Tatrzański Park Narodowy

Tatrzański Park Narodowy - górski park narodowy położony na polsko-słowackim pograniczu, w województwie małopolskim, w Tatrach. Jest jednym z najsłynniejszych parków w całych Karpatach i najczęściej odwiedzanym w Polsce. TPN utworzono w 1955 roku, w celu odbudowy zniszczonych gospodarczo obszarów tatrzańskich i zahamowania odbudowy kraju, która wpływa destrukcyjnie na lokalną przyrodę. Dziś w ramach tych działań uchroniono wiele gatunków zwierząt czy roślin przed wyginięciem, a urbanizacja czy prywatna wycinka drzew nie zagrażają dewastacji unikatowej biosfery.

Ważnymi elementami parku są piętrowa budowa gór, prezentująca różnorodność biologiczną na każdej wysokości, a także niezwykły alpejski klimat, przejawiający się zarówno w rodzajach gatunków, jak i samym charakterze gór. Ponadto dowodem tego jest ilość endemitów zamieszkujących obszar Tatr - wśród roślin to ponad 200 gatunków, a pośród zwierząt nieco mniej.

Historia

Początków ochrony przyrody należy szukać w 1868, kiedy Wysoki Sejm Galicyjski wydał ustawę o zakazie wyłapywania, tępienia oraz sprzedaży kozic i świstaków. Była to jedna z pierwszych tego typu w Europie. Do jej egzekwowania utworzono straż myśliwską. W 1873 utworzono Towarzystwo Tatrzańskie, zajmujące się badaniem gór, znakowaniem szlaków, tworzeniem infrastruktury i publikowaniem książek o Tatrach. Organizacja ta stała się protoplastą Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK). Dzięki działaniom tej organizacji rozszerzono ochronę o wiele innych gatunków, a także zaczęto wykupywanie ziemi od prywatnych właścicieli, w celu stworzenia obszaru ochrony. Efekt wieloletniej pracy przyniósł 1939 r. kiedy to utworzono specjalną terenową formę ochronną "Park Przyrody w Tatrach". Niestety fakt ten przyćmiły działania wojenne, które rozpoczęły się cztery miesiące później.

Po II wojnie światowej kontynuowano starania w celu utworzenia w Tatrach parku narodowego. Znacjonalizowano ziemskie własności prywatne i pierwsze obszary ochronne zaczęto tworzyć w 1947 roku. W 1955 roku utworzono TPN, który powstał sześć lat później po słowackim parku (słow. Tatranský národný park). W 1981 górale odzyskali swoją własność, siłą zagarniętą przez władze. Zezwolono im na działalność pasterską, która odbywa się jednak pod kontrolą władz parku. Stanowi to dziś jedną z jego głównych atrakcji.

Dojazd

Samolotem

W okolicy parku nie ma żadnych portów lotniczych. Najbliższy położony jest w Balicach (Port Lotniczy Kraków-Balice), 115 km od północnych granic parku. Inny położony jest około 205 km, w miejscowości Pyrzowice (Port Lotniczy Katowice-Pyrzowice). Dojazd samochodem do parku z pierwszego lotniska trwa około godzinę i 50 minut, a z drugiego 3 godziny i 15 minut. Same porty lotnicze dzieli od siebie około 90 kilometrów.

Samochodem

Ze względu na ukształtowanie terenu i regulamin TPN, na teren parku nie ma poprowadzonych dróg publicznych, a komunikacja jest mocno ograniczona. Dojazd jest możliwy do Zakopanego i wsi położonych w najbliższym sąsiedztwie. Głównymi drogami prowadzącymi w te okolice są droga krajowa nr 47, droga wojewódzka 958 i 960.

Atrakcje turystyczne

Rysy - najwyższy szczyt w Polsce (2500 m n.p.m.), leży na południowych krańcach parku, na pograniczu ze Słowacją. Góra jest także jedną z najstromszych, co nie wyróżnia jej spośród innych szczytów tatrzańskich. Na Rysy prowadzą dwa szlaki - niebieski i czerwony, które łączą szczyt z Morskim Okiem i Doliną Mięguszowiecką.
Giewont - masyw kilku szczytów, położony w Tatrach Zachodnich, około 20 km na zachód od Rysów i 6 km od Zakopanego. Najwyższymi punktami w tym skupieniu są Giewont, Szczerbinka i Juhaska Turnia, a charakterystycznym miejscem jest wcięta przełęcz Szczerba. Prowadzą tu liczne szlaki m.in. żółty z Kościeliska i niebieski z zakopiańskiej dzielnicy Kuźnice.
Morskie Oko - najsłynniejsze i największe tatrzańskie jezioro, uznawane za najpiękniejszy górski zbiornik w kraju. W jego pobliżu leży schronisko, będące bazą wypadową na okoliczne szczyty takie jak Rysy czy Miedziane. Stary budynek powstał w XIX wieku, a tzw. nowe schronisko w 1908 i stanowi piękny przykład lokalnej architektury (styl zakopiański).
Potok Roztoka - niewielki strumień, płynący w górskiej dolinie Roztoki, leżącej w Tatrach Wschodnich. Od północnej strony dolinę izoluje Wołoszyn, a od południa szczyt Opalony. Największą rozpoznawalność dolinie nadają znajdujące się tu wodospady: Wodogrzmoty Mickiewicza i Wodospad Siklawa (najwyższy w Polsce, wysoki na 70 metrów).
Kasprowy Wierch - prawdopodobnie najpopularniejszy obok Rysów i Giewontu szczyt Tatr. Prowadzą na niego liczne szlaki turystyczne, ale główną atrakcją jest kolejka linowa, rozpoczynająca się w Zakopanem i kończąca na samym szczycie góry. Co ciekawe zbudowano ją w okresie międzywojennym, a swoją pierwszą renowację przeszła w 1961 roku.
Dolina Kościeliska - leży w zachodniej części Tatr i stanowi największy w regionie zbiór formacji wapiennych, prawie tak jak Jura Krakowsko-Częstochowska. Najważniejszymi celami turystycznymi w dolinie są Brama Kościeliska, Zbójnickie Okna, Jaskinia Mroźna, Jaskinia Obłazkowa, Hala na Stołach, Turnia Okręt, Raptawicka Turnia, Kościeliski Potok i kapliczka zbójnicka.
Dolina Gąsienicowa - jedna z głównych tatrzańskich dolin, otoczona przez Świnicę, Kasprowy Wierch, Magurę i Skrajny Granat. Ważnymi punktami turystycznymi są tu Czarny Staw Gąsienicowy, Staw Kurtkowiec, schronisko PTTK "Murowaniec" i Las Gąsienicowy. Wartymi odwiedzenia są także Dubrawiska, stanowiące idealny punkt widokowy na dolinę.
Dolina Pięciu Stawów - to najrozleglejsza dolina polskich gór wysokich. Malowniczo otoczona szczytami górskimi, a w swojej dolinie mieszcząca kilka małych górskich jezior. Jak mówi nazwa stawów jest pięć: Przedni, Mały, Wielki, Czarny i Zadni. Największy z nich – Wielki Staw zajmuję obszar 34,1 ha. Do doliny prowadzi kilka ważnych szlaków m.in. szlak zielony ze schroniska nad potokiem Roztoka.

Najbliższe okolice

Zakopane
Kościelisko
Chochołów
Biały Dunajec
Bukowina Tatrzańska
Jaworzyna Tatrzańska

Nocleg

Schroniska PTTK

Schronisko PTTK na Polanie Chochołowskiej
Schronisko PTTK w Dolinie Pięciu Stawów
Schronisko PTTK w Dolinie Roztoki
Schronisko PTTK Kondratowa Hala
Schronisko PTTK na Hali Ornak
Schronisko PTTK "Murowaniec"
Schronisko PTTK Morskie Oko
Hotel Górski PTTK Kalatówki