Czeladź

Czeladź - miasto w województwie śląskim, w powiecie będzińskim. Jedno z najstarszych miast regionu, zlokalizowane w Zagłębiu Dąbrowskim. Przez Czeladź przepływa rzeka Brynica.

Czeladź
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo śląskie
Wysokość	270 m n.p.m.
Ludność	30 681
Kod pocztowy	41-250, 41-253
Strona internetowa

Pałac Saturna

Pałac Pod Filarami

Charakterystyka

Rynek

Historia

Kościół pw. św. Stanisława

Miejscowość powstała w XIII wieku i dość wcześnie otrzymała prawa miejskie. Od 1238 wymieniana jest już jako miasto. Do początku XIII wieku była własnością książęcą. W 1241 r. Czeladź została spalona przez najazd Tatarów. Po podjęciu decyzji o odbudowie, na miejscu dawnego grodu postawiono bazylikę, a wokół niej zbudowano nową zabudowę, której układ zachował się do dziś.

Kolonia robotnicza Piaski

O roku 1443 Czeladź przeszła pod władanie biskupów krakowskich (Księstwo Siewierskie). W mieście funkcjonowało kilka cechów, ale podstawowym źródłem utrzymania mieszkańców były handel i rolnictwo. Czeladź była obwiedziona murami obronnymi, których fragmenty zachowały się częściowo do czasów współczesnych. Centrum stanowił rynek, w centrum którego stał ratusz. Właśnie tutaj 9 marca 1589 r. podpisany został przez Jana Zamoyskiego i Wilhelma von Rosenberga pakt, na mocy którego Maksymilian Habsburg zrzekł się prawa do tronu polskiego. Sam Arcyksiążę, nie bez przymusu, zaprzysiągł to porozumienie na moście w Czeladzi pół roku później (6.09.1589.).

Osiedle robotnicze kopalni Saturn

W roku 1790 Księstwo Siewierskie zostało inkorporowane, a tym samym, Czeladź weszła w skład Królestwa Polskiego. Dwa lata później król Stanisław August Poniatowski uczynił je wolnym miastem Rzeczypospolitej. Przy okazji zmienił też jego herb - ze św. Stanisława na "starożytna basztę".

Nagrobki na cmentarzu żydowskim

Do drugiej połowy XIX wieku Czeladź była miastem rzemieślników i rolników. Do Kongresu Wiedeńskiego (1815) była też lokalnym nadgranicznym centrum handlowym. Jednak w związku ze stopniowym uszczelnianiem granicy miasto traciło swe znaczenie na rzecz pobliskiego Będzina.

Galeria Sztuki Współczesnej "Elektrownia"

Od roku 1860 miasto zaczęło zmieniać swój charakter. Powoli stawało się przemysłowym. Działo się to za sprawą budowy dwóch kopalń węgla - "Czeladź" (1870) oraz "Saturn" (1880). Jak grzyby po deszczu zaczęły wówczas rosnąć robotnicze osiedla. Okresu dynamicznego rozwoju nie zdołały zahamować nawet obie wojny. Czeladź rozwijała się. Zwiększała się też liczba jej mieszkańców. Gwałtowny wzrost został przerwany przez upadek komunizmu, a nowym problemem stało się bezrobocie. Obecnie sytuacja jest unormowana, a pozostałości z okresu komunizmu jest bardzo wiele.

Dojazd

Samolotem

Najbliższy pasażerskim portem lotniczym jest lotnisko w Pyrzowicach, oddalone od centrum Czeladzi o ok. 23 km (przejazd DK 86 to 30 km). Jest to trzecie lotnisko pod względem liczby odprawianych podróżnych w Polsce. Posiada ono połączenia z Warszawą, z sąsiednimi państwami (Lwów, Odessa, Kijów, Monachium, Frankfurt, Kolonia), a także z większością lotnisk w Wielkiej Brytanii, Grecji czy Włoch. Dojazd do lotniska umożliwia KZK GOP.

Samochodem

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 94 z Wrocławia do Krakowa. Po granicy z Będzinem przebiega także droga krajowa nr 86 z Tychów do węzła drogowego w Podwarpiu (koło Sławkowa).

Warto zobaczyć

• Kościół św. Stanisława Biskupa - został zbudowany w latach 1905–1911 w stylu francuskiego neoromanizmu. Posiada bogate wnętrze i wiele zabytkowego wyposażenia m.in. XVII-wieczne organy i osiemnastowieczny ołtarz. Obok świątyni, na placu wznosi się figura św. Jana Nepomucena, która powstała w drugiej połowie XVIII wieku.
• Osiedle robotnicze Piaski - powstało na południu miasta i od XIX wieku prowadzono tu wydobycie węgla. Pierwsze szyby zostały wzniesione przez Niemców ok. 1867 r. Później tutejsze kopalnie kupili Francuzi, którzy rozpoczęli wydobycie na szeroką skalę. Dzielnica znacznie się rozrosła i już na początku XX wieku funkcjonowało tu kilka osiedli robotniczych. Po wojnie część z nich zniknęła i została zastąpiona blokami z wielkiej płyty.
• Zabudowania przy rynku - w większości pochodzą one z XIX i XX wieku, ale warto zaznaczyć, że obecne umiejscowienie placu jak i zabudowań przy nim uległo niewielkiemu przekształceniu od czasów średniowiecza, gdy odbudowano zniszczone miasto. Na placu umiejscowiona jest fontanna i zadaszona studnia, a latem obok drzew rozstawiane są parasole i otwierają się ogródki piwne.
• Pałac „Pod Filarami” - wybudowany w stylu neoklasycystycznym przez Kopalnię „Saturn” w 1924 roku. Przez wiele lat mieszkali w nim dyrektorzy KWK "Saturn". Obecnie wewnątrz znajdują się wystawy muzeum, a od 2016 r. część eksponatów podziwiać można w dawnej elektrowni kopalni.
• Park Prochownia
• Pałac Saturna - budynek zlokalizowany w przy ul. Dehnelów 2 jest okazałym, neoklasycznym gmachem, który niestety stracił swoje dawne znaczenie. Obecnie łączy w sobie funkcję Centrum Konferencyjnego, luksusowych Apartamentów, Centrum Biznesu oraz unikalnego miejsca jakim są Termy Rzymskie

Najbliższe okolice

• Będzin (4 km)
• Sosnowiec (7 km)
• Siemianowice Śląskie (7 km)
• Dąbrowa Górnicza (8 km)
• Katowice (9 km)
• Bytom (11 km)
• Chorzów (12 km)
• Piekary Śląskie (14 km)

Nauka

W Czeladzi działa kilkanaście placówek oświatowych, m.in. 7 szkół podstawowych, Zespół Szkół Specjalnych oraz Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych. Najbliższe szkoły wyższe zlokalizowane są w Katowicach, Chorzowie, Dąbrowie Górniczej i Sosnowcu.

Zakupy

Pomimo swojej wielkości miasto posiada dwa duże centra handlowe. Pierwsze z nich to M1, należące do dużej sieci sklepów wielkopowierzchniowych. Obiekt w Czeladzi jest jednym z dziewięciu tej sieci w kraju. Zajmuje on powierzchnię prawie 70 tys. m² na której ulokowano około 100 sklepów. Drugą galerią handlową jest DL Shopping Center, który stoi przy ul. Grodzieckiej. Budynek jest długim pasażem, w którym znajdziemy sklepy, m.in. Pepco, Kik i RTV Euro AGD. Oprócz nich w Czeladzi jest również osiem dyskontów spożywczych: Biedronka (4 sklepy), Lidl, Mila i Netto. Przy ul. Szpitalnej działa także hala targowa, na której zakupić można świeże mięso, owoce, warzywa, wypieki itp.

Noclegi

W mieście znajdują się następujące hotele:

• Hotel Szafran – czterogwiazdkowy, tuż obok restauracja Szafranowy Dwór
• Pałac Saturna – termy rzymskie, hotel, spa
• Hotel Rycerski
• Hotel MOSiR

Wydarzenia

• Czeladzkie Talenty
• Dzień Dziecka
• Dni Czeladzi
• Festiwal Ave Maria
• Industriada
• Majówka w Czeladzi
• Szalom Na Rynku