Kończyce Małe

Kończyce Małe – wieś sołecka w Polsce, w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Zebrzydowice, w historycznych granicach Śląska Cieszyńskiego.

Informacje

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w ówczesnym województwie katowickim.

Współrzędne geograficzne: 49°51′10,0″N 18°39′01,6″E.

Położona na Wysoczyźnie Kończyckiej, przy drodze Jastrzębie-Zdrój – Cieszyn. Powierzchnia sołectwa wynosi 1194 ha, a liczba ludności 3294, czyli gęstość zaludnienia wynosi 275,9 osób/km². Wieś położona jest nad rzeką Piotrówką (dopływem Olzy), posiada pagórkowate ukształtowanie terenu, liczne potoki i stawy hodowlane oraz tereny leśne.

Historia

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie „Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis” (Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna (zm. 1319) ok. 1305 r. w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu z 40 łanów ziemi. Jej powstanie wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Pierwszymi osadnikami byli przybysze z Niemiec. Od pobliskich Kończyc Wielkich różniła się tym, że były wsią książęcą („principia”). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 r. piastowskiego księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 r. lennem Królestwa Czech, a od 1526 r. w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 r. w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

Według austriackiego spisu ludności z 1900 r. w 226 budynkach w Kończycach Małych na obszarze 1194 ha mieszkało 1406 osób, czyli gęstość zaludnienia wynosiła 117,8 osób/km². Z tego 1399 (99,5%) mieszkańców było katolikami, 2 (0,1%) ewangelikami (luteranie), 5 (0,4%) wyznawcami judaizmu; 1388 (98,7%) było polsko-, 11 (0,8%) niemiecko- a 1 (0,1%) czeskojęzycznymi.

We wsi w 1919 r. miały miejsce walki w czasie polsko-czechosłowackich konfliktów granicznych (starcia z wojskimi czeskimi) w trakcie których zginął kpt. Cezary Haller (brat generała Józefa Hallera).

Dojazd

Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 937 łącząca miasta Cieszyn i Jastrzębie-Zdrój oraz linia kolejowa nr 90 Zebrzydowice – Cieszyn, na której znajduje się przystanek kolejowy.

Warto zobaczyć

Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajdują się następujące obiekty zabytkowe:

"Cieszyński Wawel" – czyli kończycki zamek zbudowany przez Golasowskich w XV w. w stylu gotyckim i rozbudowany później w stylu renesansowym w XVI w. przez ród Czelów herbu Kościesza z Czechowic, którzy kupili go w 1538 r. Potem zamek wielokrotnie zmieniał właścicieli. W latach 1837-1945 właścicielami zamku była rodzina Folwarcznych. Po zniszczeniach wojennych II wojny światowej wyremontowano go w latach 1956-1957 i w latach 1993-1995. Zachowały się dwa skrzydła z czworoboku, podcień arkadowy od strony dziedzińca.

W zamku mieści się Izba Regionalna Wsi Cieszyńskiej (Społeczne Muzeum Regionalne, ul. Staropolska 5, tel. 32 4693024, http://www.izbaregionalna.konczyce.pl) oraz hotel i restauracja „Gościniec Zamkowy" (tel. 32 4758091, http://www.zamek.konczyce.pl, ul. Staropolska 5).

Zabytek architektury sakralnej stanowi kościół pw. Narodzenia NMP (ul. Myśliwska 2) z drugiej połowy XVIII w. Do świątyni tej wierni pielgrzymują, aby powierzyć swoje sprawy Matce Boskiej Kończyckiej, której łaskami słynący obraz pochodzi z XV w. i jest umieszczony w głównym ołtarzu.

Turystyka

Przez miejscowość przechodzą trasy rowerowe:

Zielony Szlak Rowerowy (zielona trasa rowerowa nr 13) – Rybnik –Jastrzębie-Zdrój – Ustroń (82 km)
Żółty Szlak rowerowy (żółta tandemowa trasa rowerowa nr 259) - Kaczyce – Kończyce Wielkie – Kończyce Małe – Kaczyce (19,5 km)
Szlak Zamków nad Piotrówką – Kończyce Wielkie – Kończyce Małe – Zebrzydowice – Marklowice Górne – Marklowice Dolne – Pierstna – Piotrowice koło Karwiny – Skrbeńsko – Gołkowice (25 km).