Ziębice

Ziębice
Ziębice, rynek i ratusz
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Region	Dolny Śląsk
Powierzchnia	15,07 km²
Wysokość	227 m n.p.m.
Ludność	9 308
Nr kierunkowy	74
Kod pocztowy	57-220
Strona internetowa

Ziębice – miasto w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ziębice.

Informacje

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do ówczesnego województwa wałbrzyskiego.

Współrzędne geograficzne: 50°36′00″N, 17°02′40″E

Miasto liczyło 9 308 mieszkańców według danych GUS z 31 marca 2011 r.

Ziębice to urocze miasteczko z burzliwą, prawie 800-letnią historią, której świadectwem są cenne zabytki architektury i zachowana średniowieczna starówka wyznaczona linią murów obronnych. Rozkwit miasto przeżywało pod panowaniem władców piastowskich. W XV-XVI w. jako stolica samodzielnego Księstwa Ziębickiego liczyło ok. 5 000 mieszkańców i było 5. co do wielkości miastem Śląska. W XIX w. stało się znaczącym ośrodkiem przemysłowym (fabryka konserw, zakłady ceramiczne, cukrownia, browar). Historycznie leży na Dolnym Śląsku na Przedgórzu Sudeckim.

Kościół ewangelicki

Kruchta kościoła ewangelickiego

Brama Paczkowska

Ratusz

Kościół pw. św. Jerzego (bazylika) od strony prezbiterium

Kościół pw. śś. Piotra i Pawła w Ziębicach

Kościół poewangelicki

Budynki zabytkowej cukrowni

Cmentarz żydowski

Dom przy ul. księdza Gacka 5

Ratusz

Synagoga

Historia

W przeszłości miasto nosiło wiele nazw w języku łacińskim, po niemiecku, czesku oraz po polsku m.in. nazwa Brukaliz wymieniona jest w łacińskim dokumencie z 9 maja 1256 r. sygnowanym przez księcia Przemysła I wydanym w Poznaniu ("Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski"). W 1750 r. nazwa Minsterberga wymieniona jest przez Fryderyka II Wielkiego pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska.

Śląski pisarz Józef Lompa wymienił nazwę Zambice oraz Ziembice w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 r.

• ok. 1250 – miasto lokowane przez Henryka III Białego na miejscu dawnej osady zniszczonej przez Tatrów (Bitwa pod Legnicą 1241).
• ok. 1270 – zaproszenie zakonu Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą przez Henryka IV Probusa
• koniec XIII w. – Bolko I Surowy, książę świdnicko-jaworski zbudował zamek, który następnie stał się rezydencją książąt ziębickich.
• 1322-1428 – stolica piastowskiego księstwa ziębickiego do śmierci księcia Jana ziębickiego w bitwie pod Starym Wielisławiem.
• 1428-1618 – miasto pod panowaniem czeskim.
• 1488 – zburzenia zamku książęcego (resztki zamku widoczne były jeszcze w 1809 r., kiedy zakładano w tym miejscu ogród).
• 1654-1791 – własność von Auerspergów.
• 1791 – sprzedaż Prusom księstwa ziębickiego z Ząbkowicami Śląskimi przez Karla Josefa von Auersperga i już w 1795 r. – zostało odkupione od korony pruskiej przez Ludwiga Wilhelma von Schlabrendorfa za 300 000 talarów (ze sprzedaży wyłączono miasta Ziębice i Ząbkowice), utworzono wolne mniejsze państwo stanowe ziębicko-ząbkowickie.
• XIX w. – rozwój przemysłu: fabryka chemiczna, zakłady ceramiczne i spożywcze,
• 1872 r. połączenie kolejowe z Wrocławiem
• 1905 - 8475 mieszkańców, w tym 98% Niemców, 0,8% Polaków i 0,8% Żydów. 78,3% mieszkańców było katolikami, zaś 20,8% - ewangelikami
• 1945 – przyłączenie miasta do Polski, wysiedlenie dotychczasowej ludności do Niemiec.

Zabytki

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:

• ośrodek historyczny miasta
• kościół parafialny – bazylika pw. św. Jerzego Męczennika i sanktuarium Męki Pańskiej, z 1270 r., XIV w., XV w., XIX w. To najstarszy zabytek miasta, powstały z połączenia hali dwunawowej wczesnogotyckiej z lat 1265-75 i trójnawowego prezbiterium późnogotyckiego z lat 1477-1504. Późniejsze przebudowy kościoła nie zatarły pierwotnego wyposażenia i w efekcie mamy sąsiedztwo elementów gotyckich, renesansowych, barokowych i rokoka. Obok kościoła kamienna dzwonnica z XV Wieku.
• kościół poewangelicki, obecnie sala gimnastyczna, wybudowany w latach 1796-1797 w miejscu, gdzie w XIV - XV w. znajdował się zamek książąt ziębickich (zburzony w 1488 r.), przebudowany w 1902 r.
• zespół klasztorny krzyżowców z czerwoną gwiazdą, z ok. 1270 r. w obecnym kształcie z XVIII w., XIX w./XX w., ul. Kolejowa 29: kościół, pw. śś. Piotra i Pawła, klasztor, obecnie szpital
• synagoga, obecnie nieużytkowana, ul. Wąska 9, z 1844-1845 r.
• cmentarz żydowski, ul. Piaskowa, z poł. XIX w.: kaplica przedpogrzebowa, ogrodzenie
• mury obronne, fragmenty z XIII-XIV w., wzniesione na przełomie XIII i XIV w., zachowane jeszcze we fragmentach kurtyn z basztą Bramy Paczkowskiej z XIV w., przebudowanej z XV i XVI wieku.
• brama Paczkowska, z 1491 r. - XV w.
• ratusz miejski, z XIV w., XVI w., XIX w.; jest budynkiem z trzech epok. Fundamenty wieży pochodzą z epoki średniowiecza, z pierwszego ratusza. Sama wieża jest renesansowa - pozostałość po drugim tzw. "starym ratuszu" zbudowanym w II połowie XVI w. Przebudowano go w końcu XIX w. i nowy ratusz w stylu mieszanym (neogotyckim z neorenesansowym) stoi od 1890 r.
• wille, ul. Bolesława Chrobrego 11, z 1899 r., nr 12, z l. 1899-1900
• dawna szkoła parafialna, obecnie dom, ul. Księdza Gacka 5 (d. Kościelna 1), z 1565 r., 1725 r.
• dawna remiza straży pożarnej, ul. Garbarska 3, z XIX w.
• kamienice mieszczańskie w Rynku - domy: Rynek 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 20, 22, 42, XVI, XVII, XVIII w. po 1860-80 r., XIX w., l. 1900-10, pocz. XX w.
• liczne domy XVIII-XX wieczne przy kilku ulicach
• kamienica, obecnie hotel, Rynek 31, z 1702 r., XIX w.
• miejski dwór-dom opatów cysterskich z Henrykowa, Rynek 42, z 1600 r., 1702 r.
• dawny urząd skarbowy, obecnie szkoła, pl. Wolności 1, z 1910 r.
• zespół cukrowni, ul. Przemysłowa, z 1883 r., l. 1920-30 budynki: pakowni cukru, produktowni, surowni i filtracji, krajalnicy, płuczki buraków, suszarni cukru, biura technicznego

inne zabytki:

• kolumna maryjna z 1686 r.
• kaplica Bożego Ciała, z 1738 r.
• pomnik Orła Piastowskiego zbudowany na 1000-lecie istnienia Państwa Polskiego. Wysokość pomnika to ok. 7 m a rozpiętość skrzydeł blisko 10 m.

Muzeum Sprzętu Gospodarstwa Domowego

Bliższego omówienia wymaga muzeum. Ratusz – Muzeum Sprzętu Gospodarstwa Domowego w ratuszu Rynek 44 (ratusz). Muzeum w Ziębicach stanowi rzadki przykład powojennej kontynuacji działalności rozpoczętej w 1931 r. pod szyldem Heimatmuseum (muzeum ziemi ojczystej). W 1972 r. przyjęło, jako jedyne w Polsce, specjalizację w zakresie sprzętu gospodarstwa domowego. Jego siedzibą jest eklektyczna budowla ratusza miejskiego - powstała w latach 1887-1890 na miejscu poprzedniego renesansowego, z którego pozostała jedynie szesnastowieczna wieża. Jak sama nazwa wskazuje, zbiory muzeum stanowią meble, sprzęty i przedmioty codziennego użytku wykorzystywane niegdyś w gospodarstwach domowych (w tym żelazka, naczynia, sztućce, meble), prezentowane w ciekawie zaaranżowanych pomieszczeniach (m.in. kuchnia, salonik mieszczański, gabinet barokowy). Oraz zbiory śląskiej sztuki i rzemiosła artystycznego a wśród eksponatów na uwagę zasługuje bogata kolekcja śląskiego artysty malarza i kolekcjonera Josepha Langera, obejmująca rysunki, szkice i obrazy a także elementy wyposażenia pracowni artysty oraz starodruki, rękopisy i zbiory numizmatyczne.

Prawdziwą atrakcją jest możliwość podziwiania panoramy miasta z wieży Ratuszowej oraz podpatrzenia działania mechanizmu zegara wieżowego z 1890 r.

Warto szczególnie popatrzeć na dobrze zachowane mury miejskie z imponującą Bramą Paczkowską i Kościół pw. św. Jerzego - Sanktuarium Męki Pańskiej - najstarszy zabytek miasta.

www.muzeumziebice.pl Godziny zwiedzania: wtorek- piątek: 10.00-16.00 sobota- niedziela: 12.00 -18.00 Bilety: normalny - 5 zł, ulgowy - 3 zł, w soboty wstęp bezpłatny.

Informacje turystyczne

• Atrakcje dla dzieci:

W Ziębickim parku miejskim zadomowiły się dinozaury. Co roku wykluwa się nowy!

• Ciekawostka dla turystów o mocnych nerwach:

W dziejach każdego narodu a także lokalnej społeczności występują zjawiska, o których pragnie się jak najszybciej zapomnieć. Ciemne karty historii, mimo odrazy jaką wzbudzają, nie mogą być jednak w historiografii pomijane. Stanowią bowiem integralną część dziejów. Taką właśnie ciemną kartę w historii Ziębic stanowi Karl Denke - masowy morderca i kanibal, którego makabryczne zbrodnie wstrząsnęły na przełomie lat 1924/1925 niemiecką opinią publiczną (więcej: Lucyna Biały, Z ciemnych kart historii Ziębic - masowy morderca i kanibal Karl Denke, Litteraria XXXII, 2001).

• Dworzec na linii kolejowej Wrocław Główny – Kłodzko – Międzylesie (granica państwa) – Lichkov (długość 136 km w Polsce)
• Parkowanie jest bezpłatne na terenie całego miasta.

Szlaki turystyczne

• szlak czerwony: Strzelin – Szańcowa – Gościęcice Średnie – Skrzyżowanie pod Dębem – Gromnik (wzgórze) – Dobroszów (powiat strzeliński) – Kalinka (wzgórze) – Skrzyżowanie nad Zuzanką – Źródło Cyryla – Ziębice – Lipa (powiat ząbkowicki) – Rososznica – Stolec (województwo dolnośląskie) – Cierniowa Kopa – Kolonia Bobolice – Kobyla Głowa (województwo dolnośląskie) – Karczowice (województwo dolnośląskie) – Podlesie (powiat dzierżoniowski) – Ostra Góra (Wzgórza Dębowe) – Starzec (Wzgórza Dębowe) – Księginice Wielkie – Sienice – Łagiewniki (województwo dolnośląskie) – Oleszna – Przełęcz Słupicka – Sulistrowiczki – Ślęża – Sobótka.
• szlak żółty: Ziębice – Osina Wielka – Starczówek – Lubnów (powiat ząbkowicki) – Chałupki (województwo dolnośląskie) – Paczków
• szlak czarny: Ziębice – Lipa (powiat ząbkowicki) – Jasłówek – Krzelków – Zameczny Potok – Ciepłowody – Kawia Góra (Łysica) – Ruszkowice (województwo dolnośląskie) – Ostra Góra (Wzgórza Dębowe) – Podlesie (powiat dzierżoniowski) – Przerzeczyn-Zdrój – Grzybowiec (Wzgórza Gumińskie) – Piława Górna – Piława Dolna.

Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin http://pttk–strzelin.pl/szlaki/

Przyroda w mieście

• Założenie parkowe m. Ziębice jest położone na stokach Góry Piaskowej na południowo-wschodnich granicach historycznego centrum Ziębic.

Na najwyżej południowo-wschodniej granicy parku o wysokości 275,4 m n.p.m. jest położony dawny zajazd Hartmana. Plac wejściowy do parku leży w najniższej północno-zachodniej części parku na wys. 227,0 m n.p.m. Różnica pomiędzy górną terasą Góry Piaskowej, a jej doliną sięga 48,4 m i jest wyraźnie zaznaczona w postaci dość stromej skarpy z potokiem górskim położonej w centralnej części parku, łączącym zbiornik wodny – wieżę ciśnień „Wasserschloss” (Zamek wodny) ze stawem położonym w dolnej części parku. W latach 1902-1905 został założony przez inż. Reinholda Mestela wodociąg czerpiący wodę ze studni głębinowej. Wodę poprowadzono rurociągiem do wieży ciśnień wzniesionej z piaskowca w formie artystycznej „Zamku wodnego”. Przy wieży zaprojektowano fontannę w postaci głowy delfina, który wypluwał wodę do zbiornika fontanny. Woda wypływała w postaci strumyka, który wpadał do stawu parkowego.

• Na południowy wschód od miasta ma swoje źródła Oława - rzeka, jeden z głównych lewostronnych dopływów środkowej Odry; wypływa ze Wzgórz Strzelińskich.

Gastronomia

• Restauracja Ratuszowa Rynek 44 tel. 666-541-880,
• DER-DANS, ul. Wałowa34,tel; 74 8191288,
• Pizzeria 13, ul. Wałowa 13, tel.7481921 73,
• Centrum Restauracyjno-Rozrywkowe, ul. Przemysłowa 34, tel. 608620557,

Noclegi

• Gospodarstwo ekoturystyczne Katarzyna Trawińska, Nowina 6,
• Internat Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych ul. B. Chrobrego 12
• Kwatera „Kasia i Tomek” Karzełków 43B

Gdzie dalej

We wsiach, które otaczają Ziębice, znajdują się liczne zabytki sztuki sakralnej, kościoły, kapliczki, krzyże pokutne, kamienie graniczne z XIII wieku rozgraniczające dawne ziemie książęce i tzw. Księstwo Biskupie - ziemię otmuchowsko-nyską. Szczególne znaczenie ma Henryków, stara wieś z kompleksem dawnego klasztoru cysterskiego oraz Witostowice z zamkiem na wodzie. Okoliczne lasy stanowią bardzo zróżnicowane zbiorowiska.

• Witostowice - mała wieś u podnóża Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich o bardzo korzystnych walorach rekreacyjno - wypoczynkowych, której atrakcję stanowi zamek otoczony szeroką fosą, z zachowaną wieżą i kazamatami, niegdyś rezydencja opatów henrykowskich. W najbliższej okolicy rozciągają się naturalne lasy na stromych wzniesieniach wzgórz. Witostowice to dobry punkt wypadowy na Nowoleską Kopę, Gromnik i Kalinkę oraz wzgórza ze śladami grodzisk z IX-XII w.
• Granica św. Jana powstała w latach 1290-1320 w postaci sześciu granitowych słupów dawnego księstwa biskupiego. Jest to jedyna taka granica na świecie. Najłatwiej dotrzeć do słupa znajdującego się przy drodze ze wsi Starczówek do Lipnik, ok. 1,5 km za Starczówkiem. Dokładną mapę i opis granicy można znaleźć na stronie www.ziebice.pl - oficjalnym serwisie Urzędu Miejskiego w Ziębicach.

Strona www miasta: www.ziebice.pl www.muzeumziebice.pl