Kurozwęki

Kurozwęki
Kurozwęki. Zespół pałacowy
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo świętokrzyskie
Ludność	840
Nr kierunkowy	(+48) 15
Kod pocztowy	28– 200
Strona internetowa

Kurozwęki – wieś w Polsce, położona w południowej części województwa świętokrzyskiego, w powiecie staszowskim, w gminie Staszów nad rzeką Czarną Staszowską, 7 km na północny zachód od Staszowa. Do 1870 r. miejscowość była miastem.

Zespół pałacowy w Kurozwękach

Kurozwęki

Kurozwęki Pawilon zachodni w zespole pałacowym w Kurozwękach

Kurozwęki armata przed pałacem

Kurozwęki kościół filialny p.w. św. Rocha

Kurozwęki cmentarz

Zespół klasztorny w Kurozwękach

Charakterystyka

Położenie geograficzne: 50°35′25″N 21°06′05″E

W latach 1975 – 1998 wieś administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego z siedzibą w Tarnobrzegu.

Pałac (kiedyś zamek) w Kurozwękach liczy sobie około 600 lat, ale jeden dzień przeszedł do jego historii w sposób szczególny. Była to niedziela 10 czerwca 1887 r. Tego dnia majątek Kurozwęki odwiedził król Stanisław August Poniatowski, wracający ze spotkania z carycą Katarzyną Wielką. Maciej Sołtyk, wojewoda sandomierski, wydał na cześć króla uroczysty obiad. W sali wielkiej zebrano znakomitych gości, wznoszono liczne wzajemne toasty. Później wydano na cześć króla bal, jakiego pałac nie pamiętał. Władca, który działał na niewiasty w sposób wyjątkowy nie tylko z powodu swej pozycji, ale głównie męskiego seksapilu, tańczył niemal ze wszystkimi paniami. Porwał do tańca nawet bardzo sędziwą już wojewodzinę. Stanisław August został w Kurozwękach na noc, a następnego dnia odbył wiele spotkań, ruszył też na wizytację okolic – dóbr sołtykowych. Szczegóły wizyty znamy dzięki Adamowi Naruszewiczowi, który spisał je w Dyariusz podróży Stanisława Augusta.

100 lat później Kurozwęki odwiedzał Stefan Żeromski. Pierwszy raz jeszcze jako student, na zaproszenie zarządcy majątku, później już jako znany pisarz, gdy tworzył Popioły. Wieś i jej okolica musiały działać inspirująco na jego wyobraźnię, bo pojawiła się w kilku jego utworach, także w „Popiołach” – jako Grudno.

Jak przystało na wielowiekową historię, pałac ma swoją legendę. Podobno ma tu być ukryty skarb. Na jego straży stoi Piotr z Kurozwęk. Wielu śmiałków już próbowało ów skarb zdobyć, ale nikomu nie udało się przechytrzyć strażnika. Kiedy zorientuje się on, że ktoś przybył tu po złoto, zwabi go na kielich wina doprawionego tajemniczym zielem. Po przebudzeniu zachłanny gość nic już nie będzie pamiętać. Pozostanie tylko... ból głowy.

Dojazd

Samolotem

Rzeszów

Pociągiem

Rzeszów

Samochodem

Ze Staszowa, Kielc, Sandomierza dojedziemy drogą nr 765.

Autobusem

Kielce

Statkiem

-

Komunikacja

Komunikacja świętokrzyska jest z Kielc

Warto zobaczyć

• Zespół pałacowo-parkowy znajduje się w nisko położonej północno-zachodniej części Kurozwęk. Należą do niego: pałac, pawilon wschodni zwany oficyną, pawilon zachodni zwany oranżerią, budynek stajni cugowej z dobudowanym na początku XIX w. portykiem kolumnowym, strzeżonym przez dwa lwy a także fragmenty krajobrazowego parku angielskiego, po którym pozostały okazałe platany.
  • „Pałac i jego Skarby”. Wnętrza kurozwęckiego pałacu udostępnione są do zwiedzania z przewodnikiem, który zapozna turystów z historią pałacu oraz zamieszkujących go rodów, a także z aktualnymi ciekawostkami. Zwiedzanie obejmuje pierwsze piętro pałacu – salę balową, salony, taras widokowy, krużganki i XVIII – wieczną kaplicę, jak również dziedziniec i muzeum – „Skarby i pamiątki rodu Popielów oraz obrazy Józefa Czapskiego”.
  • „Lochy pełne tajemnic”. Zwiedzanie obejmuje dziedziniec, lochy o których pełno jest bajek i legend, a także piwnice z historią pałacu. W piwnicach pałacu zorganizowana została salka muzealna, w której obejrzeć można reprodukcje broni rycerskiej oraz zabytki znalezione podczas prowadzonego od 2000 r. odgruzowywania i porządkowania piwnic zamkowych.
  • Mini zoo i plac zabaw. W ramach biletu wstępu jest dostępny plac zabaw dla dzieci oraz wstęp do mini zoo (lamy, osły, króliki, szop, owce kameruńskie, świętojańskie, struś, kozy, świnki wietnamskie, dziki, kucyki oraz ptactwo różnych gatunków).
• Spichlerz z początku XIX w.
• Kościół cmentarny, filialny pw. św. Rocha z XVIII w., przebudowany w 1919 r. i ogrodzenie cmentarza z bramą,
• Zespół klasztorny kanoników regularnych, wznoszony od ok. 1470 do XVII w., przebudowany w XIX w.:
  • kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP,
  • ogrodzenie cmentarza kościelnego z dwoma bramami.
  • klasztor, obecnie zakład „Caritas”,
• Cmentarz parafialny z XIX w., z okazami starych drzew.

Najbliższe okolice

• Baranów Sandomierski to miasto położone 37 km na wschód od Kurozwęk, prawa miejskie w 1354 r. Do obejrzenia m.in. zamek zbudowany na przełomie XVI i XVII w. na wzór Wawelu według projektu Santi Gucciego, późnorenesansowy kościół p.w. Ścięcia św. Jana Chrzciciela z początku XVII w., rozbudowany w XIX w.,
• Bogoria to miejscowość położona 17 km na północny wschód od Kurozwęk, dawniej miasto, lokowane w 1616 r. Do zobaczenia m.in. kościół barokowy p.w. Świętej Trójcy z XVII w.,
• Golejów położony 2 km na południowy wschód od Staszowa z ośrodkami wypoczynkowymi i campingowymi. Składa się z kilkudziesięciu krasowych śródleśnych jeziorek, które dzięki resztkom torfowego dna i skałom gipsowym są wyjątkowo przyjazne dla ludzi ze względu na właściwości lecznicze. Idealne miejsce do kąpieli, plażowania, spacerów, łowienia ryb, grzybobrania,
• Grabki Duże wieś leżąca w odległości 11 km od Kurozwęk. Znajduje się tu oryginalny późnobarokowy pałac na planie centralnym z ośmioboczną wysoką salą i kilkoma niższymi aneksami z 1742 r. projektu Francesco Placidiego. Obok pałacu dwa wolno stojące wieżowe pawilony,
• Klimontów – 32 km na północny-wschód od Kurozwęk, założony ok. 1240 r., prawa miejskie w latach 1604-1869. Warte obejrzenia m.in. kościół p.w. św. Jacka z lat 1617–1620 oraz klasztor Dominikanów z lat 1620-1623, barokowa kolegiata p.w. św. Józefa, wzniesiona na planie elipsy z lat 1643-1650, projektu architekta Wawrzyńca Senesa, będąca jedną z najoryginalniejszych budowli XVII w. w Polsce oraz murowana synagoga z 1851 r.,
• Opatów – miasto w odległości 42 km na północ od Kurozwęk, jedno z najstarszych miast w Polsce, prawa miejskie nadane przez Leszka Czarnego w 1282 r. Do zwiedzenia m.in. romańska kolegiata p.w. Św. Marcina z Tours z XII w., klasztor oo. bernardynów i kościół pw. Wniebowzięcia NMP z XV w., podziemna trasa turystyczna powstała na bazie XV/XVI wiecznych piwnic kupieckich o długości blisko 450 m, biegnąca na trzech poziomach pod opatowskim rynkiem, Brama Warszawska z XVI w. jedyna z czterech bram z dawnego systemu obronnego miasta i kamienica z podcieniami na opatowskim rynku – obecnie ratusz miejski, z XVI w.
• Pacanów leży pomiędzy Stopnicą a Połańcem, 26 km na południe od Kurozwęk, prawa miejskie otrzymał od Bolesława Wstydliwego w 1265 r. (utracił je w 1869 r.). Do zobaczenia m.in. kościół p.w. św. Marcina zbudowany w XVI w. na fundamentach gotyckiej świątyni, z cudownym Krucyfiksem Pana Jezusa Konającego. W rynku możemy zobaczyć pomnik poświęcony Koziołkowi Matołkowi (odbywa się tu doroczny Europejski Festiwal Bajki).
• Raków – miejscowość położona 12 km na północny-zachód od Kurozwęk, dawne miasto założone w 1567 r., w XVI – XVII w. mieściła się tu siedziba arian ze słynną Akademią Rakowską. Do zwiedzenia m.in. 2 zabytkowe kościoły p.w. Św. Trójcy i p.w. Św. Anny tzw. „klasztorek”. Niedaleko stąd znajduje się zalew Chańcza na rzece Czarnej,
• Rytwiany – wieś nad rzeką Czarną na południowy wschód od Staszowa, 12 km od Kurozwęk. W przeszłości sławny ośrodek kultury sarmackiej. Do zobaczenia m.in. wczesnobarokowy pokamedulski zespół klasztorny z Pustelnią Złotego Lasu i kościół p.w. Zwiastowania NMP z I połowy XVII w., ruiny zamku gotyckiego z XV w. zbudowanego przez biskupa krakowskiego Wojciecha Jastrzębca, pałac Radziwiłłów (obecnie hotel), kaplica, szkoła, młyn rzeczny – dawne zabudowania Radziwiłłów,
• Staszów – miasto powiatowe położone nad Czarną, 7 km na wschód od Kurozwęk, posiadające od 1525 r. prawa miejskie. Do zobaczenia m.in. gotycki kościół p.w. św. Bartłomieja, wzniesiony w I połowie XV w. z wieżą dobudowaną w 1610 r. i renesansową kaplicą Matki Boskiej Różańcowej Tenczyńskich, w rynku murowany ratusz z kramami wzniesiony w 1738 r. i kilkanaście kamienic z przełomu XVIII i XIX w.
• Szydłów – miasto położona 8 km na zachód od Kurozwęk, dawne miasto lokowane w 1329 r. przez Władysława Łokietka, jedna z nielicznych miejscowości w Polsce o zachowanej średniowiecznej architekturze – zespół obwarowań miejskich i gotycki układ urbanistyczny miasta. Do zobaczenia m.in. mury obronne okalające osadę, średniowieczna zabudowa centrum z salą rycerską, Skarbczykiem (w nim muzeum) i bramą Krakowską, kościół p.w. św. Władysława z XIV w., gotycka dzwonnica przebudowana z baszty miejskiej, kościół p.w. Wszystkich Świętych z XV w., ruiny późnogotyckiego kościoła szpitalnego p.w. Świętego Ducha z XVI w. i barokowego szpitala, synagoga z XVI w.
• Wiślica – miasto (od 1 stycznia 2018) położone 50 km na południowy-zachód od Kurozwęk, znany gród wczesnopiastowski, siedziba kasztelanii, prawa miejskie uzyskała na początku XIV w. Do zwiedzenia m.in. słynna kolegiata gotycka p.w. Narodzenia NP Marii zbudowana w 1350 r. z reliktami dwóch romańskich kościołów z XII i XIII w. oraz płyta „Orantów” z 1170 r., kościół p.w. św. Wawrzyńca z 1535 r., dom dla wikariuszy i kanoników z 1460 r. fundacji Jana Długosza – najstarszy gotycki dom mieszkalny w Polsce, dzwonnica z lat 1460–1470 z fundacji Jana Długosza.
• Wiśniowa – miejscowość położona 16 km na zachód od Kurozwęk, ok. 10 km od Staszowa wzdłuż doliny rzeczki Kacanki. Do zobaczenia m.in. barokowy kościół p.w. Przemienienia Pańskiego z 1680 r., wewnątrz którego urna z sercem Hugona Kołłątaja. Także pałac Kołłątajów, w którym znajduje się Izba Pamięci Hugona Kołłątaja, otoczony parkiem, w którym rosną liczne drzewa – pomniki przyrody.
• Sandomierz

Praca

Kielce

Nauka

Kielce

Zakupy

Kielce

Gastronomia

Restauracja w pałacu oferuje tradycyjne dania kuchni polskiej, oraz jedyne w Polsce dania z bizona.

Noclegi

W pałacu znajduje się 6 komfortowych pokoi, w dawnej wieży bramnej oraz na poddaszu, a w stylowych wnętrzach oficyny 2 luksusowe apartamenty.

Bezpieczeństwo

Kielce

Informacje turystyczne

• Pałac zwiedza się od kwietnia do września w godzinach od 10 do 18, a od października do marca – od 10 do 16. Ciekawe są zabawy w labiryncie (lipiec– październik). Wstęp jest płatny, ceny biletów zróżnicowane w zależności od programu zwiedzania: wstęp na teren kosztuje 3 zł (normalny) i 2 zł (ulgowy), program „Lochy pełne tajemnic” dodatkowo 5 zł i 4 zł, program „Pałac i jego skarby” – 9 zł i 8 zł, wycieczki wozem westernowym „Safari Bizon” – 8 zł i 7 zł. Bilet łączony na wszystkie atrakcje kosztuje – normalny 19 zł, a ulgowy – 15 zł.
• W Kurozwękach znajduje się też stadnina koni arabskich (ponoć najstarsza w Polsce) i hodowla bizonów amerykańskich. Obecny właściciel po odkupieniu rodzinnego majątku z rąk Skarbu Państwa, sprowadził do Kurozwęk z Belgii w grudniu 2000 r. stado bizonów, 20 jałówek i 2 byki a teraz stado rozrosło się do ponad 80 sztuk i stale się powiększa, to jedyna w Polsce hodowla bizonów amerykańskich. Prawdopodobnie ma być zlikwidowana decyzją administracyjną, o której cofnięcie zabiega właściciel.
• Przez wieś przechodzi Zielony szlak turystyczny Chańcza – Pielaszów z Chańczy do Pielaszowa.

Wyjazd

Kielce

Zobacz też

• Góry Świętokrzyskie, wydawnictwo Pascal, kieszonkowy przewodnik w miękkiej oprawie.
• Polska Niezwykła. Województwo Świętokrzyskie, wydawnictwo Demart, (z miniprzewodnikiem przyrodniczym).