Powiat grójecki

Powiat grójecki
Herb
Mapa
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo mazowieckie
Powierzchnia	1268,82 km²
Ludność	98 551
Nr kierunkowy	24
Kod pocztowy	05-600
Strona internetowa

Powiat grójecki – powiat w Polsce (w zachodniej części województwa mazowieckiego), utworzony w 1999 r. w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Grójec. Powiat zajmuje powierzchnię 1268,82 km², liczba ludności wynosi ogółem 98 551 osób, a gęstość zaludnienia wynosi 77,7 osób na 1 km².

Pilica koło Tomczyc

Tomczyce, pałac

Michałowice, kościół

Dylew, dwór Jackowskich

Jastrzębia, spichlerz

Urząd w Mogielnicy

Charakterystyka

Współrzędne geograficzne stolicy powiatu: 51°51′56″N 20°52′03″E

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Grójec, Mogielnica, Nowe Miasto nad Pilicą, Warka
• gminy wiejskie: Belsk Duży, Błędów, Chynów, Goszczyn, Jasieniec, Pniewy
• miasta: Grójec, Mogielnica, Nowe Miasto nad Pilicą, Warka.

Demografia

W miastach mieszka 33 164 osób (w tym kobiety 17 281), zatem urbanizacja powiatu wynosi 35,2%.

Geografia

Powiat grójecki położony jest na pograniczu Wysoczyzny Rawskiej i Równiny Warszawskiej (Nizina Mazowiecka), 45 km na południe od Warszawy. Obszar powiatu stanowią niziny z dużymi deniwelacjami terenu.

Powiat grójecki graniczy z 8 powiatami województwa mazowieckiego: przysuskim, białobrzeskim, kozienickim, garwolińskim, otwockim, piaseczyńskim, grodziskim, żyrardowskim i z 3 powiatami województwa łódzkiego: opoczyńskim, rawskim i tomaszowskim (województwo łódzkie).

Naturalne granice administracyjne wytyczają od wschodu rzeka Wisła, a od południa rzeka Pilica (pozostałe granice są granicami sztucznymi). Główną sieć wodną tworzy rzeka Pilica i Jeziorka wraz z dopływami.

Fauna i flora

• Rezerwat przyrody „Modrzewina” – położony w środkowej części gminy, o charakterze leśnym. Utworzony został w celu zachowania stanowiska modrzewia polskiego na obszarze naturalnego rozprzestrzenienia się tego gatunku. Zajmuje ponad 300 ha powierzchni
• Obszar Krajobrazu Chronionego „Dolina rzeki Jeziorki” – obejmuje północno-zachodnią część gminy. Obszar odznacza się dużymi walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi, na które składają się: unikalny ekosystem leśny z dominującym modrzewiem polskim objęty ochroną rezerwatową, zróżnicowana rzeźba, mozaika pól, sadów, łąk i zadrzewień
• Zespół krajobrazowy na pograniczu wsi Jasieniec i Warpęsy w dolinie rzeki Kraski obejmujący tereny parkowe, leśne, stawy, łąki
• Las Boglewicki z cennym drzewostanem sosnowym i dębowym
• Rezerwat przyrody „Łęgacz nad Jeziorką”
• Rezerwat przyrody „Jeziora-Olszyny”
• Niektóre pomniki przyrody ożywionej:

- w zabytkowym parku w Małej Wsi – 3 obiekty: około 160 letni platan, topola białodrzew i jałowiec.

- na terenie rezerwatu „Modrzewina” dęby szypułkowe i modrzewie.

Historia

Do połowy XIII w. Grójec pełnił nadrzędne funkcje w organizacji państwowej (gród kasztelański) i kościelnej (kolegiata) i pozycji tej nie utracił nawet po przeniesieniu ośrodka władzy do Czerska. Od XIV w. aż do upadku Polski w końcu XVIII w. Grójec był siedzibą powiatu grójeckiego, wchodzącego w skład ziemi czerskiej, podobnie jak powiaty warecki, czerski i garwoliński (od XVI do XVII w. ziemia czerska należała do Województwa Mazowieckiego). Upadek Polski w końcu XVIII w. i zabory zdeterminowały dalsze dzieje lokalno-regionalnej społeczności Grójca. W sensie administracyjnym nowoczesny powiat grójecki powstał w 1867 jako część Guberni Warszawskiej (o powierzchni 979 km² z 46 812 mieszkańcami). Po uzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 20-leciu międzywojennym (1918-1939) powiat wchodził w skład województwa warszawskiego jak za czasów I Rzeczypospolitej (o powierzchni 1699 km² z 127 058 mieszkańcami). Podczas II wojny światowej powiat grójecki, w tych samych granicach, znalazł się w obrębie Generalnego Gubernatorstwa w dystrykcie warszawskim. Po II wojnie światowej znów istniał powiat grójecki, do 1975 r. kiedy powiaty w Polsce zlikwidowano. Większość gmin byłego powiatu grójeckiego weszła w skład utworzonego wówczas województwa radomskiego. 1 stycznia 1999 r. po reformie administracyjnej, Grójec wszedł w skład województwa mazowieckiego z siedzibą w Warszawie.

Na ziemi grójeckiej swe siedziby miały znaczące rody, m.in. Lubomirscy, Prażmowscy i Kozietulscy.

Pochodzi stąd wielu znanych twórców, m.in. Piotr Skarga (zm. 1612) kaznodzieja królewski i pisarz religijno-polityczny, autor „Kazań Sejmowych”, Adam Boniecki (zm. 1909) - autor i wydawca "Herbarza Polskiego". Z powiatem grójeckim związani byli m.in. Kazimierz Pułaski (zm. 1779) - bohater Polski i Stanów Zjednoczonych, Piotr Wysocki (zm. 1874) - bohater nocy listopadowej 1830 r. czy Józef Wybicki - autor hymnu.

Gospodarka

Polska jest trzecim po Chinach i USA największym producentem jabłek na świecie, a powiat grójecki położony w centrum największego w kraju i Europie zwartego rejonu sadowniczego jest najważniejszym polskim regionem uprawy i przetwórstwa tych owoców. Obecnie w regionie Grójca uprawia się intensywne sady karłowe, które dostarczają ok. 40% krajowej produkcji jabłek, a intensywność upraw w niektórych gminach powiatu grójeckiego dochodzi do 70%.

Dojazd

Dogodne położenie na przecięciu najważniejszych arterii drogowych i linii kolejowych kraju sprawia, że powiat grójecki (podobnie jak całe województwo mazowieckie) posiada dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną.

Samolotem

• Ok. 4 km na wschód od stolicy powiatu funkcjonuje lądowisko Grójec-Kociszew.

Samochodem

• W Grójcu krzyżują się droga krajowa nr 7 Gdańsk – Warszawa – Kraków (E 77 - S 7) stanowiąca zachodnią obwodnicę miasta oraz droga krajowa nr 50 stanowiąca część tranzytowej obwodnicy Warszawy, tutaj również mają swój początek drogi wojewódzkie: 722 do Piaseczna i 728 do Jędrzejowa.

Autobusem

• Grójecki PKS obsługuje trasy dalekobieżne (do Muszyny i Władysławowa) oraz lokalne – do Warszawy, Białobrzegów, Radomia, Góry Kalwarii, Warki, Białej Rawskiej, Nowego Miasta nad Pilicą, Mszczonowa i innych.

Ciekawe miejsca

• Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce
• Krajobrazowy Park w Warce na Winiarach założony w II poł. XVIII w. i przekształcony w XIX i XX w. Rozciąga się na skarpie i zboczach nad Pilicą otaczając Dwór w Winiarach – dziś Muzeum imienia Kazimierza Pułaskiego
• Rezerwaty przyrody „Tomczyce” i „Sokół”
• Obszar krajobrazu chronionego doliny Pilicy
• Pałac zabytkowy w Świdnie z połowy XIX w.
• Zespół Dworsko-Pałacowy w Tomczycach wzniesiony w XIX w. w stylu późnoklasycystycznym otoczony parkiem
• Zespół Dworsko-Pałacowy w Wodzicznie z połowy XIX w.
• Zespół Dworsko-Pałacowy w Dylewie będący obecnie własnością Anny i Marka Drewnowskich, w którym odbywają się spotkania muzyczne
• Atrakcją gminy Mogielnica jest unikalny park z rzeźbami oraz pracownia wybitnych artystów rzeźbiarzy - małżeństwa Franciszka Strynkiewicza i Barbary Bieniulis - Strynkiewicz. Urodzony w Mogielnicy artysta, profesor warszawskiej ASP, w II połowie lat 60. XX w. razem z żoną osiedlił się w Mogielnicy i stworzył muzeum rzeźby na powietrzu
• W Grójcu synagoga – zbudowana na początku XX w., przy ulicy Lewiczyńskiej. Podczas II wojny światowej hitlerowcy ją zdewastowali. Po wojnie budynek synagogi służył jako magazyn, a obecnie jako sklep spożywczy oraz sala zabaw. Do 1939 r. budynek synagogi sąsiadował z modrzewiową („starą”) synagogą, na początku wojny rozebraną.

Gastronomia