Finlandia

Finlandia
Lokalizacja
Flaga
Główne informacje
Stolica	Helsinki
Ustrój polityczny	republika parlamentarna
Waluta	Euro (EUR)
Powierzchnia	338 145
Język	fiński, szwedzki
Religia	luteranizm
Numer kierunkowy	+358
Domena internetowa	.fi
Strefa czasowa	UTC +2 – zima UTC +3 – lato

Finlandia (fiń. Suomi) – państwo w północnej części Europy nad Morzem Bałtyckim.

Charakterystyka

Graniczy na zachodzie ze Szwecją, od północy z Norwegią oraz na wschodzie z Rosją.

Geografia

Większość powierzchni kraju stanowią niziny z młodą rzeźbą polodowcową. Naturalne zachodnie i południowe granice Finlandii wyznaczają Zatoka Botnicka i Zatoka Fińska, pomiędzy którymi rozciąga się poprzecinane ciągami wzniesień morenowych Pojezierze Fińskie złożone z około 55 tys. jezior. Jeziora zajmują 18,8 tys. km², bardzo liczne są bagna i torfowiska. W środkowej części kraju ukształtowanie terenu ma cechy południowych pojezierzy i leżących na północ wyżyn. Na północ od koła podbiegunowego rozciąga się Laponia Fińska, która stanowi przedgórze Gór Skandynawskich. Linia wybrzeża szkierowego jest silnie rozwinięta, z dużą liczbą małych wysepek. Największym szczytem kraju jest Haltiatunturi, który ma wysokość 1328 m n.p.m. W całym kraju występuje 187 888 jezior, które mają powierzchnię większą niż 500 m².

Klimat

Południowa część Finlandii leży w strefie klimatu umiarkowanego chłodnego przejściowego. A północ (w tym fińska Laponia) jest w zakresie klimatu okołobiegunowego subpolarnego. Średnie temperatury lipca na południu wynoszą od +17 do +18°C i od +14 do +15°C na północy (w najchłodniejszym miejscu pod Kilpisjärvi +12°C). W styczniu średnie temperatury wynoszą –2°C na Wyspach Alandzkich, –4°C na południowym wybrzeżu, w środkowej części kraju od –8 do –10°C i –14°C na północy. Długość okresu wegetacyjnego na południu wynosi 185-200 dni, na północy 120. Najwyższą temperaturę zanotowano w 1914 roku w Liperi, koło Joensuu i wynosiła ona +37,2°C. Nieoficjalnie najniższa temperatura wystąpiła w Kaaresuvanto (–54°C). Okres zimowy występuje zwykle od połowy grudnia do końca marca na Wyspach Alandzkich, od końca listopada do końca marca na południowym wybrzeżu, od połowy listopada do połowy kwietnia w środkowej Finlandii i od końca października do końca kwietnia na północy. Liczba dni w roku z temperaturą powyżej +25°C waha się od 20-25 na południu do 5-7 na północy (w górskiej stacji Kilpisjärvi takie temperatury występują średnio raz na 2 lata). Najwięcej zanotowano 48 dni w mieście Kkouvola w 2010 roku. Temperatury powyżej +30°C zdarzają się rzadko i nie występują w każdym roku. Największą ich liczbę zaobserwowano w 2010 roku w Lappeenranta (14 dni). Okres bez przymrozków trwa od końca kwietnia do połowy października na Wyspach Alandzkich, na południu kraju od początku maja do końca września, na północy od początku czerwca do końca sierpnia, choć sporadycznie przymrozki mogą występować także w lipcu. Średnie roczne opady w Helsinkach wynoszą 650 mm, a największe ich natężenie przypada na sierpień. Na północy suma opadów wynosi 500 mm.

Historia

Średniowieczny zamek Häme w Hämeenlinna.

Od XII wieku Finlandia należała do Szwecji, najpierw jako prowincja, a następnie wielkie księstwo. Od 1809 roku była autonomicznym wielkim księstwem w granicach Rosji. W 1917 roku uzyskała całkowitą niepodległość. Podczas II wojny światowej Finlandia kosztem strat terytorialnych, odparła radziecką inwazję. W ciągu następnych pięćdziesięciu lat Finowie dokonali zadziwiającego przeskoku od gospodarki opartej na rolnictwie i leśnictwie do zróżnicowanej, nowoczesnej gospodarki przemysłowej; dochód na mieszkańca należy do najwyższych w Europie Zachodniej. Od 1995 roku Finlandia należy do Unii Europejskiej i jest jedynym krajem skandynawskim, który przyłączył się do europejskiej unii walutowej (w styczniu 1999 roku).

Polityka

Republika parlamentarna, funkcję głowy państwa sprawuje prezydent wybierany w wyborach powszechnych na okres 6 lat. Władza ustawodawcza w rękach jednoizbowego parlamentu (Eduskunta, Riksdag) liczącego 200 deputowanych wybieranych na okres 4 lat. 9 Finlandia 9,03 Demokracja pełna Republika parlamentarna i demokracja parlamentarna, unikameralizm, demokracja pośrednia na szczeblu lokalnym

Gospodarka

Finlandia ma wysoko uprzemysłowioną, w znacznej mierze wolnorynkową gospodarkę, a dochód na mieszkańca dorównuje Wielkiej Brytanii, Francji, Niemcom i Włochom. Kluczowymi gałęziami gospodarki są przetwórstwo drewna, metali, przemysł maszynowy, telekomunikacyjny i elektroniczny. Istotnym elementem gospodarki jest handel zagraniczny – wielkość eksportu sięga 2/5 PKB. Finlandia specjalizuje się w eksporcie produktów zaawansowanych technologicznie, jak np. telefony komórkowe. Poza drewnem i kilkoma surowcami mineralnymi, Finlandia jest uzależniona od importu surowców, energii i niektórych półproduktów. Ze względu na klimat, rolnictwo ogranicza się do zapewnienia samowystarczalności w zakresie kilku podstawowych produktów. Leśnictwo, dostarczające dużych wpływów z eksportu, jest źródłem dodatkowych dochodów ludności wiejskiej. Od lat problemem pozostaje wysokie bezrobocie.

Społeczeństwo

Społeczeństwo tworzą w ogromnej większości Finowie (93% ogółu), poza którymi jedyną liczniejszą grupą są Szwedzi (6%). Ludność Finlandii jest pochodzenia ugrofińskiego.

Zwyczaje

Finowie zachowują się powściągliwie, zwłaszcza w stosunku do cudzoziemców. Przy powitaniu jest dopuszczalne podanie ręki, ale nie wypada się obejmować. Wielu Finów traktuje gadatliwość ze zdziwieniem czy podejrzliwością – tutaj milczenie jest złotem. Przy odwiedzaniu fińskiej rodziny obowiązują proste zasady – zawsze należy zdjąć buty przed wejściem do domu i nigdy nie odrzucać propozycji skorzystania z sauny lub wypicia kawy.

Przygotowania

Wybór czasu podróży

Lato to pora wycieczek, zarówno pieszych, jak i rowerowych, kajakowych czy żeglarskich po Pojezierzu Fińskim oraz zwiedzania miast. Zimą Finlandia oferuje swoje ośrodki narciarskie oraz inne atrakcje, jak psie zaprzęgi, sanie ciągnięte przez renifery czy obserwacja zorzy polarnej.

Wizy

Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) na terytorium Republiki Finlandii do 90 dni jest paszport bądź dowód osobisty (starego i nowego wzoru).

Przepisy celne

Wewnątrz Unii Europejskiej nie ma granic celnych. Turyści podlegają jednak ograniczeniom dotyczącym wwozu ilości zakupionych i przewożonych towarów przeznaczonych do użytku osobistego i nie podlegających odsprzedaży. Przykładowo, przewożone towary uznaje się za służące do użytku osobistego, jeżeli nie przekraczają ilości: 200 szt. papierosów, 200 szt. cygar, 1 kg tytoniu, 10 l mocnego alkoholu (np. wódki lub spirytusu), 90 l wina (w tym maksymalnie 60 l wina musującego), 110 l piwa. Osoby poniżej 17. roku życia nie mogą przewozić wyrobów alkoholowych ani tytoniowych. Polscy turyści, podobnie jak obywatele innych krajów UE, nie mogą ubiegać się o zwrot podatku VAT od towarów zakupionych w krajach unijnych.

Wymiana waluty

W 2002 r. fińską markę zastąpiono euro. W obiegu są banknoty o nominałach 5, 10, 20, 100 i 500 euro oraz monety 1, 2 € i 5, 20, 50 centów. Finlandia w ogóle zrezygnowała z jedno- i dwucentówek, przewidując, że byłyby z nimi same kłopoty. Wprowadzono przepis, ograniczający końcówki cen w handlu detalicznym do dziesiątek i piątek. Walutę najlepiej wymieniać, korzystając z bankomatów lub kart kredytowych. Wymianą czeków podróżnych i gotówki zajmują się trzy główne fińskie banki – Sampo, Osuuspankki i Nordea. Niezależne kantory w dużych miastach, np. Forex, zazwyczaj oferują lepsze przeliczniki i mniejsze opłaty niż banki. Pieniądze można też wymienić w urzędach pocztowych, otwartych dłużej niż banki, zwłaszcza w małych miejscowościach.

Dojazd

Samolotem

Większość połączeń do Helsinek i Turku zapewniają linie Finnair, Wizzair lub SAS. Samoloty PLL LOT oraz fińskich linii lotniczych Finnair kursują do Helsinek bezpośrednio z Warszawy (4-5 dziennie) i Gdańska (4 tygodniowo). Od 2006 roku istnieje również bezpośrednie połączenie z Warszawy do Helsinek realizowane 5 dni w tygodniu przez należące do SAS linie lotnicze Blue1.

Pociągiem

Między Polską a Finlandią nie ma bezpośrednich połączeń kolejowych. Można podróżować z Warszawy do Helsinek przez Sankt Petersburg (28,5 godz.) lub do Tallinna (44 godziny) i dalej do Helsinek promem. W Finlandii są szerokie tory, podobne do rosyjskich, co umożliwia połączenia kolejowe z Rosją. Bilety kupuje się w międzynarodowych kasach na dworcu w Helsinkach. Kolejowe przejście graniczne jest w Vainikkala (ros. Luzhajka).

Obecnie trwa budowa trasy Rail Baltica, która ma połączyć Warszawę z Helsinkami przez Rygę i Tallin normalnym torem. Polski odcinek zostanie oddany do użytku w 2028 rok.

Samochodem

Podróż samochodem z Polski do Finlandii innymi środkami komunikacji trzeba częściowo odbyć promem, chyba że ktoś wybierze okrężną lądową drogę przez Petersburg, wokół Zatoki Fińskiej. Przekraczanie granicy z Norwegią i Szwecją jest swobodne, a z Rosją możliwe tylko przez przejścia graniczne. Podczas czasowego pobytu w Finlandii obywatele polscy mogą się posługiwać polskim prawem jazdy. Konieczne jest ubezpieczenie komunikacyjne, przynajmniej OC.

Autobusem

Nie ma bezpośrednich połączeń autokarowych z Polski do Finlandii. Można dojechać do Tallinna w Estonii, skąd kilka razy dziennie odpływają promy do Helsinek. Autobusy ze Sztokholmu jadą wzdłuż wschodniego wybrzeża Szwecji do Haparandy, a następnie na północ wzdłuż granicy. Jedynym miejscem, w którym przekraczają granicę, jest Haparanda-Tornio, skąd kierują się do Kemi (45 min). W tym miejscu można wsiąść do fińskiego autobusu jadącego na północ lub południe.

Statkiem

Promy pływające po Bałtyku należą do najbardziej imponujących statków morskich. Przypominają pływające hotele ze sklepami wolnocłowymi, restauracjami, barami, karaoke, nocnymi klubami i sauną. Wielu Skandynawów korzysta z nich jako miejsca całonocnego imprezowania, więc w weekendy bywa na nich tłoczno i wtedy dobrze jest pomyśleć o rezerwacji. Pomiędzy większymi miastami promy kursują przez cały rok. Podróż na pokładzie (nie w kajucie) z i do Helsinek lub Turku jest niedroga.

Z Polski można dostać się do Helsinek lub Turku promami z przesiadką w Sztokholmie lub Nynäshamn. Ze względu na dużą liczbę połączeń pomiędzy Szwecją a Finlandią i regularnymi połączeniami Gdańska i Gdyni ze Szwecją podróż można odbyć relatywnie szybko.

Podział administracyjny

Od 1 stycznia 2011 Finlandia jest podzielona na 19 regionów, regiony są podzielone na 72 podregiony, podregiony są podzielone na 342 gminy. Finlandia jest podzielona na 19 regionów (fiń. maakunta, szw. landskap). Organami zarządzającymi są rady prowincjonalne.

Regiony Finlandii

Regiony

• 1. Laponia (Lappi / Lappland)
• 2. Północna Ostrobothnia (Pohjois-Pohjanmaa / Norra Österbotten)
• 3. Kainuu (Kainuu / Kajanaland)
• 4. Północna Karelia (Pohjois-Karjala / Norra Karelen)
• 5. Północna Savonia (Pohjois-Savo / Norra Savolax)
• 6. Południowa Savonia (Etelä-Savo / Södra Savolax)
• 7. Południowa Ostrobothnia (Etelä-Pohjanmaa / Södra Österbotten)
• 8. Ostrobothnia (Pohjanmaa / Österbotten)
• 9. Pirkanmaa (Pirkanmaa / Birkaland)
• 10. Satakunta (Satakunta / Satakunda)
• 11. Środkowa Ostrobothnia (Keski-Pohjanmaa / Mellersta Österbotten)
• 12. Środkowa Finlandia (Keski-Suomi / Mellersta Finland)
• 13. Finland Proper (Varsinais-Suomi / Egentliga Finland)
• 14. Południowa Karelia (Etelä-Karjala / Södra Karelen)
• 15. Päijänne Tavastia (Päijät-Häme / Päijänne Tavastland)
• 16. Tavastia Proper (Kanta-Häme / Egentliga Tavastland)
• 17. Uusimaa (Uusimaa / Nyland)
• 18. Kymenlaakso (Kymenlaakso / Kymmenedalen)
• 19. Wyspy Alandzkie (Ahvenanmaa / Åland)

Miasta

Według danych oficjalnych pochodzących z 2012 roku Finlandia posiadała ponad 50 miast o ludności przekraczającej 20 tys. mieszkańców. Stolica kraju Helsinki jako jedyne miasto liczył ponad pół miliona mieszkańców; 8 miast z ludnością 100÷500 tys.; 11 miast z ludnością 50÷100 tys., 22 miasta z ludnością 25÷50 tys. oraz reszta miast poniżej 25 tys. mieszkańców.

• Helsinki
• Espoo
• Kajaani
• Kokkola
• Kuopio
• Kuusamo
• Lahti
• Mikkeli
• Oulu
• Rovaniemi
• Savonlinna
• Tampere
• Turku
• Pori

Ciekawe miejsca

• Wyspy Alandzkie – archipelag ciekawych wysp położonych na Morzu Bałtyckim

Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO

• Archipelag Kvarken
• Cmentarzysko z epoki brązu w Sammallahdenmäki
• Drewniany kościół w Petäjävesi
• Fabryka ścieru i tektury w Verla
• Twierdza Suomenlinna
• Tzw. Południk Struvego (wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją i Ukrainą)
• Zabytkowa dzielnica Raumy

Język

Język fiński jest wyrazistym dowodem na odrębność Finlandii w stosunku do jej sąsiadów. To język uralski, podobny do estońskiego, który ma wspólne pochodzenie z samodyjskim i językami z dorzecza Wołgi. Najbardziej rozpowszechnionym językiem ugrofińskim jest węgierski, niemający jednak wiele wspólnego z fińskim. Po fińsku mówi około 6 mln mieszkańców Finlandii, Szwecji, Norwegii i Karelii. Kraj określa się nazwą Suomi, a język – suomi. Fiński jest oceniany jako trudny. Nie ma rodzajów, a słowo „nie” odmienia się. Personel większości biur informacji turystycznej mówi po angielsku. Kierowcy autobusów oraz pracownicy pensjonatów, schronisk i restauracji posługują się nim rzadziej, ale często znajdują kogoś, kto zna ten język.

Zakupy

Ceny w Finlandii są niższe niż w innych krajach skandynawskich, ale ogólnie dość wysokie. Dotyczy to towarów, z których słynie Finlandia: wyrobów szklanych, garncarskich i z wełny oraz różnych przedmiotów wykonywanych z sosnowego lub brzozowego drewna. Rękodzieło lapońskie, wytwarzane przez Samów, to biżuteria, ubrania, tkaniny, noże myśliwskie oraz wyroby z lokalnego drewna, kości i skóry renifera, metalu i kamieni półszlachetnych.

Gastronomia

• lohipiirakka – pasztet z łososia.
• lohilaatikko – potrawa z ziemniaków i łososia.
• lasimestarin silli – marynowany śledź z przyprawami, octem, marchewką i cebulą.
• poronkä ristys – gulasz z mięsa renifera.

Bezpieczeństwo

Finlandia jest bardzo bezpiecznym krajem dla turystów. Trzeba jednak pamiętać, że nieprzygotowany podróżnik łatwo może się zgubić w odludnych regionach, w lasach i parkach narodowych. Wokół nie ma wielu ludzi, tak więc osoba ranna i unieruchomiona może nawet umrzeć w zimnym klimacie. O każdej porze roku w Laponii zdarzają się ekstremalne zmiany pogody. Co roku zimą giną z zimna samotni wędrowcy, latem zaś problemem mogą być chłodne deszcze.

Przedstawicielstwa dyplomatyczne

Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane w Finlandii

Ambasada RP w Helsinkach

Armas Lindgrenin tie 21, 00570 Helsinki

Telefon: +358 961 82 80

Faks: +358 968 47 477

Strona www: https://helsinki.msz.gov.pl/pl/

E-mail: helsinki.amb.info@msz.gov.pl

Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane w Polsce

Ambasada Finlandii w Warszawie

ul. Chopina 4

00-559 Warszawa

Telefon: +48 22 598 95 00

Fax: +48 22 621 34 42

Strona www: https://finlandabroad.fi/web/pol

E-mail: sanomat.var@formin.fi

---