego, 2/ gdy Rosja wystąpiła o zmianę granicy na mocy postanowienia Traktatu granicznego z 11.XI.1817 r. miasto Pyzdry z okolicznymi wioskami zostały przekazane Rosji i stały się częścią Królestwa Kongresowego, w związku z tym 1818 miasto przestało być siedzibą powiatu. [Oficjalnie pruski Landrat Pyzderski funkcjonował do 1818 r. z tymczasową siedzibą już poza Pyzdrami; w 1818 zdecydowano o wybraniu siedziby urzędu landrata (powiatu) we Wrześni i nazwaniu tej jednostki powiatem wrzesińskim]. W 1818 Pyzdry powróciły do województwa kaliskiego i pozostały w Królestwie Polskim do zakończenia I wojny światowej (1918), kiedy Rada Regencyjna Królestwa Polskiego ogłosiła deklarację niepodległości. Pyzdry były najbardziej na zachód wysuniętym miastem Królestwa Polskiego (przejście graniczne znajdowało się w Borzykowie). W czasie powstania styczniowego w lutym 1863 roku, mały Oddział późniejszego gen. Taczanowskiego zdobył magazyny uzbrojenia. Wśród zdobywców magazynów był Franciszek Nawrocki (Jakub Nawrot), twórca Oddziałów Powstańczych w rejonie Baszkowa, Konarzewa i Krotoszyna. W 1867 Pyzdry utraciły prawa miejskie. W 1918 Pyzdry powróciły w granice odradzającej się Rzeczypospolitej Polskiej.

Miasto do 1935 znajdowało się w powiecie słupeckim w województwie łódzkim, a w wyniku reformy administracyjnej w tym samym roku i likwidacji powiatu słupeckiego znalazły się w powiecie konińskim. W 1948 Pyzdry zostały wydzielone z powiatu konińskiego i znalazły się w powiecie wrzesińskim, gdzie znajdowały się do 30 czerwca 1975. Następnie miasto i gmina Pyzdry do 31 grudnia 1998 wchodziły w skład województwa konińskiego. Od 1 stycznia 1999 ponownie wchodzą w skład powiatu wrzesińskiego.

16 marca 2012 w Pyzdrach złożył wizytę prezydent RP Bronisław Komorowski

Geografia

Pyzdry położone są na Równinie Wrzesińskiej (315.56), mezoregionie fizycznogeograficznym w środkowo-zachodniej Polsce, stanowiącym południową część Pojezierza Wielkopolskiego. Miasto położone jest na stromym prawym brzegu rzeki Warty.

Klimat

Region znajduje się pod wpływem oceanicznych mas powietrza, co wpływa na łagodność klimatu. Obszar znajduje się w wielkopolsko-śląskiej dzielnicy rolniczo-klimatycznej. Średnia roczna temperatura wynosi ok. +8 °C. Okres wegetacyjny należy do najdłuższych w Polsce. Opady roczne wahają się od 500 do 550 mm. Miasto można zwiedzać o każdej porze roku.

Dojazd

Samolotem

Najbliższy port lotniczy znajduje się w Poznaniu - 81 km od Sokołowa. Jest to port lotniczy Poznań-Ławica im. Henryka Wieniawskiego (IATA: POZ, ICAO: EPPO) [1]. Najlepszy dojazd z portu lotniczego drogą ekspresową S11 - od węzła Poznań Ławica na południe, do węzła Poznań Zachód, następnie autostradą A2 na wschód do węzła Września. Po zjeździe z autostrady drogą krajową nr 15 na północ w kierunku Gniezna.

Warto zobaczyć

• Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny - wybudowany prawdopodobnie w 2 połowie XV wieku w stylu późnogotyckim. Zniszczony przez pożary w latach 1768 i 1807. W latach 1865-1870 gruntownie restaurowany.
• Kościół Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela - kościół prawdopodobnie powstały w 2 połowie XIII wieku. W 1311 roku zniszczony przez Krzyżaków. W 1339 roku wybudowano do dziś istniejące już murowane budynki kościoła i klasztoru. W 1559 roku kolejny pożar zniszczył świątynię, by w 1596 roku odbudować ją dzięki okolicznej szlachcie. W 1690 roku przeprowadzono barokową przebudowę kościoła, a w latach 1735-1756 dodano wieże. Kolejnych remontów, tym razem spowodowanych zniszczeniami wojennymi dokonywano w latach 1768 oraz 1852-1854. W 2 połowie XVIII wieku wzniesiono wieżę i przebudowano fasadę świątyni, odcięto od kościoła ostatnie przęsło prezbiterium, tworząc w nim zakrystię, oraz przesklepiono nawę i prezbiterium. Około 1910 przeprowadzono renowację wnętrza kościoła.
• Muzeum Ziemi Pyzdrskiej - znajdujące się przy ulicy Kaliskiej 25a. Istnieje od roku 1985. Siedzibą muzeum są byłe zabudowania klasztoru franciszkańskiego.
• Zamek w Pyzdrach
• Dom podcieniowy - zbudowany w 1768 roku, położony jest przy Rynku w Pyzdrach

Edukacja

• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Pyzdrach
• Przedszkole Samorządowe, ul. Szybska 17
• Samorządowa Szkoła Podstawowa, ul. Szkolna 2
• Publiczne Samorządowe Gimnazjum im. Kazimierza III Wielkiego, ul. Szkolna 2
• Zespół Szkół Zawodowych nr 2 im. Powstańców Wielkopolskich we Wrześni - Oddział Zamiejscowy w Pyzdrach (Zasadnicza Szkoła Zawodowa)

Zakupy

• Market Dino, Rynek, 2
• Sklep ABC, Szybska, 7

Bezpieczeństwo

Zdrowie

Na terenie Pyzdr działa Niepubliczny Zakład Lekarski "PRO-FAMILIA" s.c. ul. Rynek 5,tel. 63 276 81 99

Policja

W Pyzdrach znajduje się Posterunek Policji, ul. Niepodległości 56, tel. (0-61) 4375-360

Straż pożarna

Najbliższą jednostką straży pożarnej jest Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej we Wrześni, ul. Wrocławska 44, tel. 61 222-07-70. Na terenie Pyzdr działa Ochotnicza Straż Pożarna, Pl. Sikorskiego 19, 62-310 Pyzdry, tel. 63 2768-198

Kontakt

Na terenie Pyzdr nie ma punktu informacji turystycznej. Sprawy promocji prowadzi Wydział Promocji i Kultury Starosta Powiatowego we Wrześni, ul. Chopina 10, pok. 110, tel. 61 640-44-95. Informacje można również uzyskać w Muzeum Ziemi Pyzdrskiej w Pyzdrach, ul. Kaliska 25a, tel. 63 220-57-33 [2].

Gdzie dalej

W pobliżu Pyzdr znajdują się następujące miejscowości, które mogą być kolejnym punktem podróży:

• Kołaczkowo – wieś gminna związana z Władysławem Reymontem – polskim pisarzem, prozaikiem i nowelistą, laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za czterotomową „epopeję chłopską” Chłopi, który w latach 1920-1925 był właścicielem tej miejscowości. W pałacu zlokalizowane są dwie placówki muzealne: Izba Pamięci Władysława Reymonta oraz Regionalna Izba Spółdzielczości Bankowej przy Powiatowym Banku Spółdzielczym we Wrześni,
• Nowa Wieś Królewska – miejscowość znana z zabytkowego drewnianego kościoła św. Andrzeja Apostoła z II połowy XVI wieku,
• Biechowo – miejscowość znana z zabytkowego zespołu klasztornego Filipinów (obecnie Paulinów) z kościołem Narodzenia Najświętszej Marii Panny - Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia,
• Września – miasto powiatowe znane ze strajku dzieci wrzesińskich - strajku uczniów w latach 1901-1902, skierowanego przeciw germanizacji szkół, głównie przeciw modlitwie i nauce religii w języku niemieckim; siedziba muzeum regionalnego,
• Miłosław – miasto znane z największej bitwy stoczonej w trakcie powstania wielkopolskiego 1848 (Wiosna Ludów), pierwszego pomnika Juliusza Słowackiego na ziemiach polskich z 1899 oraz jako miejsce wręczania Nagrody Kościelskich – polskiej nagrody literackiej, przyznawanej od 1962 przez Fundację im. Kościelskich, dawnych właścicieli miasta. Położone częściowo na terenie Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego,
• Bugaj – miejscowość znana z zabytkowego Zameczku Myśliwskiego "Bażantarnia" z XIX wieku, położona na terenie Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego,
• Czeszewo – miejscowość znana z zabytkowego drewnianego kościoła św. Mikołaja z 1792, dawnej karczmy z XVIII wieku i leśniczówki z końca XIX wieku; położona na terenie Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego,
• Śmiełów – miejscowość znana z klasycystycznego pałacu z XVIII wieku, w którym gościł w 1831 Adam Mickiewicz – uważany za największego poetę polskiego romantyzmu; siedziba Muzeum Adama Mickiewicza (oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu), położona jest na terenie Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego,
• Winna Góra – miejscowość związana z Janem Henrykiem Dąbrowskim – generałem, uczestnikiem insurekcji kościuszkowskiej, twórcą Legionów Polskich we Włoszech, który zmarł i spoczywa w tej miejscowości. Barokowy pałac z lat 1760-1770 oraz barokowy kościół św. Michała z 1766 z kryptą Dąbrowskiego.