Małków (województwo łódzkie)

Małków – wieś w Polsce, w województwie łódzkim, powiecie sieradzkim, w gminie Warta.

Informacje

Przez miejscowość przebiega droga krajowa 83 na odcinku Sieradz – Turek.

Współrzędne geograficzne: 51°41'21"N, 18°38'09"E

Odległości od wybranych miast: Warta – 2 km, Sieradz – 10 km, Kalisz – 47 km, Łódź – 67 km, Wrocław – 140 km, Poznań – 170 km, Warszawa – 200 km.

Dojazd

Transport

Warto zobaczyć

Najciekawszym obiektem jest pałac, zbudowany nad rzeką Wartą, na stromym stoku doliny Warty, na wysokiej skarpie. Ze skarpy rozległy widok na dolinę Warty.

Historia

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1390 r. Na łęgach nad Wartą odkryto relikty po osadzie z XII - XIV w. Po II wojnie światowej odkryto w Małkowie cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej z okresu halsztackiego. Stwierdzono także, że obszar ten był zamieszkały w okresie przedrzymskim i w młodszym okresie rzymskim. Pierwszym znanym właścicielem wsi był Albert z Małkowa (Malcowo). W XVI w. Małków należał do Elżbiety i Feliksa Piekarskich oraz Jarosława Kawęckiego zaś w XVIII w. znajdował się w rękach Łubieńskich.

W latach 1810 - 1825 zbudowana została nowa rezydencja dla ówczesnych właścicieli dóbr Małkowa i Bartochowa - ostatniego kasztelana sieradzkiego i brygadiera kawalerii narodowej - Pawła Biernackiego (1740-1826) i jego żony Konstancji z Małachowskich (1773-1842). Do tego momentu mieszkali w Bartochowie, a dobra te kupili w 1788 r. od Feliksa Waleriana Łubieńskiego. Rezydencja powstała zapewne z inicjatywy bratanka Pawła Biernackiego - Alojzego Prospera Biernackiego (1778-1854), wybitnego znawcy najnowszych zdobyczy w dziedzinie rolnictwa i ogrodnictwa i znanego projektanta nowoczesnych ogrodów. Siedzibę projektował prawdopodobnie główny architekt Warszawy Fryderyk Lessel (1767-1822), który wzniósł także rezydencję w pobliskim Gzikowie dla Józefa Lipskiego.
Po Biernackich właścicielami Małkowa był Stanisław Pstrokoński z Rozdżał (od 1875 r.), a w 1895 r. przeszły w ręce Marii Pstrokońskiej i jej matki Walentyny, które sprzedały go w 1929 r. Adamowi H. Krzyżanowskiemu z zastrzeżeniem prawa dożywocia. Walentyna i Maria Pstrokońskie zapraszały do Małkowa przedstawicieli nauki, kultury i sztuki. Gościli tu m.in. Władysław Reymont, Stanisław Jagmin - rzeźbiarz, Czesław Tański - malarz i pionier lotnictwa (namalował w salonie pałacu plafon "Jutrzenka"), Antoni Kanieński - pierwszy rysownik "Tygodnika Ilustrowanego" Józef Rapacki - twórca pejzaży i scen rodzajowych, Melania Mutermilch - malarka i Zygmunt Andrychiewicz - malarz, od 1921 r. stale tu mieszkający, którego obrazy są m.in. w muzeach w Warcie i w Sieradzu.
W czasie II wojny światowej, w 1941 r. dwór przejęli Niemcy i gromadzone latami dzieła sztuki rozgrabiono.
Po wojnie w pałacu gospodarował Szpital Psychiatryczny z Warty i doprowadził go do ruiny.

W latach 80. XX w.Politechnika Łódzka próbowała bez powodzenia urządzić tu dom pracy twórczej. W 1996 r. pałac i park nabyła Halina Łuczak, a od niej w 2001 r. rodzina biznesmenów o nazwisku Ptak, którzy przeprowadzili gruntowną renowację zabytku.

Zabytki

Według rejestru zabytków prowadzonego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są następujące obiekty:

zespół pałacowy, 1 poł. XIX w.:
- pałac, nr rej.: 826 z 28.12.1967
- pawilon ogrodowy, nr rej.: 827 z 28.12.1967
- park, nr rej.: 34/P-VIII-2 z 8.11.1948 oraz 828 z 28.12.1967

Pałac, w stylu klasycystycznym, na rzucie prostokąta, parterowy, wysoko podpiwniczony, z mieszkalnym poddaszem. Najbardziej monumentalna jest wschodnia fasada ozdobiona trzema ryzalitami wspartymi na doryckich kolumnach, zwieńczonymi nad belkowaniem trójkątnymi tympanonami. Od strony ogrodu ryzalit na osi zwieńczony tympanonem z wgłębnym portykiem dwukolumnowym. Układ wnętrza dwu- i trzytraktowy.

Po 1912 r. dobudowano do elewacji frontowej trzy czterokolumnowe portyki doryckie, zdobione trójkątnymi szczytami. Wysoka podmurówka nadała budowli monumentalny charakter.

Na terenie folwarku do 1973 r. stał też klasycystyczny spichlerz z 1825 r.
Pałac znajduje się w pięknym parku krajobrazowym, położonym na zboczu skarpy, która porośnięta jest drzewostanem liściastym.

Wśród bujnej zieleni stoi pomnik Władysława Stanisława Reymonta z 1976 r., odlew z brązu, dzieło art. rzeźbiarza Kazimierza Moczkowskiego z Łodzi, na miejscu poprzedniego z lat 1932-1936 (dzieło S. Jagmina). W głębi parku pawilon z 1 poł. XIX w.

Wjazd stanowi klasycystyczna brama z 1828 r., murowana, na planie prostokąta. Ściany rozczłonkowane podwójnymi pilastrami, nad szerokim belkowaniem fryz. Otwór wjazdowy prostokątny. Pierwotnie była drewniana krata wjazdowa.

Ciekawe miejsca

W sąsiedztwie wsi wzgórza morenowe o wysokości 188 m n.p.m. Wschodnia krawędź wzniesień przechodzi w stromy stok doliny Warty, wyniosłości względne dochodzą tu do 60 m. Wzniesienia mają kopulaste kształty, występują liczne parowy o stromych zboczach. Geneza wzgórz wiąże się ze zlodowaceniem środkowopolskim. Zbudowane są z piasków i żwirów, przez lata eksploatowanych jako pospółka dla budownictwa.

Dojazd

Do miejscowości dojechać można dojechać drogą krajową nr 83 od strony Warty lub od strony Sieradza. Możliwy też jest dojazd autobusami, jednak nie kursują one zbyt często.

Komunikacja

Lokalnej komunikacji brak

Gastronomia

Restauracja Chateau Małków, Małków 97 98-290 Małków tel. 43 829 55 11

Kontakt

Urząd Gminy Warta w Warcie

Bezpieczeństwo

Informacje turystyczne

Informacji udziela Urząd Gminy i Miasta Warta

Wyjazd

Wyjechać można drogą krajową nr 83 w stronę Warty (na północ) lub w stronę Sieradza (na południe).

Gdzie dalej

Warta - miasto od 1255 r. z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym i licznymi zabytkami, głównie sakralnymi. Tu urodził się Stanisław Skarżyński znany lotnik przedwojenny. Tu rozpoczyna się szlak turystyczny im. Władysława Reymonta prowadzący przez Małków, Sędzice, Wróblew, Charłupię Wielką do Sieradza.
Niespełna 2 km na zachód wzniesienie Łysa Góra o wysokości 189 m n.p.m.
W odległości 1 km na północ wieś Duszniki położona na wysokim lewym brzegu Warty.
W odległości 4 km na południe wieś Biskupice, w niej spichlerz z I poł. XIX w.
Tubądzin znany z dwóch obiektów. Jeden z nich to fabryka płytek ceramicznych, drugi to dwór Walewskich zbudowany w II połowie XVIII w. Jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów tego typu w województwie. Mieści Muzeum Walewskich.

Strony w Internecie: