Piątek (województwo łódzkie)

Piątek – miasto od 1 stycznia 2020 r., dawniej rozległa wieś (osada gminna) o miejskim charakterze zabudowy, w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łęczyckim, w gminie Piątek. Miejscowość jest siedzibą gminy Piątek. ok. 3 000 mieszkańców, położona przy skrzyżowaniu średniowiecznego traktu Łęczyca – Łowicz z drogą Łódź – Zgierz – Kutno, nad rzekami Moszczenicą i Maliną.

Współrzędne geograficzne: 52°04′09″N 19°28′50″E

Informacje ogólne

Historia

Prawa lokacyjne z przed 1339 r., odebrane przez władze carskie w 1870 r. za aktywny udział w Powstaniu Styczniowym. Piątek ze względu na swoje położenie był początkowo osadą targową. Prawdopodobnie nazwa Piątku pochodzi od dnia tygodnia, w którym odbywały się targi. Prawa miejskie otrzymał w XIV w. W tym czasie był silnym ośrodkiem rzemieślniczo-handlowym. W połowie XVII w. liczył 320 domów i ok. 1500 mieszkańców. W tym czasie słynął m.in. z produkcji piwa.
Dalszy rozwój Piątku zahamował najazd szwedzki, przede wszystkim jednak do upadku gospodarczego przyczynił się pożar w 1681 r., który strawił całe miasto. Od tego czasu Piątek nie odzyskał swojej świetności. W 1685 r. było w nim tylko 40 domów, a 100 lat później, w 1785 r. zaledwie o 10 więcej.

Piątek utracił w 1870 r. prawa miejskie i ze względu na niewielkie rozmiary oraz niewielką ilość mieszkańców nie odzyskiwał ich przez wiele lat, aż do 1 stycznia 2020 r.

W okresie międzywojennym w Piątku powstała fabryka maszyn rolniczych, w której miała zatrudnienie część mieszkańców. Większość ludności jednak zajmowała się rolnictwem. Istniały również warsztaty rzemieślnicze oferujące mieszkańcom Piątku i okolicy swoje usługi. Część mieszkańców, zwłaszcza Żydzi, zajmowała się handlem.
W większości okolicznych wsi istniały majątki ziemskie, w których zatrudniano ludność zamieszkującą okolice Piątku. Tylko w nielicznych wsiach, w których nastąpiło uwłaszczenie zamieszkiwali (najczęściej małorolni) chłopi.

II wojna światowa

W pierwszej fazie Bitwy nad Bzurą we wrześniu 1939 r. Piątek i okoliczne wsie stały się areną ofensywy wojsk polskich. Po zaciekłych walkach, zniszczona poważnie miejscowość została 9 września 1939 r. zdobyta przez wojsko polskie, ale na skutek zmiany sytuacji na froncie oddziały polskie opuściły Piątek bez walki 13 września.
W listopadzie 1939 r. Niemcy wcielili miejscowość w granice Rzeszy. Część polskich mieszkańców wysiedlono, a ludność pochodzenia żydowskiego wymordowano w obozach zagłady.
W 1943 r. administracja niemiecka nadała miejscowości nazwę Quadenstädt (na cześć germańskiego plemienia Kwadów).
18 stycznia 1945 r. Piątek został wyzwolony spod okupacji niemieckiej.
W okresie powojennym Piątek pozostał nadal wsią.

Warto zobaczyć

Geometryczny środek Polski

Kościół mariawicki

Zabytki

Kościół pw. św. Trójcy wzniesiony w latach 1455-1460 z fundacji arcybiskupów gnieźnieńskich. Jest budowlą jednonawową, orientowaną. Przebudowany w r. 1780 r. tak że spowodowało to zatarcie cech stylu gotyckiego. Przy nawie od strony północnej dobudowano kaplicę dedykowaną Matce Bożej.

W prezbiterium znajduje się późnobarokowy ołtarz główny przeniesiony z kościoła dominikanów w Łowiczu, dedykowany Trójcy Świętej.

Według rejestru zabytków KOBiDZ[IDN] na listę zabytków wpisane są obiekty:

• kościół parafialny pw. Świętej Trójcy, 2 poł. XV, 1740, nr rej.: 85-V-9 z 29.03.1949 oraz 81 z 8.08.1967 r.
• dzwonnica, 1 poł. XIX, nr rej.: 90-V-14 z 29.03.1949 oraz 82 z 8.08.1967 r.
• kościół cmentarny pw. św. Wawrzyńca, drewniany, poł. XVIII, nr rej.: 555-V-30 z 32.10.1950 oraz 83 z 8.08.1967 r.
• dzwonnica, nr rej.: 526 z 8.08.1967 r.
• park miejski, poł. XIX, nr rej.: 595 z 29.12.1988 r.

Środek geometryczny Polski

Piątek leży dokładnie w środku geometrycznym Polski, co zaświadcza futurystyczna rzeźba, stojąca w centrum miejscowości. Wcześniej w tym miejscu znajdował się potężny kamień. Wjeżdżając do Piątku napotkamy tablicę informacyjną w kształcie granic państwa z napisem "Piątek – geometryczny środek Polski".

Pomiary, dokonane w 2018 r. "przesunęły" nieco środek Polski do pobliskiej Nowej Wsi pod Kutnem z czym mieszkańcy Piątku pogodzić się nie chcą.