Sandomierszczyzna

Sandomierszczyzna Ziemia Sandomierska
Panorama Sandomierza z Gór Pieprzowych
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Stolica	Sandomierz
Powierzchnia	około 3650 km²
Liczba ludności	około 364 000
Język	polski

Sandomierszczyzna, Ziemia Sandomierska – region geograficzno-etnograficzny, a dawniej także administracyjny, położona między Pilicą a Wisłą oraz między Sanem a Dunajcem, w okolicach Sandomierza, będącego stolicą regionu i powiatu sandomierskiego. Obecnie Ziemia Sandomierska administracyjnie leży w województwie małopolskim, podkarpackim i świętokrzyskim, na terenach dzisiejszych powiatów: sandomierskiego, opatowskiego, staszowskiego, dąbrowskiego, tarnowskiego i tarnobrzeskiego.

Geografia

Ziemia Sandomierska położona jest na zachód od ujścia Sanu do Wisły, na żyznych terenach pogranicza trzech województw. Obszar ten ze względu na duże występowanie gleb brunatnych, madów rzecznych i gleb płowych, jest terenem o dużym znaczeniu dla rolnictwa. Ponadto oprócz upraw zbóż, rozwija się tu sadownictwo, rybołówstwo i warzywnictwo. Wszystkiemu sprzyja duże nasłonecznienie (najwyższe w Polsce).

Obszary Sandomierszczyzny posiadają duże zróżnicowanie terenów, pod względem fizycznogeograficznym. Są to ziemie leżące w pasie Kotliny Sandomierskiej, których wysokość nie przekracza 300 m n.p.m. Tutejsze obszary w całości leżą w dorzeczu Wisły, przy której teren jest zazwyczaj niższy niż w głębi lądu, co sprawia, że okolice Sandomierza są obszarem zagrożonym powodziami, czego można było doświadczyć w Sandomierzu czy Tarnobrzegu.

Historia

Od średniowiecza wraz z ziemią krakowską, Sandomierszczyzna tworzyła tzw. Małopolskę. Zakres obszarowy tej ziemi zmieniał się, wydzielając ziemię lubelską, ziemię łukowską, a w 1568 r. ziemię stężycką. Główna część obszaru została włączona w XIV wieku do województwa sandomierskiego, które przetrwało do 1795 r., jako część prowincji małopolskiej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W XIX wieku, tutejsze obszary należały do guberni kieleckiej, funkcjonującej pod rządami Rosji.

Miasta

• Sandomierz
• Koprzywnica
• Zawichost
• Oleśnica
• Opatów
• Ożarów
• Osiek
• Połaniec
• Staszów

• 

  Tarnobrzeg - najludniejsze miasto Ziemi Sandomierskiej - miasto na prawach powiatu

• Szydłów
• Szczucin
• Tarnobrzeg
• Dąbrowa Tarnowska
• Baranów Sandomierski
• Nowa Dęba
• Radłów

Strój ludowy

Strój sandomierski wykształcił się pomiędzy wiekami XVI, a XVIII. Od tego czasu powoli zatracał swe znaczenie i na początku XX wieku, właściwie zanikł wśród Sandomierzan. Składał się (u mężczyzn) z białej koszuli, cienkich lnianych spodni, spancerów, długich do kolan białych surdutów, sukmanów i ciemnej rogatywki z piórem. U kobiet odzienie było bardziej bogate, a składały się na nie głównie koszule, gorsety, kaftany, zapaski (fartuchy), białe spódnice i łoktusze (chusty noszone na ramionach i głowie). Oprócz tego kobiety zamężne nosiły kapy, będące rodzajem dużego i ozdobionego kapelusza, wyglądem przypominającym biskupią mitrę.