Książ Wielki

Książ Wielki
Książ Wielki, zamek na Mirowie z końca XVI w. architekt Santi Gucci
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo małopolskie
Wysokość	250 m n.p.m.
Ludność	1820
Nr kierunkowy	(+48) 41
Kod pocztowy	32-210
Strona internetowa

Książ Wielki – wieś o charakterze małego miasta w Polsce, w województwie małopolskim, w powiecie miechowskim, siedziba gminy Książ Wielki nad rzeką Nidzicą.

Kościół parafialny pw. św. Wojciecha w Książu Wielkim

Zamek na Mirowie w Książu Wielkim

Zamek na Mirowie w Książu Wielkim

Charakterystyka

Położenie geograficzne: 50°26′32″N 20°08′25″

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do ówczesnego województwa kieleckiego.

Wieś o charakterze małego miasta położona w centrum Wyżyny Miechowskiej na pn. od doliny Nidzicy.

Jak się sądzi, osadę założył Władysław Łokietek w pobliżu wcześniej istniejącego Książa Starego (obecnie Małego). Prawa miejskie otrzymała między 1333 a 1370 r., prawdopodobnie od jednego z Melsztyńskich, którzy wówczas byli jego właścicielami. Prawa te Książ utracił w 1869 r.

W 1441 r. miasto przeszło w ręce Andrzeja Tęczyńskiego. Od końca XIV do XVIII w. Książ był siedzibą powiatu sądowego. W połowie XVI w. wraz z ręką Katarzyny Tęczyńskiej dobra te otrzymał wielkorządca krakowski Jan Boner, który stworzył tu jeden z ważniejszych ośrodków ruchu kalwińskiego. W 1562 r. miasto zakupił Stanisław Barzi. Stłumił on ruch innowierczy, a w 20 lat później sprzedał dobra biskupowi krakowskiemu Piotrowi Myszkowskiemu, który z kolei przekazał je swemu bratankowi, również Piotrowi, staroście chęcińskiemu.

W latach 1585 - 95 Piotr Myszkowski wzniósł okazały pałac wg planów znakomitego włoskiego architekta Santi Gucciego (Gucci zmarł w Książu w 1600 r.) i na cześć rodowej siedziby Myszkowskich w pobliżu Kroczyc nazwał go Mirowem. Z kolei jego brat, Zygmunt, w 1601 r. połączył te dobra z posiadłościami koło Pińczowa i utworzył ordynację pińczowską, którą w 1727 r. odziedziczyli margrabiowie Wielopolscy i utrzymali w swych rękach aż do 1945 r.

Dojazd

Samochodem

Ok. 7 km na północny-wschód od Miechowa, przy drodze krajowej nr 7 (prowadzącej z Żukowa k. Gdańska przez Warszawę do granicy ze Słowacją w Chyżnem. Jest ona częścią międzynarodowej drogi europejskiej E77 prowadzącą dalej przez Słowację do stolicy Węgier, Budapesztu. Zaś na odcinku Gdańsk – węzeł Elbląg Wschód jest częścią trasy E28. Fragment z Krakowa do Rabki jest także częścią trasy tzw. Zakopianki, czyli drogi w Tatry najczęściej uczęszczanej przez turystów.

Warto zobaczyć

• Przy rynku stoi gotycki kościół św. Wojciecha, zbudowany w 1. poł. XV w. na miejscu wcześniejszego z 1325 r. W XVI w. Jan Boner zamienił go czasowo w zbór kalwiński. W XVII, XVIII i na pocz. XX w. był odnawiany i rozbudowywany. Wnętrze ma wystrój późnorenesansowy (stiukowa dekoracja w prezbiterium, nagrobki Tęczyńskich), barokowy (portal z prezbiterium do zakrystii, ołtarze, obrazy) i rokokowy (polichromia z 1781 r.). Uwagę zwiedzających przyciąga barokowa kaplica św. Anny (od południa), ufundowana w 1. poł. XVII w. przez Władysława Myszkowskiego.
• Kościół św. Ducha i klasztor Augustianów, który Spytek z Melsztyna zbudował w Książuw 1381 r. a z którego pozostało do dziś gotyckie prezbiterium i zakrystia z okrągłą wieżyczką. W XVI w. kościół czasowo był użytkowany przez kalwinów. Przebudowywano go po 1611, w 1741 i – gruntownie – w 1836 r. Budynek klasztorny pochodzi z XVIII w.
• W pn.-zach. narożniku rynku leży głaz pamiątkowy ku czci ofiar II wojny światowej z Książa Wielkiego i okolicy.
• Ok. 700 m na wschód od centrum wsi, w otoczeniu ogrodu krajobrazowego o założeniu z XVI w. (tarasy, szpalery) z pięknymi okazami drzew na wysokim wzgórzu wznosi się późnorenesansowy pałac, zwany zamkiem na Mirowie. Zamek był kilkakrotnie przebudowywany: w stylu późnobarokowym (na przełomie XVIII i XIX w.) i neogotyckim (ok. 1841 r.). Jest to okazała, dwupiętrowa budowla, na krótszej osi ozdobiona ryzalitami (podwyższonymi w XIX w.) i dekoracyjnymi blankami z wieżyczkami na narożnikach. Ściany parteru i I piętra pokryte są rustyką wg wzoru włoskiego. Wewnątrz zachowały się różne detale renesansowe (m.in. dwa portale kamienne, sklepienia kolebkowe i gwiaździste). Na przedłużeniu dłuższej osi zamku stoją dwa bliźniacze pawilony z podcieniami. Pawilon południowy – to dawna biblioteka, północny – dawna kaplica ozdobiona późnorenesansowymi stiukami. Obok pawilonów zachowały się pozostałości starych murów niegdyś otaczających zamek.

Informacje turystyczne

Przez Książ Wielki przebiega zielony Szlak Partyzantów Ziemi Miechowskiej.

Zobacz też