Sandomierszczyzna

Sandomierszczyzna, Ziemia Sandomierska – region geograficzno-etnograficzny, a dawniej także administracyjny, położona między Pilicą a Wisłą oraz między Sanem a Dunajcem, w okolicach Sandomierza, będącego stolicą regionu i powiatu sandomierskiego. Obecnie Ziemia Sandomierska administracyjnie leży w województwie małopolskim, podkarpackim i świętokrzyskim, na terenach dzisiejszych powiatów: sandomierskiego, opatowskiego, staszowskiego, dąbrowskiego, tarnowskiego i tarnobrzeskiego.

Sandomierszczyzna Ziemia Sandomierska
Panorama Sandomierza z Gór Pieprzowych
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Stolica	Sandomierz
Powierzchnia	około 3650 km²
Liczba ludności	około 364 000
Język	polski
Kod samochodowy

Geografia

Ziemia Sandomierska położona jest na zachód od ujścia Sanu do Wisły, na żyznych terenach pogranicza trzech województw. Obszar ten ze względu na duże występowanie gleb brunatnych, madów rzecznych i gleb płowych, jest terenem o dużym znaczeniu dla rolnictwa. Ponadto oprócz upraw zbóż, rozwija się tu sadownictwo, rybołówstwo i warzywnictwo. Wszystkiemu sprzyja duże nasłonecznienie (najwyższe w Polsce).

Obszary Sandomierszczyzny posiadają duże zróżnicowanie terenów, pod względem fizycznogeograficznym. Są to ziemie leżące w pasie Kotliny Sandomierskiej, których wysokość nie przekracza 300 m n.p.m. Tutejsze obszary w całości leżą w dorzeczu Wisły, przy której teren jest zazwyczaj niższy niż w głębi lądu, co sprawia, że okolice Sandomierza są obszarem zagrożonym powodziami, czego można było doświadczyć w Sandomierzu czy Tarnobrzegu.

Historia

Od średniowiecza wraz z ziemią krakowską, Sandomierszczyzna tworzyła tzw. Małopolskę. Zakres obszarowy tej ziemi zmieniał się, wydzielając ziemię lubelską, ziemię łukowską, a w 1568 r. ziemię stężycką. Główna część obszaru została włączona w XIV wieku do województwa sandomierskiego, które przetrwało do 1795 r., jako część prowincji małopolskiej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W XIX wieku, tutejsze obszary należały do guberni kieleckiej, funkcjonującej pod rządami Rosji.

Miasta

• Sandomierz
• Koprzywnica
• Zawichost
• Oleśnica
• Opatów
• Ożarów
• Osiek
• Połaniec
• Staszów

• 

  Tarnobrzeg - najludniejsze miasto Ziemi Sandomierskiej - miasto na prawach powiatu

• Szydłów
• Szczucin
• Tarnobrzeg
• Dąbrowa Tarnowska
• Baranów Sandomierski
• Nowa Dęba
• Radłów

Strój ludowy

Strój sandomierski wykształcił się pomiędzy wiekami XVI, a XVIII. Od tego czasu powoli zatracał swe znaczenie i na początku XX wieku, właściwie zanikł wśród Sandomierzan. Składał się (u mężczyzn) z białej koszuli, cienkich lnianych spodni, spancerów, długich do kolan białych surdutów, sukmanów i ciemnej rogatywki z piórem. U kobiet odzienie było bardziej bogate, a składały się na nie głównie koszule, gorsety, kaftany, zapaski (fartuchy), białe spódnice i łoktusze (chusty noszone na ramionach i głowie). Oprócz tego kobiety zamężne nosiły kapy, będące rodzajem dużego i ozdobionego kapelusza, wyglądem przypominającym biskupią mitrę.