Pojezierze Brodnickie

Pojezierze Brodnickie
Lokalizacja
Informacje
Państwo	Polska
Stolica	Brodnica
Liczba ludności
Język	polski
Kod samochodowy	CBR, NNM lub NIL
Strona internetowa

Pojezierze Brodnickie – mezoregion fizycznogeograficzny, znajdujący się w północno-wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego oraz w południowo-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego. Pojezierze Brodnickie wchodzi w skład Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego. Granice regionu określają rzeki: na zachodzie Lutryna, na południu i wschodzie Drwęca, a na północy Osa i Gać. Nazwa Pojezierza pochodzi od miasta Brodnicy, położonego w dolinie Drwęcy. Na terenie pojezierza funkcjonuje Brodnicki Park Krajobrazowy.

Warunki naturalne

O atrakcyjności Pojezierza Brodnickiego decydują malownicze i o czystej wodzie jeziora, bujne, wielogatunkowe lasy, urozmaicona rzeźba terenu, bogate walory dóbr kultury oraz zagospodarowanie turystyczne. Powierzchnię pojezierza ukształtował ostatni lądolód zwany vistulianem około 17 tys. lat temu. Rzeźba terenu charakteryzuje się urozmaiceniem, dynamiką i bogactwem form. W krajobrazie polodowcowym wyróżniają się przede wszystkim: dolina Drwęcy (oddzielny region fizyczno-geograficzny), południowe rynny glacjalne: Skarlanki, brodnicka (wykorzystywana przez Strugę Brodnicką) i jabłonowska (wykorzystana przez Lutrynę).

Lasy

Lasy tworzą jeden zwarty i rozległy kompleks (dawna Puszcza Toborska), poprzecinany jedynie siecią rzek i jezior, enklawami podmokłości i terenów rolnych. Ciekawe krajobrazowo są polany wsi Ciche, Ładnówko, Koń i Zarośle. Przestrzenie dominują różne postacie borów mieszanych i sosnowych. Znaczne powierzchnie zajmują też lasy liściaste. Przez Pojezierze przebiegają granice zasięgu klonu polnego, jawora, buku zwyczajnego i jarząbu brekini. Znamienną cechą roślinności jest występowanie tutaj naturalnych zbiorowisk torfowiskowych, szuwarowych i wodnych. Flora Pojezierza charakteryzuje się różnorodnością i bogactwem gatunków. Wiele z nich podlega ochronie. Spotykane są tu relikty glacjalne, gatunki arktyczne, stepowe i górskie. O wysokiej randze przyrodniczej obszaru świadczy występowanie 9 rezerwatów przyrody.

Jeziora

Bardzo atrakcyjnym elementem krajobrazu są jeziora. Większość z nich otoczone są lasami. Występuje tutaj ponad 100 jezior o powierzchni ponad 1 ha każde, a jeziorność obszaru wynosi ponad 5%. W ogromnej większości są to układające się w ciąg jeziora rynnowe. Wiele jezior połączonych jest ciekami wodnymi, takimi jak rzeka Skarlanka oraz Drwęca, co czyni ten region interesującym miejscem do uprawiania kajakarstwa. Warunki do żeglowania nie są sprzyjające ze względu na relatywnie niewielką powierzchnie jezior, otaczające wzgórza i porośniętą wysokimi lasami linię brzegową. Na dużej liczbie akwenów obowiązuje zakaz używania silników spalinowych. W najbardziej wartościowych przyrodniczo częściach pojezierza utworzono parki krajobrazowe w ramach których, zlokalizowano 7 rezerwatów przyrody.

Największe jeziora

Do największych jezior Pojezierza Brodnickiego należą:

• Wielkie Partęczyny (324 ha)
• Skarlińskie (294 ha)
• Bachotek (211 ha)
• Sosno (188 ha)
• Płowęż (174 ha)
• Wądzyńskie (170 ha)
• Łąkorz (162 ha)
• Głowińskie (131 ha)
• Zbiczno (129 ha)
• Ciche (110 ha)
• Wysokie Brodno (91 ha)
• Niskie Brodno (87 ha)
• Mieliwo (81 ha)
• Strażym (73 ha)
• Dębno (60 ha)
• Robotno (50 ha)
• Strzemuszczek (26 ha)
• Retno (24 ha)

Najgłębsze jeziora

Najgłębszymi są jeziora:

• Zbiczno (41,6m)
• Wądzyńskie (34,6m)
• Łąkorz (30,3m)

Fauna

Bogata jest fauna Pojezierza, a w szczególności awifauna. Największymi osobliwościami są: orlik krzykliwy, bocian czarny i bielik, a także kania rdzawa, żuraw, kormoran czarny, czapla siwa, bąk i zimorodek. Spośród rzadkich gatunków ssaków żyją tu łosie, daniele, wydry, a nawet bobry, których ślady żerowania spotkać można nad Skarlanką koło Grzmięcy, nad Drwęcą (Ławy Drwęczne) i nad jez. Małe i Wielkie Partęczyny. Jeziora Pojezierza obfitują w ryby. Do najczęściej występujących należą: szczupak, lin, węgorz, leszcz, okoń, płoć i karaś, ale są także karpie, sandacze, sieje i sielawy. Od kilku lat w lasach Pojezierza prowadzi się udanie reintrodukcję sokoła wędrownego.

Gleby

Na Pojezierzu wykształciły się mało żyzne gleby głównie bielicowe i brunatne.

Klimat

Warunki klimatyczne są sprzyjające dla turystów. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec (średnia temperatura ponad 17˚C), klimatyczny sezon turystyczny określa się na okres od 20 maja do 20 września, zaś sezon kąpielowy od 30 maja do 15 września.

Zarys dziejów

Znaleziska archeologiczne wskazują, że teren zamieszkały był już u schyłku paleolitu. W Mszanie na brzegu Drwęcy odkryto bogate w znaleziska mezolityczną osadę i cmentarzysko sprzed 9 000 lat. W okresie kształcenia się państwowości polskiej, na pograniczu ziemi chełmińskiej ścierały się wpływy Słowian, Bałtów, Prusów i Jaćwingów. We wczesnym średniowieczu obszar znalazł się w obrębie wczesnopiastowskiej monarchii Bolesława Chrobrego. W 1228 r. książę mazowiecki Konrad nadał biskupowi Chrystianowi kilka wsi z ziemi chełmińskiej jako uposażenie biskupstwa. Graniczny charakter tych wsi do dzisiaj zaznacza się w krajobrazie ciągiem wyniosłych grodzisk (Niewierz, Bobrowe, Chojno, Jabłonowo Pomorskie, Nowy Drwór, Płowęż). W 1228 r. Konrad Mazowiecki przekazał we władanie zakonu krzyżackiego ziemię chełmińską, a na początku XIV w. podobny los spotkał ziemię lubawską (będącą częścią ziemi chełmińskiej). W okresie panowania krzyżackiego obszar Pojezierza wchodził w skład komturii brodnickiej. W 1397 r. do walki z uciskiem krzyżackim powstało z inicjatywy Mikołaja z Ryńska „Towarzystwo Jaszczurcze", a w 1440 r. „Związek Pruski". Po II pokoju toruńskim w 1466 r. ziemia chełmińska wróciła do Polski. W utworzonym w ramach województwa chełmińskiego – powiecie michałowskim znalazły się m. in. Brodnica, Kurzętnik i Nowe Miasto Lubawskie. Brodnica była miastem królewskim i siedzibą starostwa. Starostami brodnickimi było kilka kobiet z rodzin królewskich. Najbardziej dla miasta i powiatu michałowskiego zasłużona była siostra Zygmunta III Wazy – Anna Wazówna. Województwo chełmińskie było kilkakrotnie zajmowane i pustoszone przez wojska szwedzkie. W okresie zaborów obszar Pojezierza został wcielony do Prus, a wrócił do macierzy w wyniku traktatu wersalskiego w 1920 r. Lata okupacji hitlerowskiej to okres terroru i eksterminacji mieszkańców ziemi chełmińskiej, a w szczególności inteligencji. Gęsta jest sieć miejsc upamiętniających straconych i pomordowanych. Mimo terroru okupanta na terenie Pojezierza działał ruch oporu, związany głównie z Armią Krajową.

Noclegi

Region niestety jest stosunkowo słabo zagospodarowany turystycznie, w związku z czym nad brzegami kilku jezior znajduje się niewiele obiektów turystyczno-wypoczynkowych. Najbardziej znane z nich to ośrodki:

• PTTK w Bachotku
• "Longinówka" nad jeziorem Niskie Brodno
• "Pod Sosnami" i "Rytebłota" nad jeziorem Zbiczno
• "Ciche" nad jeziorem Wielkie Partęczyny

Galeria

• 
  Jezioro Wielkie Partęczyny
• 
  Jezioro Zbiczno
• 
  Jezioro Zbiczno
• 
  Niskie Brodno
• 
  Jezioro Głowińskie
• 
  Jezioro Bachotek
• 
  Brodnicki Park Krajobrazowy w rejonie jeziora Zbiczno i miejscowości Rytebłota