Powiat węgorzewski

Herb

Powiat węgorzewski - zlokalizowany w północno-wschodniej Polsce, znajduje się w województwie warmińsko-mazurskim. Powstał jako część powiatu giżyckiego, z którym sąsiaduje. Zamieszkiwany przez około 22,5 tysiąca osób.

Widok na mapie województwa

Położenie

Powiat znajduje się z geograficznego punktu widzenia w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich i zlewni Węgorapy. Teren raczej płaski z niewielkimi morenowymi wzniesieniami, zalesiony szczególnie w okolicy Karłowa, Mamerek, Pozedrza, Kut, Mniszek i Skalisza. Areał regionu to 693,43 km² co czyni go najmniejszym w województwie.

Przez powiat przebiegają droga krajowa 63 (ma swój koniec przy granicy z obwodem kaliningradzkim w wiosce Rudziszki) i DW 650 (Stara Różanka - Srokowo - Węgorzewo - Banie Mazurskie - Gołdap).

Historia

Ziemia węgorzewska

Terminem „ziemia węgorzewska” określa się obszar powiatu Angerburg z lat 1818–1945, a także tereny dawnych powiatów gierdawskiego i darkiejmskiego, które w 1945 roku zostały przyłączone do Polski – łącznie to teren o powierzchni 1123 km². Obecny powiat węgorzewski wskutek reform administracyjnych z 1954 i 1999 roku ma znacznie mniejszą powierzchnię – 693 km².

Angerburg

W XIV wieku przez Zakon Krzyżacki zostaje wzniesiony zamek Angerburg, mieszczący siedzibę prokuratorii i mający ochraniać ziemię między Litwą, a Olsztynem (wtedy znanym pod nazwą Allenstein). Rozwijająca się przy zamku osada wkrótce tworzy wraz z nim zespół miejski, będący obecnie Węgorzewem. Wskutek sekularyzacji państwa krzyżackiego w Prusach, prokuratoria w zostaje przekształcona w starostwo w roku 1520. Poprzez różne zawirowania administracyjne Prus Wschodnich władza starostów kilkukrotnie przechodziła zmiany. Pod koniec 1914 i na początku 1915 okoliczne wsie znalazły się na linii frontu wschodniego I wojny światowej – miała tu miejsce bitwa nad jeziorami mazurskimi. W czasie II wojny światowej obok Pozezdrza wybudowana została kwatera Himmlera. Równolegle do budowy ważnego centrum dowodzenia Wilczy Szaniec w Mamerkach prowadzono ważny projekt, gdzie stanąć miała Kwatera Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych III Rzeszy. Po zakończeniu wojennych zmagań powiat przechodził kilka reform wprowadzanych przez PRL-owski system, aż ostatecznie w 2002 roku przybrał swój obecny kształt.

Zabytki

• Węgorzewo (Zamek krzyżacki, Muzeum Tradycji Kolejowej, Muzeum Kultury Ludowej, Park Helwinga, Kościół św. Piotra i Pawła)
• Mamerki (Kanał Mazurski, bunkry, most kolejowy, przystań)
• Radzieje (bunkier gen. Lammersa, zabytkowy kościół)
• Sztynort (pałac z mauzoleum rodziny Lehndorff, ruiny herbaciarni, kaplica parkowa, Most Sztynorcki, rezerwat przyrody)
• Okowizna (pałac, cmentarz poniemiecki)
• Pozezdrze (kwatera Himmlera, zabytkowy kościół)
• Nowa Guja (ruiny dworu, rezerwat przyrody Jezioro Siedmiu Wysp)
• Dwory w Klimkach, Łęgwarowie i Dąbrówce Małej, zespół pałacowo-parkowy w Więckach oraz cmentarze pierwszowojenne w okolicach Zabrostu i Olszewa Węgorzewskiego

• 
  Dworzec kolejowy Węgorzewo
• 
  Zamek krzyżacki w Węgorzewie
• 
  Kościół w Pozezdrzu
• 
  Pałac w Sztynorcie
• 
  Śluza w Przerwankach
• 
  Bunkry w Mamerkach
• 
  Zabrost Wielki
• 
  Rezerwat Piłackie Wzgórza
• 
  Klasycystyczny pałac w Więckach
• 
  Elektrownia wodna w Ołowniku

Gospodarka

Główną rolę w ekonomii regionu dalej stanowi rolnictwo, turystyka i usługi. Bezrobocie rejestrowane w powiecie węgorzewskim wynosiło w 2022 roku 13,8%. Wynagrodzenia odbiegały od przeciętnej pensji dla całej Polski o około 20%. W skali województwa wyniki te są jednak bardzo przyzwoite. Warto zaznaczyć, że praktycznie nieobecne są duże zakłady przemysłowe, a warunki ku ich ewentualnej budowie nie są zbyt sprzyjające. Całkiem sporo bo ponad pół tysiąca osób wyjeżdża do pracy poza granice powiatu.

Komunikacja

Powiat niekoniecznie należy do grona posiadających dużą sieć drogową. Warto nadmienić jednak, że znajduje się przy granicy państwa i transport opiera się w nim na dwóch osiach: północ-południe (DK 63), wschód-zachód (DW 650). Dla rowerzystów działa około 35 km oznakowanych tras rowerowych - głównie te w ramach Green Velo. Od wielu lat trasa kolejowa Gołdap - Węgorzewo i Giżycko - Węgorzewo jest nieczynna, dlatego planując podróż pociągiem najlepiej udać się w okolice Rucianego-Nidy lub Korsz i stamtąd przesiąść się np. do autobusu.