Powiat suski

Powiat suski
Panorama Suchej Beskidzkiej
Flaga
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Stolica	Sucha Beskidzka
Powierzchnia	685,75 km²
Liczba ludności	85 000
Język
Kod samochodowy	KSU
Strona internetowa

Powiat suski - powiat w południowej Polsce, w województwie małopolskim. Siedzibą władz powiatu jest miasto Sucha Beskidzka. Pozostałe miasta w powiecie suskim to Jordanów i Maków Podhalański.

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejskie: Jordanów, Sucha Beskidzka
• gminy miejsko-wiejskie: Maków Podhalański
• gminy wiejskie: Budzów, Bystra-Sidzina, Jordanów, Stryszawa, Zawoja, Zembrzyce

Charakterystyka

Powiat suski leży w Beskidach, na południowo-zachodnim krańcu województwa małopolskiego i graniczy od zachodu z powiatem żywieckim w województwie śląskim, od północy i wschodu z trzema innymi powiatami wchodzącymi w skład województwa małopolskiego: wadowickim, myślenickim i nowotarskim, a od południa z okresem Namiestovo na Słowacji.

Jest to obszar typowo górski, a naturalne bogactwo regionu stanowią lasy, zajmujące niemal 50 % jego powierzchni. Powiat suski obejmuje 9 gmin, które tworzą: dwa miasta (Sucha Beskidzka, Jordanów), jedna gmina miejsko-wiejska (Maków Podhalański) i sześć gmin wiejskich (Budzów, Bystra-Sidzina, Jordanów, Stryszawa, Zawoja, Zembrzyce). W skład powiatu wchodzi łącznie 37 miejscowości.

Południowa część powiatu, położona najwyżej, znajduje się na terenie Beskidu Żywieckiego, który dzieli się tu na trzy mniejsze jednostki geograficzne: Pasmo Babiogórskie z najwyższym szczytem całych Beskidów Zachodnich, Babią Górą (1725 m), Pasmo Polic (Polica, 1369 m) oraz Pasmo Jałowieckie, zwane też Przedbabiogórskim (Jałowiec, 1111 m). Charakterystycznym elementem krajobrazu północnej części powiatu są natomiast wzniesienia należące do niższych grup górskich - Pasma Leskowca (918 m) i Łamanej Skały (929 m) w Beskidzie Małym (na północnym zachodzie) oraz Pasma Koskowej Góry (866 m) w Beskidzie Makowskim (na północnym wschodzie).

Niemal cały teren powiatu leży w dorzeczu górnej Skawy, która jest główną rzeką regionu. Właśnie nad Skawą leżą trzy miasta: Sucha Beskidzka, Maków Podhalański i Jordanów. Do najważniejszych dopływów Skawy na tym terenie należą: Pożoga, Toporzyski Potok, Bystrzanka, Cadynka, Skawica, Grzechynia, Stryszawka i Tarnawka (lewobrzeżne), oraz Malejów, Osielec, Wieprzec, Żarnowianka i Paleczka (prawobrzeżne).

Dorzecze górnej Skawy zajmuje tereny o bardzo urozmaiconym charakterze. W Paśmie Babiogórskim panuje ostrzejszy klimat, dominują kamieniste gleby górskie, przechodzące w dolinach potoków w gleby gliniasto-kamieniste. Ze względu na ukształtowanie terenu jeszcze dziś znaczne części tego obszaru są trudno dostępne. Natomiast w Beskidach Małym i Makowskim klimat jest łagodniejszy, a płaskie dna dolin rzecznych zajmują urodzajniejsze gleby brunatne. Niższa wysokość i łagodniejsze formy stoków sprawiają, że góry te nie stanowią, ani też nie stanowiły w przeszłości, szczególnie trudnej do pokonania bariery komunikacyjnej i osadniczej.

Przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe bogactwo powiatu suskiego sprawia, że jest to atrakcyjny teren dla turystyki i wypoczynku. Służy temu m.in. bardzo dobrze rozwinięta sieć szlaków turystycznych oraz coraz liczniejsze trasy rowerowe, a także stale powiększająca się baza noclegowa.

W celu ochrony unikalnych walorów krajobrazowych i przyrodniczych Babiej Góry na południowych krańcach obecnego powiatu został utworzony w 1954 r. Babiogórski Park Narodowy a w 1976 r. został włączony do międzynarodowej sieci rezerwatów biosfery UNESCO.

Na terenie powiatu suskiego znajduje się także południowo-wschodnia część Parku Krajobrazowego Beskidu Małego, powstałego w 1998 r. W przyszłości planowane jest utworzenie tutaj rezerwatu "Leskowiec" celem ochrony fragmentu naturalnej buczyny, porastającej grzbiet pomiędzy Leskowcem a Groniem Jana Pawła II.

Dojazd

Mapa transportowa powiatu

Historia

Położenie powiatu suskiego na mapie województwa małopolskiego

Historycznie obszar ten był pod wpływem różnych ośrodków administracyjnych. Głównym ośrodkiem regionalnym był od wieków Kraków. Natomiast na szczeblu subregionalnym różne części dzisiejszego powiatu suskiego podlegały różnym ośrodkom, m.in. Oświęcimowi, Zatorowi (księstwo oświęcimsko-zatorskie), Lanckoronie (starostwo lanckorońskie), Żywcowi, Wadowicom, Myślenicom czy Nowemu Targowi. Jedynie w okresie międzywojennym, w latach 1924-1931, istniała jednostka o podobnym zasięgu – powiat makowski z siedzibą starostwa w Makowie. Jednak twór ten był zbyt słaby pod względem ekonomicznym i po kilku latach został rozwiązany.

Powiat suski został powołany dnia 1 stycznia 1956 roku w województwie krakowskim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat suski złożyły się 3 miasta i 26 gromad, które wyłączono z trzech ościennych powiatów w tymże województwie.

Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku w nowym województwie małopolskim przywrócono powiat suski, w porównaniu z obszarem z 1975 roku zmniejszony o gminę Spytkowice, która znalazła się w powiecie nowotarskim w tymże województwie. Powiat suski należy do Euroregionu Beskidy.

Zabytki i turystyka

Powiat suski jest obszarem o dużym potencjale turystycznym, zwłaszcza jeżeli chodzi o pieszą turystykę górską, uprawianie sportów zimowych. Na terenie powiatu przebiegają liczne szlaki tematyczne i szlaki turystyczne, w tym Główny Szlak Beskidzki. W powiecie rozwija się również agroturystyka.

Zabytki

Kościół p.w. św. Piotra i Pawła w Lachowicach

Kościół parafialny Trójcy Przenajświętszej w Jordanowie

Najważniejszymi zabytkami powiatu suskiego są:

• Zespół zamkowo-parkowy w Suchej Beskidzkiej
• Karczma "Rzym" i zespół kościelno-klasztorny w Suchej Beskidzkiej
• Drewniany kościół w Lachowicach
• Kościół Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Łętowni
• Osiemnastowieczny kościół w Bieńkówce
• Sanktuarium i Willa "Paczosówka" w Makowie Podhalańskim
• Kościół pw. św. Mikołaja w Sidzinie
• Kościół parafialny w Osielcu
• Drewniany kościół w Zawoi
• Zespół dworsko-pałacowy w Wysokiej (k. Jordanowa)
• Dwór w Jordanowie-Chrobaczem
• Kościół parafialny Trójcy Przenajświętszej w Jordanowie
• Kościół parafialny i dworek w Zembrzycach

Muzea

Chałupy w skansenie w Zubrzycy Grn.

• skansen w Sidzinie (filia Orawskiego Parku Etnograficznego w Zubrzycy Górnej)
• skansen w Zawoi Markowej im. Józefa Żaka
• Centrum Górskie „Korona Ziemi” w Zawoi
• Izba Regionalna w Suchej Beskidzkiej w „Domku Ogrodnika” – zbiory etnograficzne Towarzystwa Miłośników Ziemi Suskiej
• Izba Regionalna Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Makowskiej w Makowie Podhalańskim
• Muzeum Historyczne Makowa Podhalańskiego (MHMP)
• Ośrodek Edukacyjny Babiogórskiego Parku Narodowego w Zawoi Barańcowej
• Muzeum Turystyki Górskiej PTTK w Zawoi – Markowe Szczawiny
• Beskidzkie Centrum Zabawkarstwa Ludowego – Warsztaty Twórcze w Stryszawie

Szlaki turystyczne

Do głównych szlaków turystycznych powiatu należą:

• Główny Szlak Beskidzki
• Mały Szlak Beskidzki
• Ścieżka Żywczaków
• Małopolski Szlak Owocowy
• Szlak Architektury Drewnianej Województwa Małopolskiego

Wydarzenia

Do głównych wydarzeń kulturowych i sportowych powiatu suskiego należą:

• Dni Ziemi Suskiej – maj
• Dni Makowa Podhalańskiego – czerwiec
• Dni Jordanowa – sierpień
• Święto Zabawki w Stryszawie – czerwiec
• Suskie Spotkania z Folklorem – lipiec
• Tydzień Kultury Beskidzkiej w Makowie Podhalańskim – sierpień
• Dni Muzyki na Zamku w Suchej Beskidzkiej – wrzesień
• Babiogórska Jesień w Zawoi – wrzesień-październik
• Międzynarodowy Bieg po Ziemi Makowskiej
• Wyścigi Rowerów Górskich w Suche Beskidzkiej
• Wyścigi Psich Zaprzęgów w Zawoi

Noclegi

W powiecie suskim znajduje się bardzo duża i dobrze zorganizowana baza noclegowa. Na terenie powiatu znajduje się aż 108 obiektów noclegowych, które oferują blisko 4,2 tys. miejsc. Pełną ich listę można znaleźć na oficjalnej stronie powiatu (http://visit.powiatsuski.pl/pl/powiat/turystyka-powiat/noclegi-10/).

Bezpieczeństwo

Przebywając w górach czy w lasach, położonych na terenie powiatu suskiego, należy mocno zabiegać o bezpieczeństwo, ze względu na możliwe szybkie zmiany pogody. W razie problemów w górach, należy skontaktować się z Babiogórską Sekcją GOPR (nr. 601 100 300). W razie ciężkich problemów drogowych należy zadzwonić po odpowiednie służby (policja, pogotowie drogowe).