Lipnica Murowana

	Lipnica Murowana;
	Rynek w Lipnicy Murowanej
	Herb
	Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo małopolskie
Wysokość	281 m n.p.m.
Ludność	794
Nr kierunkowy	(+48) 14
Kod pocztowy	32-724
	Strona internetowa

Lipnica Murowana – wieś leżąca nad Uszwicą w środkowej części Pogórza Wiśnickiego, siedziba gminy w powiecie bocheńskim, w województwie małopolskim. Miejscowość słynie z konkursu palm wielkanocnych, organizowanego w Niedzielę Palmową. W Lipnicy znajduje się, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, kościół cmentarny św. Leonarda, perła architektury drewnianej.

Zobacz w Wikipedii: Lipnica Murowana

Charakterystyka

Miasto założył król Władysław Łokietek w 1326 r., pozwalając wójtowi wsi Lipnica Murowana założyć miasto na 100 łanach frankońskich na prawie średzkim. W przywileju przeznaczył wójtowi cztery łany, trzeci denar z gruntów, pozwolił mu wystawić jatki mięsne, rybne, szewskie, piekarskie, łaźnię i młyn a wreszcie łowić ryby w sadzawkach. Za to był wójt obowiązany stawiać się na pospolite ruszenie „cum lancea et una spadone”. Osadnicy zostali uwolnieni na 13 lat od wszelkich poborów, danin i ciężarów, a od ceł w całym państwie na zawsze, jeżeli będą sprzedawali i przewozili własne wyroby.

Miejscowość za króla Kazimierza Wielkiego otoczona została murami miejskimi, stąd w nazwie znalazła się „Murowana”. Prawo średzkie się nie utrzymało a miasto podupadło, i w r. 1370 matka króla Ludwika Węgierskiego królowa regentka Elżbieta wydała nowy dokument, w którym oznajmiła, iż widząc biedny stan miasta „Lipnica”, nadaje mu prawo magdeburskie, uchylając wszelkie prawa polskie i zwyczaje powszechne. W mieście była szkoła ludowa „trywialna” (uczył się w niej Kazimierz Brodziński).

W 1934 r. miejscowość utraciła prawa miejskie.

Lipnica Murowana znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej, z dwoma obiektami na liście (z czterech znajdujących się w gminie) oraz należy do Stowarzyszenia „Na Śliwkowym Szlaku”, promującego lokalne i unikatowe produkty spożywcze.

Dojazd

Samochodem

Jadąc od zachodu (Krakowa) istnieją dwie możliwości wyboru trasy, z wjazdem od strony Lipnicy Górnej:

Kraków - Wieliczka - Gdów - Łapanów - Muchówka - Lipnica Murowana Malownicza trasa, prowadząca przez małe miasteczka i wsie. Wystarczy jechać z Wieliczki trasą DW966.
Kraków - Bochnia - Nowy Wiśnicz - Do Bochni można dojechać dwiema trasami A4 (DK75) lub DK94. Do Nowego Wiśnicza prowadzi tylko jedna trasa DW965, lecz w centrum Nowego Wiśnicza można wybrać dwie trasy:
- - Nowy Wiśnicz - Lipnica Murowana Trasa bezpośrednia i krótsza o parę kilometrów, prowadząca przez nieoświetlone wsie i lasy. Nawierzchnia dobra, lecz miejscami wąska i wymaga od kierowców zachowania szczególnej uwagi, ze względu na rowerzystów i pieszych na poboczach. Zaraz za Wiśniczem po prawej znajduje się odkryty basen.
- - Nowy Wiśnicz - Połom Duży - Muchówka - Lipnica Murowana Trasa zalecana! Prowadzi ona dalej DW965, przez wiele wsi, gdzie można po drodze skorzystać między innymi ze stacji paliw. Nawierzchnia dobra i w wielu miejscach oświetlona, oraz najbezpieczniejsza ze względu na szerszą ulicę, oraz chodniki na długich odcinkach. Po dojechaniu do Muchówki, na rondzie pod kościołem należy zjechać drugim zjazdem i kontynuować podróż trasą DW966.

Uwaga:

W miejscowości Połom Duży, znajduje się znak, prowadzący na Lipnicę Murowaną, lecz NIE należy nią jechać, jest to trasa niebezpieczna, ze względu na kiepski stan nawierzchni, ostre zakręty połączone z dużym nachyleniem drogi, oraz wąskimi odcinkami. Należy tam kierować się na Muchówkę.

W Połomiu Dużym, tuż obok remizy strażackiej, znajduje się punkt, z którego widać panoramę Lipnicką, natomiast jadąc przez Muchówkę, trasa prowadzi obok Kamieni Brodzińskiego.

Jadąc od wschodu (Tarnów, Nowy Sącz), z wjazdem od strony Lipnicy Dolnej:

Tarnów - Brzesko - Gnojnik - Do Brzeska można dojechać dwiema trasami A4 lub DK94. Do Gnojnika prowadzi tylko jedna trasa DK75, lecz za Gnojnikiem można wybrać dwie trasy:
- - Gnojnik - Gosprzydowa - Lipnica Murowana Zjazd na 1445K, który łatwo przegapić. Trasa bezpośrednia i krótsza o kilkanaście kilometrów, prowadząca momentami przez nieoświetlone wsie. Nawierzchnia dobra, lecz miejscami wąska i wymaga od kierowców zachowania szczególnej uwagi, ze względu na rowerzystów i pieszych na poboczach. W Lipnicy Dolnej łączy się z DW966.
- - Gnojnik - Tymowa - Lipnica Murowana Bezpośredni zjazd z DK75 na DW966 w Tymowej.
Nowy Sącz - Czchów - Tymowa - Lipnica Murowana Jadąc tą trasą należy się trzymać DK75 aż do Tymowej gdzie znajduje się bezpośredni zjazd na DW966 prowadzący do Lipnicy Murowanej.

Uwaga:

Trwają obecnie prace projektowe nowego przebiegu DK75 na odcinku Brzesko-Nowy Sącz, która będzie przebiegać na granicy gminy Lipnicy Murowanej. Planowany rok oddania 2025, należy się spodziewać utrudnień z wjazdem do Lipnicy od tej strony.

Uwagi odnośnie świąt i parkowania:

W Niedzielę Palmową przejazd przez rynek może być utrudniony lub zablokowany, przez służby mundurowe, które kierują ruch samochodów objazdami oraz w razie potrzeby informują o parkingach tworzonych dodatkowo na tę uroczystość.

Normalnie (nie licząc dni odpustowych) parkować można na płycie rynku. Blisko rynku ponadto znajduje się kilka parkingów, w szczególności przy cmentarzach, będących blisko centrum.

Pociągiem

Dojazd bezpośredni pociągiem jest niemożliwy.

Najbliższe dworce kolejowe znajdują się w Bochni i Brzesku, gdzie kursują między innymi pociągi Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej (SKA) pomiędzy Krakowem, a Tarnowem.

Wysiadając w Bochni, bezpośrednio przy dworcu znajduje się przystanek autobusowy skąd odjeżdża autobus numer A20 obsługiwany przez Koleje Małopolskie w ramach projektu Autobusowe Linie Dowozowe: Bochnia - Nowy Wiśnicz - Chronów - Borówna - Lipnica Murowana - Rajbrot - Iwkowa (rozkład dostępny na stronie Kolei Małopolskich).
Wysiadając w Brzesku trzeba przejść kilka kilometrów do dworca autobusowego.

Autobusem (Busem)

Busy kursują praktycznie codziennie, za wyjątkiem wybranych dni świątecznych. Poniżej przedstawione są trasy na których busy kursują:

Bochnia - Nowy Wiśnicz - Chronów - Borówna - Lipnica Murowana - Rajbrot - Iwkowa (rozkład dostępny na stronie Kolei Małopolskich).
Bochnia - Nowy Wiśnicz - Lipnica Górna (Bukowiec) - Lipnica Murowana - Lipnica Dolna - Rajbrot (prywatny przewoźnik "Telesfor").
Bochnia - Nowy Wiśnicz - Muchówka - Lipnica Górna (Kamienie B.) - Lipnica Murowana - Rajbrot (prywatny przewoźnik "Telesfor").
Brzesko - Okocim - Uszew - Gnojnik - Gosprzydowa - Lipnica Dolna - Lipnica Murowana (prywatny przewoźnik "BUSimpero").

Uwagi:

Przystanek "Lipnica Murowana" znajduje się na Lipnickim Rynku.

Niektóre z busów, jeżdżących z Bochni, jadą w kierunku miejscowości Rajbrot (napis na tablicy u przewoźnika), w której jest przystanek końcowy, i to do nich należy wsiąść.

Busy jadące przez Muchówkę mają możliwość zatrzymania się na przystanku "Lipnica Górna - Kamienie Brodzińskiego", z którego już tylko pozostaje krótki spacer w las do rzeczonego pomniku przyrody.

Komunikacja

Od 2 kwietnia 2023 przez Lipnicę kursują również autobusy Kolei Małopolskich.

W Lipnicy Murowanej nie występuje wewnętrzny transport zbiorowy, a jest obsługiwany przez prywatnych przewoźników.

Przystanek "Lipnica Murowana" znajduje się na Lipnickim Rynku, skąd już jest blisko do większości atrakcji.

Przystanek "Lipnica Górna (Kamienie Brodzińskiego)", z którego już tylko pozostaje krótki spacer w las do rzeczonego pomniku przyrody.

Warto zobaczyć

Obiekty wpisane do rejestru zabytków województwa małopolskiego.

Dawny układ urbanistyczny miasta z czworobocznym Rynkiem zabudowanym drewnianymi domami podcieniowymi. Parterowe domy podcieniowe w pierzejach rynku, zwrócone szczytami ku środkowi placu, zbudowano w XVIII w., gdy miejscowość utraciła już swoje znaczenie. Są to głównie domy drewniane o konstrukcji zrębowej, nakryte dachami naczółkowymi, tylko niektóre częściowo murowane. Większość podcieni wspiera się na skromnie ozdobionych, drewnianych słupach. Pośrodku Rynku na wysokiej kolumnie stoi posąg bł. Szymona z Lipnicy z XIX w., oraz rośnie lipa nawiązująca do herbu i podania założenia miasta.
- W pn.-zach. narożniku rynku zwraca uwagę obszerny dom starościński zbudowany w XVII w., Rynek 3.
- W zachodniej ścianie rynku (Rynek 55) znajduje się drewniany dom, w którym przez trzy tygodnie (29 grudnia 1914 - 19 stycznia 1915) kwaterował sztab legionów wraz z Józefem Piłsudskim, po bitwie pod Łowczówkiem.
Ponad parterową zabudową rynku i okolicznych uliczek góruje sylweta gotyckiego kościoła parafialnego pw. św. Andrzeja Apostoła z 1364 r. odnowionego w 1720 r.
Przy uliczce wychodzącej z pn.-wsch. narożnika rynku stoi wczesnobarokowy kościół pw. św. Szymona z Lipnicy z XVII wieku (ok. 1680 r.).
Najciekawszym zabytkiem jest drewniany gotycki kościółek cmentarny św. Leonarda z XV w., jednonawowy, budowany na zrąb, kryty gontem, otoczony sobotami. We wnętrzu cenne polichromie: gotycka z 1502 r., renesansowa z ok. 1600 r. i barokowa 1711 r. a na uwagę szczególną zasługuje gotycki tryptyk w ołtarzu głównym z ok. 1500 r.
Dawna szkoła trywialna w Lipnicy Murowanej - obecnie siedziba Izby Regionalnej.
Konkurs Palm Lipnickich, organizowany corocznie w Niedzielę Palmową od dziesięcioleci.

Najbliższe okolice

„Kamienie Brodzińskiego” na Paprotnej (441 m n.p.m.), niespełna godzina spaceru z Lipnicy Murowanej za niebieskimi znakami szlaku turystycznego do Wieliczki. Pomnik przyrody nieożywionej, nazwany tak dla uczczenia poety urodzonego w pobliskiej Królówce i w latach młodzieńczych związanego z ziemią bocheńską. To bardzo malownicza grupa 9 skał w kształcie baszt, grzybów, ambon i skalnych występów. Największy z ostańców zwany Wielkim Kamieniem ma wysokość ok. 10 m i długość 16 m.
Melsztyn, przysiółek wsi Charzewice położony na wysokości 240 m przy drodze biegnącej doliną Dunajca, otoczony wzniesieniami Pogórza Wielickiego. Historia wsi związana jest z rodem Melsztyńskich dzierżących najwyższe godności w Polsce ostatnich Piastów i Jagiellonów (prawdopodobnie ich dotyczy wzmianka w „Krzyżakach” Spytko z Melsztyna). Na wzniesieniu 317 m górującym nad doliną Dunajca wznieśli ok. 1340 r. gotycki zamek obronny, ok. 1550 r. przekształcony w renesansową warownię. Uległ zniszczeniu w 1771 r. w czasie walk konfederatów barskich. Do dziś zachowała się ruina jednej baszty i ślady przyziemia całego założenia obronnego z zarysem murów i wałów obronnych. Z zamkowego wzgórza roztacza się ciekawy widok na rozległą w tym miejscu dolinę Dunajca zwaną Doliną Zakliczyńską, z wijącą się wstęgą rzeki, oraz na wzniesienie Pogórza Wielickiego.
Lipnica Murowana znajduje się Na Śliwkowym Szlaku, kulinarnym szlaku turystycznym okolicznych gmin (Czchów, Gnojnik, Iwkowa, Łososina Dolna, Gródek nad Dunajcem i Laskowej) z którym wspólnie posiadają wiele potraw kuchni regionalnej. Lipnica Murowana posiada aż dwa lokalne produkty, "Razowiec lipnicki" (rodzaj chleba) oraz "Lipnicką lipinę" (herbatę z kwiatów lipy), które są wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Na Szpilówce (516 m n.p.m.) na granicy z Iwkową, pod koniec 2018 r. wzniesiono wysoką na 30 m wieżę widokową. Aby tam dotrzeć należy udać się czarnym szlakiem z lipnickiego rynku, a następnie skręcić w zielony szlak.

Praca

Nauka

Na terenie miejscowości Lipnica Murowana znajdują się:

Prywatny Żłobek
Publiczne Przedszkole
Publiczna Szkoła Podstawowa

Lipnica Murowana nie posiada szkół średnich. Najczęstszym wyborem są liczne placówki w mieście powiatowym (Bochni), do którego regularnie kursują busy. Rzadszym wyborem są szkoły w Brzesku, Nowym Wiśniczu czy Krakowie.

Zakupy

W Lipnicy Murowanej znajdują się:

Dwa markety (spożywczy, spożywczo-przemysłowy)
Kilka sklepów spożywczych
Stacja Paliw w Lipnicy Dolnej (niecały kilometr od Rynku)
Kilka sklepów odzieżowych
Dwa markety budowlane
Dwie kwiaciarnie

Nie ma tu problemu z wykonaniem zakupów w niedziele niehandlowe.

Dzień targowy przypada tu w poniedziałek, co tydzień od rana do wczesnych godzin południowych na płycie rynku rozkładają się stragany lokalnych i obwoźnych sprzedawców sprzedających między innym: płody rolne, kwiaty, odzież, zagraniczną chemię, i wiele innych.

Z okazji odpustów (imprezy opisane poniżej), płyta rynku i odchodzące od niej uliczki zostają zastawione straganami z pamiątkami i produktami tematycznymi, oraz lokalną żywnością.

Gastronomia

W Lipnicy Murowanej znajdują się:

Kawiarnia "Piwniczka" - klimatyczne miejsce parę kroków na wschód od Rynku (Adres: Lipnica Murowana 157).
Pizzeria Torino - północna ściana Rynku.
Lody Tradycyjne u Szymona - zachodnia ściana Rynku, gdzie można zakupić lody wyrabiane niezmienną recepturą od 1966 roku, przez rodzinę Kawalców oraz miód pszczeli.
Gospoda pod Kamieniem - w Lipnicy Górnej, mieszcząca się obok hotelu (Adres: Lipnica Górna 304).

Lipnica Murowana, wraz z kilkoma okolicznymi gminami, tworzy Stowarzyszenie „Na Śliwkowym Szlaku”, promującego lokalne i unikatowe produkty spożywcze (wpisanymi na Listę Produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi). Produktami tymi są:

Lipnicka lipina - herbata z kwiatów lipy
Razowiec lipnicki - rodzaj razowego chleba

Imprezy

Niedziela palmowa - Lipnica Murowana słynie z konkursu Lipnickich Palm i Rękodzieła Artystycznego na palmę wielkanocną, organizowanego od 1958 r. Najwyższe palmy prezentowane w konkursie osiągały już ponad 30 metrów wysokości (rekord z 2019 r. to 37,78 metrów).
Lipiec - tygodniowy odpust ku czci św. Szymona z Lipnicy.
Listopad:
- Odpust w kościele św. Leonarda - który jest patronem zabytkowego kościoła na starym cmentarzu, wpisanego na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. - Początek listopada.
- Odpust ku czci św. Andrzeja Apostoła - który jest patronem parafii i największego z Lipnickich kościołów - Koniec listopada (okolice Andrzejek).

Lipnicka Parafia słynie z licznych kościołów a co za tym idzie z odpustów, które wynikają ze świąt ich Patronów.

Noclegi

Kontakt

Bezpieczeństwo

Informacje turystyczne

Miejscowość posiada mobilny przewodnik turystyczny, dostępny w 5 językach. W przewodniku opisanych jest 6 wybranych obiektów, w tym najważniejsze zabytki w gminie. Informator jest w formie mobilnej strony internetowej dostępnej pod adresem www.lipnica.mobi. Przy obiektach znajdują się tabliczki z QR kodami, które po zeskanowaniu przez telefon lub smartfon odsyłają do opisu danego obiektu.