Ogród Botaniczny we Wrocławiu

Wrocławski Ogród Botaniczny położony jest w najstarszej i najpiękniejszej części miasta, Ostrowie Tumskim, niedaleko katedry Św. Jana Chrzciciela i kościoła Św.Krzyża, przy skrzyżowaniu ulic Sienkiewicza z Wyszyńskiego. Nazywany jest oazą piękna i spokoju. Należy on do zabytków ziemi dolnośląskiej oraz jest drugim, po ogrodzie krakowskim, najstarszym Ogrodem Botanicznym w Polsce. Ogród Botaniczny wchodzi w skład Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego.

Kolekcje Ogrodu liczą ponad 11.500 gatunków i odmian roślin gruntowych i szklarniowych.

Jego powierzchnia wynosi 7,4 ha, natomiast powierzchnia szklarni liczy 3300 m².

Godziny otwarcia

Można odwiedzać od marca lub kwietnia do listopada w godzinach od 8.00 do 18.00; szklarnie – od 10.00 do 17.00.

Ceny biletów

normalny: 20 zł
ulgowy: 10 zł

W poniedziałki bilety ulgowe dla wszystkich.

Wstęp wolny:

Honorowy Gość Ogrodu
przewodnicy PTTK i nauczyciele oprowadzający grupę (na 15 osób jeden wstęp wolny)
nowożeńcy w strojach ślubnych
dzieci w wieku przedszkolnym
osoby niepełnosprawne i ich opiekunowie
pies przewodnik

Studenci Uniwersytetu Wrocławskiego, Politechniki Wrocławskiej, Uniwersytetu Przyrodniczego, Uniwersytetu Medycznego, Uniwersytetu Ekonomicznego, Akademii Sztuk Pięknych, Akademii Muzycznej i Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu – wstęp wolny w dni powszednie od poniedziałku do soboty (w niedziele i święta obowiązuje bilet ulgowy)

Ciekawostki z historii

Początek dzisiejszego Ogrodu Botanicznego datuje się na rok 1811. Wtedy to właśnie powstał on jako część składowa Uniwersytetu Wrocławskiego – nowo powstałej uczelni. Tereny na ogród uzyskał UWr w miejscu dawnych fortyfikacji miejskich zburzonych po zdobyciu Wrocławia przez Francuzów w 1807 r. Był to obszar leżący w bezpośrednim sąsiedztwie ogrodów książęcych i siedziby pierwszego biskupstwa. Wówczas teren ten leżał pomiędzy głównym korytem Odry, a jej odnogą z której dziś został jedynie staw w Ogrodzie. Ciekawostką jest fakt, że rosnące nad ogrodowym stawem dęby pamiętają czasy gdy płynęła tu jeszcze rzeka.

Teren otrzymany w 1811 roku ogrodzono i uporządkowano tak, że w 1816 już 33% było zagospodarowane. Ogród miał kolekcję 2000 gatunków roślin w tym 1500 w szklarniach. Dyrektorem Ogrodu w tamtym okresie był profesor Treviranus.

W 1851 roku dyrekcję ogrodu objął paleobotanik H. R. Goepert, dzięki któremu do dziś wrocławski Ogród Botaniczny zawdzięcza istniejący charakter. W ogrodzie powstał profil geologiczny a rośliny zostały opisane, wyetykietowane i udostępnione mieszkańcom miasta. W latach 1884-1889 dyrektorem Ogrodu był Adolf Engler. Za jego kadencji w Ogrodzie stworzono oparty na naturalnych cechach system państwa roślinnego. Przegrupowano i rozszerzono dział systematyki roślin.

W 1888 oddano do użytku budynek muzeum botanicznego, który mieścił w sobie zielnik oraz dyrekcję Ogrodu Botanicznego i Zakład Fizjologii Roślin. Podczas działań wojennych Ogród został dotkliwie zniszczony, podobnie jak budynki na jego terenie się znajdujące. Podczas walk o Wrocław na jego obszarze znajdowało się stanowisko artylerii oraz składy amunicji. Był także miejscem w którym przyjmowano zrzuty w oblężonym Breslau. Tu także wiodła jedna z poszlak dotyczących śmierci i upadku samolotu gen Połbina. Do odbudowy Ogrodu przystąpiono dopiero w 1948 roku a jej inicjatorami byli profesor Henryk Teleżyński i Staefan Macko.

W 1955 roku oddano do użytku budynek kaktusiarni, w 1958 mostek na stawie i kolejne budynki. Pierwszym po wojnie kierownikiem Ogrodu został Stefan Macko prowadzący Katedrę Ekologii i Geografii Roślin. Powierzchnia Ogrodu wynosi około 6 ha.

Działy tematyczne

Z zasobów Ogrodu korzystają pracownicy i studenci Uniwersytetu Wrocławskiego, jak i Akademii Rolniczej, zwłaszcza kierunku architektury krajobrazu. Centralną część Ogrodu, z pomnikiem Karola Linneusza, zajmuje dział systematyki roślin. Wytyczona w nim i oznakowana trasa umożliwia zapoznanie się z całym bogactwem roślin wyższych. Nad stawem wznoszą się malownicze pagórki alpinarium, czyli działu roślin górskich i skalnych. Wschodnia część terenu o charakterze parku naturalistycznego, to arboretum, w którym rosną drzewa i krzewy strefy umiarkowanej Europy, Azji i Ameryki. Przylega do niego dział dydaktyczny z kwaterami obrazującymi rozmaite zagadnienia morfologiczne, ekologiczne i fizjologiczne, z ekspozycją roślin prawnie chronionych oraz kolekcjami pnączy i polskich odmian roślin ozdobnych. Dział roślin wodnych i błotnych obejmuje roślinność pół naturalnego stawu, basen z kolekcją grzybieni (Nymphaea) i kilka mniejszych zbiorników na wolnym powietrzu, a ponadto 29 tropikalnych akwariów słodkowodnych o pojemności 1200l. każde. Lądowe rośliny tropikalne i subtropikalne, w tym ananasowate, tzw. bromelie (Bromeliaceae), obrazkowate (Araceae), storczyki (Orchidaceae) oraz kaktusy i inne sukulenty, uprawiane są w 4 szklarniach ekspozycyjnych i kilku kolekcyjnych. Donice z roślinami znoszącymi wahania temperatury i wiatr rozstawiane są na terenie ogrodu od maja do października.

Krzewy i drzewa

Arboretum to słowo określające kolekcje drzew, krzewów i krzewinek rosnących w gruncie. Termin ten pochodzi od łacińskiego słowa arbor, które oznacza drzewo. Arboretum może być zarówno samodzielnym, wyspecjalizowanym typem ogrodu botanicznego, jak i wyodrębnioną częścią szerszej kolekcji. Niekiedy słowem tym określa się także wszystkie rośliny zdrewniałe rosnące w ogrodzie botanicznym. W arboretach, prócz kolekcji gatunków drzew i krzewów pochodzących z różnych rejonów świata, zachowuje się także cenne, historyczne odmiany ogrodnicze – o szczególnym pokroju, nietypowej barwie i kształcie kwiatów lub liści oraz ocenia się wartość nowych odmian. Takie udokumentowane i oznaczone kolekcje, wraz z gatunkami rodzimymi, pełnią funkcje naukowo-dydaktyczne.

Drzewa, krzewy i krzewinki to rośliny drzewiaste o pędach wieloletnich, zdrewniałych, z wtórnym przyrostem na grubość. Te nazywane popularnie iglastymi należą do gromady nagozalążkowych (Gymnospermae) i reprezentowane są we Wrocławskim Ogrodzie Botanicznym przez 30 rodzajów, natomiast drzewa liściaste, czyli należące do gromady okrytozalążkowych (Angiospermae) przez 308 rodzajów. Drzewa i krzewy rozmieszczone są na terenie całego Ogrodu, a ich kolekcja w 2002 r. liczyła 2937 taksonów. Wiele z nich rośnie w dziale systematyki, ozdobnym i dydaktycznym, jednak największe skupisko starych okazów występuje we wschodniej części Ogrodu, miedzy stawem a ulicami Sienkiewicza i Kardynała Wyszyńskiego.

Roślinność górska

W Alpinarium eksponowane są rośliny pochodzące z gór różnych części świata – zwłaszcza te rosnące ponad górną granicą lasu, popularnie nazywane roślinami alpejskimi. W „starej” części Alpinarium na poszczególnych pagórkach wysadzono rośliny z różnych rejonów geograficznych m.in. z Kaukazu, Alp, gór obu Ameryk, a także z wyżynnych rejonów Azji. Są to gatunki i odmiany botaniczne.
W „nowej” części Alpinarium prezentowane są również odmiany hodowlane roślin górskich, a więc takie u których wyeksponowano cechy nietypowe dla ich naturalnego wyglądu. Alpinarium jest najbardziej atrakcyjne na przedwiośniu i na wiosnę, kiedy mieni się barwami masowo w tym czasie rozkwitających roślin.

Rośliny szklarniowe

Dział Roślin Szklarniowych prezentuje rośliny tropikalne i subtropikalne, w tym także kaktusy i inne sukulenty.

Ogród posiada znaczącą kolekcję sukulentów. Te wyjątkowe rośliny rosną na suchych, pustynnych obszarach obu Ameryk, Afryki Pd., Madagaskaru i Wysp Kanaryjskich. Z długotrwałą suszą radzą sobie, gromadząc w wyspecjalizowanych tkankach duże ilości wody. Przed wyschnięciem chroni je np. kulisty kształt, gruby naskórek, nalot woskowy lub bardzo liczne włoski. Kaktusy, najbardziej charakterystyczne sukulenty, pochodzą z Ameryki. O ich urodzie stanowią osobliwe kształty i różnobarwne ciernie. Wiele gatunków agaw, sukulentów rozetowych, kwitnie tylko raz w życiu, potem ginie. „Żywe kamienie” z grupy południowoafrykańskich przypołudników są przykładem zjawiska mimikry, czyli upodobnienia się roślin do podłoża. Do zwiedzania udostępniona jest historyczna kaktusiarnia, w której wyeksponowany został duży wybór roślin znoszących suszę. Na uwagę zasługują również szklarnie z ekspozycjami „Sukulenty Meksyku” oraz „Sukulenty Afryki”.

Kolekcja roślin tropikalnych.

Bogaty zbiór roślin tropikalnych usytuowany jest w trzech szklarniach udostępnionych dla zwiedzających. Jego najistotniejszą część stanowi Kolekcja Narodowa Rodziny Bromeliaceae – ananasowatych. Są to epifity (rośliny nadrzewne) pochodzące z obszaru obu Ameryk. Warto też zapoznać się z funkcjonowaniem szklarni, w której rośliny uprawiane są w basenach hydroponicznych. Bezziemna uprawa roślin egzotycznych ma we wrocławskim Ogrodzie Botanicznym wieloletnią tradycję. Przy zastosowaniu tej metody rośliny mają optymalne dla wzrostu warunki i osiągają znacznie większe rozmiary niż rosnące w doniczkach.

Bujna roślinność przybliżająca zwiedzającym egzotykę dalekich krain to przede wszystkim ciekawe zbiory paproci, aglaonem, difenbachii, bromelii, dracen, krotonów, filodendronów, a także egzotycznych roślin użytkowych, takich jak kakaowiec, pieprz czarny, wanilia czy kwitnące i owocujące banany. Rośliny subtropikalne posadzone w donicach sezonowo eksponowane są na całym terenie Ogrodu. Jesienią zwozi się je do hali wegetacyjnej, w której zimują.

Rośliny wodne i błotne

Największym zbiornikiem wodnym w Ogrodzie jest staw naturalny, będący pozostałością jednego z ramion Odry. Powierzchnię wody pokrywają w lecie liście grzybienia białego i grążela żółtego. W części ozdobnej Ogrodu, w sztucznym zbiorniku, zgromadzono odmiany grzybieni o różnobarwnych kwiatach.
Dumą wrocławskiego Ogrodu jest kolekcja subtropikalnych i tropikalnych roślin wodnych i błotnych licząca 350 taksonów i uważana za jedną z największych na świecie. Rośliny prezentowane są w kilkudziesięciu akwariach o pojemności 1200 litrów każde.

Kolekcje

Kolekcje Ogrodu liczą ponad 11500 gatunków i odmian roślin gruntowych i szklarniowych. Etykiety z nazwami i tablice dydaktyczne ułatwiają samodzielne poznawanie różnorodności świata roślin. Szczególną wartość mają kolekcje roślin z rodziny wrzosowatych (Ericaceae), roślin wodnych i błotnych oraz sukulentów, a także Kolekcja Narodowa rodzaju Hedera obejmująca około 150 taksonów bluszczy. Oprócz ekspozycji roślin w Ogrodzie można podziwiać zbudowany w 1856 na terenie alpinarium przekrój geologiczny wałbrzyskich złóż węgla kamiennego, przedzielonych osadami piaskowców i łupków. W ekspozycję tę wkomponowano skamieniałe odciski wymarłych roślin, skamieniałe pnie drzew itp. Spośród rosnących na ternie Ogrodu drzew za pomniki przyrody uznano 27 z nich: dęby, cisy, miłorzęby, buki i platany.

Jednostką filialną wrocławskiego Ogrodu Botanicznego jest od 1988 r. kilkunastohektarowe arboretum w Wojsławicach niedaleko Niemczy, słynące z wielkiego zbioru rododendronów i rzadkich drzew iglastych.

Źródła

Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego
Ogród Botaniczny we Wrocławiu
„Pomoce dydaktyczne dla nauczycieli odwiedzających Ogród Botaniczny we Wrocławiu” – Jolanta Kochanowska, Tomasz Nowak
„Wrocław jakiego nie znacie” – Zbigniew Chądzyński

Linki zewnętrzne

Na niniejszej stronie wykorzystano treści ze strony: opublikowanej w portalu Wikitravel; autorzy: w historii edycji; prawa autorskie: na licencji CC-BY-SA 1.0