Powiat śremski

Powiat Średzki - powiat w Polsce, w województwie wielkopolskim. Jeden z najmniejszych powiatów w Wielkopolsce, pod względem powierzchni. Siedzibą władz powiatu jest Środa Wielkopolska.

Powiat śremski
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Powierzchnia	623,18 km²
Ludność	58 879 (2019)
Kod pocztowy	63-0XX
Strona internetowa

Kościół WNMP i św. Mikołaja w Gieczu

Dwór w Szypłowie

Administracja

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Środa Wielkopolska
• gminy wiejskie: Dominowo, Krzykosy, Nowe Miasto nad Wartą, Zaniemyśl
• miasta: Środa Wielkopolska

Centrum Zaniemyśla

Historia

Stary Rynek w Środzie Wielkopolskiej

Powiat średzki jest jednym z obszarów, na których powstawało państwo polskie a ludność tego regionu aktywnie uczestniczyła w ówczesnych procesach organizacji państwa. Gród piastowski w Gieczu (obecnie gmina Dominowo) stanowił ważny element systemu obronnego w państwie pierwszych Piastów. W 1138 r. miało miejsce rozbicie dzielnicowe, które trwało blisko dwa wieki. Okoliczne ziemie znalazły się wówczas we władaniu Henryka II Pobożnego. Na początku XIV wieku Środa i okolice została włączona do dzielnicy Wielkopolskiej. W 1331 r. w rejonie Zaniemyśla stoczono bitwę z Zakonem Krzyżackim. W 1496 roku Sejm Walny w Piotrkowie, uznał Środę miejscem obrad sejmików szlachty województw poznańskiego i kaliskiego, dzięki czemu Środa stała się stolicą polityczną tych województw.

W okresie 125 lat niewoli mieszkańcy regionu uczestniczyli we wszystkich zrywach niepodległościowych, począwszy od insurekcji kościuszkowskiej, powstania 1806 i 1809 r., powstania listopadowego 1830-1831. W 1848 roku (Wiosna Ludów) na terenie powiatu średzkiego w Środzie, Kostrzynie, Pobiedziskach i Zaniemyślu, powołano lokalne Komitety Organizacyjne Powstania. W okresie tym panowała szczególnie ożywiona działalność w tworzeniu oddziałów powstańczych. W Jarosławcu, usytuowanym ok. 3 km od Środy, podpisana została przez Ludwika Mierosławskiego tzw. konwencja jarosławiecka, która praktycznie oznaczała kres „Wiosny Ludów”. W latach 1863-1864 mieszkańcy powiatu uczestniczyli w powstaniu styczniowym. Przenosząc się kilkadziesiąt lat później należy wspomnieć o bardzo aktywnym uczestnictwie mieszkańców ziemi średzkiej w zakończonym zwycięstwem Powstaniu Wielkopolskim (lata 1918-1919).

Kolegiata w Środzie Wielkopolskiej

Kres rozwoju powiatu przyniósł wybuch drugiej wojny światowej. 1 września  1939 roku Środa Wlkp. była bombardowana (tereny dworca kolejowego oraz Cukrowni Średzkiej). W dniach 17 września oraz 20 października 1939 roku odbyły się egzekucje, w których zamordowano kilkudziesięciu obywateli Środy oraz powiatu średzkiego. W późniejszych latach także przeprowadzano tego rodzaju egzekucje np. w Targowej Górce i Krzykosach. Wielu mieszkańców zginęło w obozach koncentracyjnych i na wschodzie (Katyń). Mimo represyjnej polityki władz hitlerowskich na terenie powiatu rozwijał się opór społeczeństwa. Tworzono organizacje partyzanckie. W Janowie koło Kostrzyna miał miejsce, jeden z nielicznych na terenie Wielkopolski, zrzut broni dla ugrupowań AK z terenu powiatu średzkiego.

Dojazd

Przez powiat średzki przebiega linia kolejowa nr 272 (Poznań - Kluczbork) oraz droga krajowa nr 11, łącząca środkowe wybrzeże Morza Bałtyckiego ze Śląskiem. Oprócz tego można dostać się tu autostradą A2, która przebiega na północnych krańcach powiatu, w okolicach

W pobliżu Poznania (ok. 42 km od Środy Wlkp.) znajduje się Port Lotniczy Poznań-Ławica.

Warto zobaczyć

• Średzka Kolej Powiatowa (powstała w 1902 r.)
• Rynek w Nowym Mieście nad Wartą
• Muzeum Pierwszych Piastów w Gieczu
• Romański kościół pw. WNMP w Gieczu
• Dwór Potworowskich w Chłapowie
• Dwór Taczanowskich w Szypłowie
• Jezioro Raczyńskie z Wyspą Edwarda
• Zespół pałacowy Potulickich w Łęknie
• Rezerwat faunistyczny "Dębno nad Wartą"

Gospodarka

W końcu września 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie średzkim obejmowała ok. 1,5 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 6,1% do aktywnych zawodowo.

Szlaki turystyczne

Szlak Kościołów Drewnianych - jest trasą prezentujące kościoły drewniane ziemi średzkiej, które niesłusznie pozostają w cieniu znanych budowli zabytkowych. Trasa przebiega częściowo przez tereny które niegdyś należały do powiatu średzkiego.

Szlak Mazurka Dąbrowskiego - to jedna z najpopularniejszych i najatrakcyjniejszych tras wycieczkowych Wielkopolski. Na terenie powiatu średzkiego przebiega on przez Winną Górę, Środę Wielkopolską i Zaniemyśl.

Szlak Wiosny Ludów - łączy ważniejsze miejscowości związane z wydarzeniami insurekcyjnymi 1848 r., określanymi mianem Wiosny Ludów.

Szlak Adama Mickiewicza - szlak ten jest fragmentem wielkopolskiego Szlaku Mickiewicza. Na terenie powiatu średzkiego przebiega jedynie przez Dębno nad Wartą, gdzie przez krótki czas zawitał Mickiewicz w 1831 roku.

Trasa wokół Jeziora Raczyńskiego - jest ciekawą trasą poprowadzoną wokół największego jeziora w okolicach Zaniemyśla. Prowadzi ona głównie przez lasy, ale zdarzają się również odcinki łąkowe i polne. Wycieczka polecana dla turystów pieszych i rowerzystów.

Informacje turystyczne

• Biuro Turystyczne Dominika - ul. Gen. Dąbrowskiego 9 - tel. 61 287 06 46
• PTTK Ziemi Średzkiej. Oddział - ul. 20 Października 38F - tel. 61 285 36 84