Krzyżowa (powiat świdnicki)

Krzyżowa
Zespół pałacowy w Krzyżowej
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo dolnośląskie
Wysokość	230 m n.p.m.
Ludność	220
Nr kierunkowy	(+48) 74
Kod pocztowy	58-112
krzyzowa.org.pl Strona internetowa

Krzyżowa – wieś w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, siedziba gminy wiejskiej, leży nad rzeką Piławą.

Fundacja "Krzyżowa" dla Porozumienia Europejskiego

Pałac w Krzyżowej

Zespół pałacowy w Krzyżowej

Zespół pałacowy w Krzyżowej

Gotycki kościół z pocz. XIV w.

Kamień pamiątkowy na wzgórzu cmentarnym poświęcony właścicielowi majątku i pałacu w Krzyżowej Helmuthowi Jamesowi Grafowi von Moltke ustawiony w 1990 r. zamiast grobu, którego nie odnaleziono

Kanclerz Helmut Kohl w Krzyżowej

Premier Tadeusz Mazowiecki spotyka się w Krzyżowej z kanclerzem Helmutem Kohlem

Charakterystyka

Położenie geograficzne: 50°47′58″N 16°32′04″E

W latach 1975-1998 wieś administracyjnie należała do ówczesnego województwa wałbrzyskiego.

Krzyżowa zawsze leżała na uboczu. Nawet jej niemiecką nazwę (Kreisau) językoznawcy rozwijają jako „wieś graniczną”. To położenie - odległe od centrum wojennych wydarzeń II wojny światowej - stało się wielkim atutem dla grupy spiskowców. „Krąg z Krzyżowej”, jak zostali nazwani przez gestapo, spotykał się tam od 1940 r. Arystokraci, dyplomaci i duchowni widzieli nadciągającą klęskę Niemiec, dlatego niektórzy planowali zgładzenie Adolfa Hitlera. Spisek wyszedł na jaw i na początku 1944 r. spiskowców spotkały represje. Gdy latem 1944 r. nie powiódł się również zamach na Hitlera, nieformalny przywódca spiskowców i właściciel pałacu Helmut James Graf von Moltke został stracony w styczniu 1945 r. Jego grobu nie znaleziono.

Podziwiany przez nas dziś pałac von Moltkego pochodzi z 1720 r. i ma piękną, surową bryłę neobarokową. Stanął na wzgórzu nad dawnym korytem rzeki Pilawy. Razem z kościołem i budynkami folwarcznymi tworzy skrzydła otaczające park. Sam dom, w którym spotykali się spiskowcy, stoi z boku.

Po II wojnie światowej, gdy Dolny Śląsk przypadł Polsce, pałac podzielił los wielu podobnych obiektów. Umieszczony w nim PGR doprowadził obiekt do ruiny. Odbudowa ruszyła dopiero w 1990 r.

W 1989 r. w Krzyżowej miało miejsce wyjątkowe wydarzenie – spotkanie polskiego premiera Tadeusza Mazowieckiego z niemieckim kanclerzem Helmutem Kohlem. Odprawiona została wówczas msza pojednania między naszymi narodami, a znak pokoju, jaki przekazali sobie politycy był symbolicznym zamknięciem tragicznej historii polsko-niemieckiej.

Dzisiaj w pałacu ma siedzibę kontynuująca to dzieło Fundacja dla Porozumienia Europejskiego. Oglądać można stałą wystawę „Odwaga i pojednanie”. Przed pałacem stoi fragment Muru Berlińskiego.

Pałac można zwiedzać codziennie w godz. 8-19. Przystosowany jest do przyjęcia osób niepełnosprawnych, obok znajduje się wygodny parking.

Dojazd

Koleją

Przystanek kolejowy na otwartej w 1899 r. linii kolejowej 137 Katowice – Legnica.

Samochodem

Krzyżowa znajduje się na Dolnym Śląsku, 8 km na południowy wschód od Świdnicy, przy drodze wojewódzkiej nr 382 łączącej granicę państwa w pobliżu Paczkowa poprzez Ząbkowice Śląskie (droga krajowa nr 8) z drogą wojewódzką nr 374 w Stanowicach w pobliżu Strzegomia. Z Wrocławia to 55 km (w kierunku na południe).

Warto zobaczyć

Wpisane na listę zabytków następujące obiekty:

• kościół filialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła, gotycki, wzniesiony w pocz. XIV w., częściowo odbudowany po pożarze w 1846 r., orientowany, murowany z kamienia, jednonawowy z prostokątnym prezbiterium, nakrytym sklepieniem krzyżowo-żebrowym.
• cmentarz ewangelicki rodziny von Moltke, z 1870 r.
• zespół pałacowo-folwarczny, neobarokowy z XVII-XIX w.:
  • pałac z lat 1712-26, przebudowany w latach 1868-69
  • park
  • folwark, z I połowy XIX w.:
    • 5 budynków mieszkalnych
    • stajnie
    • owczarnia-obora
    • budynek inwentarski
    • stodoła
    • wozownia
    • budynek wagi (nieistniejący)

Najbliższe okolice

• Świdnica (Kościół Pokoju, na uwagę zasługuje także jedyne w Polsce Muzeum Dawnego Kupiectwa, znajdujące się w rynku, Muzeum Broni i Militariów, położone przy katedrze, oraz manufaktura czekolady),
• Ślężański Park Krajobrazowy,
• Walim (hitlerowskie podziemne fabryki broni),
• Wałbrzych,
• Zamek Książ.

Gastronomia

Znajdująca się w parku otaczającym pałac nieduża kawiarenka oferuje przysmaki kuchni polskiej i niemieckiej.

Noclegi

Na terenie majątku jest hotel.

Kontakt

Pałac Krzyżowa, ul. Krzyżowa 7, Grodziszcze Krzyżowa, tel.: 74 850 02 00.

Informacje turystyczne

Wokół pałacu i miejscowości Krzyżowa są wyśmienite tereny do turystyki rowerowej, wypożyczalnia rowerów na miejscu.

Zobacz też

• Ewa Lodzińska, Waldemar Wieczorek Polska niezwykła. Przewodnik po Polsce. Dolnośląskie: przewodnik + atlas, wyd. Demart 2012,

• Joanna Lamparska Tajemnice, zamki, podziemia. Przewodnik, jakiego nie było, wyd. Asia-Press Wrocław 1998,
• Romuald M. Łuczyński Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica 2008, s. 197

• www.krzyzowa.org.pl

• www.dolny-slask.org.pl /506149,Krzyzowa.html