Kraków/Wawel

Widok na wzgórze wawelskie od strony Wisły

Mapa budynków na Wawelu

Wawel – wzgórze w Krakowie, w Dzielnicy I Stare Miasto, na lewym brzegu Wisły.

Na wzgórzu znajdują się dwa zabytkowe zespoły budowlane:

• Zamek Królewski na Wawelu,
• Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława.

W 1978 Wawel wraz ze Starym Miastem, Kazimierzem i Stradomiem został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Historia Wzgórza Wawelskiego

Wawel to wapienna skała jurajska, która uformowała się już 150 milionów lat temu. Od VII stulecia n.e. osiedlali się tu Słowianie. W wieku IX był głównym grodem plemienia Wiślan. Pierwsi historyczni władcy Polski: Mieszko I, Bolesław Chrobry i Mieszko II obrali Wawel za jedną ze swoich siedzib. Na wzgórzu pojawiły się w tym czasie pierwsze budowle sakralne, w tym kamienna katedra.

Kazimierz Odnowiciel przeniósł stolicę z Gniezna do Krakowa. Od tego czasu Wawel stał się ważnym ośrodkiem politycznym. Bolesław Śmiały i Bolesław Krzywousty zbudowali kolejną katedrę na wzgórzu. Wacław II z rodu Przemyślidów koronował się w Wawelskiej Katedrze na króla. Kilkanaście lat później uczynił to również Władysław Łokietek. Wraz z synem Kazimierzem Wielkim doprowadził on Wawel do niezwykłej świetności. W 1363 roku odbyły się tu zaślubiny wnuczki Kazimierza Wielkiego, Elżbiety z cesarzem Karolem IV.

Za panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447-1492) zbudowano na Wawelu trzy ceglane baszty: Złodziejską, Sandomierską i Senatorską. Na dworze działali w tych czasach pierwsi w Polsce humaniści: historyk Jan Długosz i Włoch Filip Kallimach. W 1540 roku ukończono budowę nowego pałacu z ogromnym dziedzińcem otoczonym arkadami. Zygmunt II August sprowadził na Wawel wielką kolekcję arrasów tkanych w Brukseli.

Po przeniesieniu stolicy z Krakowa do Warszawy Zamek Królewski powoli tracił swą świetność. W okresie zaborów przekształcono go w cytadelę. Podczas II wojny światowej na Wawelu mieszkał hitlerowski generalny gubernator Hans Frank. Cenniejsze eksponaty udało się jednak wywieźć do Kanady, skąd wróciły na przełomie lat 50. i 60. XX wieku.

Zamek Królewski na Wawelu

Zwiedzanie

Reprezentacyjne Komnaty Królewskie

Jest to główna ekspozycja wnętrz zamkowych obejmująca kilka pomieszczeń parteru i niemal całe II piętro. Na początek obchodzimy kolejno: salon, gabinet i sypialnię wielkorządcy. Pomieszczenia te są wyposażone w sprzęty pochodzące z XVI i XVII wieku. Następnie, po przejściu na drugie piętro odwiedzamy Salę Turniejową, Salę pod Przeglądem Wojsk oraz Salę Poselską. W skrzydle wschodnim znajdują się jeszcze: Sala pod Palnetami, Sala pod Zodiakiem oraz Wieża Duńska. W skrzydle północnym, natomiast możemy zobaczyć: Salę pod Ptakami, Kaplicę Królewską, gabinet, Salę Senatorską oraz Salę pod Orłem.

Prywatne Apartamenty Królewskie

Jest to ekspozycja na I piętrze zamku obejmująca prywatne komnaty królewskie, komnaty świty dworskiej oraz komnaty dla gości.

Skarbiec Koronny i Zbrojownia

Ekspozycja znajduje się na parterze i w piwnicach zamku. Prezentuje zbiory kosztowności i wszelkich rodzajów broni.

Wawel Zaginiony

Ekspozycję tą urządzono w dawnych kuchniach zamkowych. Obejmuje ona cztery pomieszczenia tworzące rezerwat archeologiczny i prezentuje zbiory z wykopalisk na wzgórzu oraz liczne makiety zamku i katedry.

Smocza Jama

Zwiedzanie Smoczej Jamy rozpoczyna się na Wzgórzu Wawelskim, nieopodal baszty Złodziejskiej. Schodzi się stamtąd schodami w dół do rozległej pieczary.

Katedra Wawelska

Historia katedry

Pierwszy kościół na Wzgórzu Wawelskim powstał najpewniej na początku XI w. Na przełomie XI i XII wieku powstała romańska katedra. W 1320 roku w Wawelskiej Katedrze koronował się na króla Władysław Łokietek. Od tego wydarzenia Wawel stał się miejscem koronacji królów Polski. W 1364 r. konsekrowano kolejną- gotycką- świątynię. Przetrwała ona do dzisiaj.

Wnętrza

W centrum katedry znajduje się Ołtarz św. Stanisława. Między nim, a głównym wejściem, po prawej i po lewej stronie umieszczone są nagrobki Władysława Jagiełły i Władysława Warneńczyka, dwóch królów Polski z dynastii Jagiellonów. Ołtarz otoczony jest czterema pomnikami biskupów krakowskich: Marcina Szyszkowskiego, Piotra Gembickiego, Kazimierza Łubieńskiego i Jana Małachowskiego. Za ołtarzem, po prawej stronie umieszczono: pomnik i insygnia grobowe św. królowej Jadwigi, nagrobek Kazimierza Wielkiego oraz pomnik kardynała Zbigniewa Oleśnickiego. Po lewej stronie od ołtarza, można natomiast zobaczyć, płytę ukazującą Jana III Sobieskiego pod Wiedniem oraz nagrobek króla Władysława Łokietka. Dalej znajduje się ołtarz główny-ołtarz św. Wacława, z ołtarzem św. Józefa po prawej i ołtarzem św. Jacka po lewej stronie. Za ołtarzem głównym znajduje się Kaplica pod wezwaniem Narodzenia NMP z mniejszymi kaplicami: pod wezwaniem św. Tomasza kantuaryjskiego i św. Katarzyny. Po prawej stronie od ołtarza głównego znajduje się ołtarz Pana Jezusa Ukrzyżowanego oraz Zakrystia. Oprócz tego w katedrze znajdziemy jeszcze piętnaście kaplic, kilka pomników oraz Kryptę Wieszczów Narodowych, w której spoczywają Adam Mickiewicz oraz Juliusz Słowacki. Ponadto umieszczono w niej ziemię z grobu Cypriana Kamila Norwida oraz medalion z wizerunkiem Fryderyka Chopina.

Grobowce

W podziemnych kryptach Katedry Wawelskiej pochowani zostali polscy bohaterowie narodowi. W pierwszej – Krypcie św. Leonarda: Jan III Sobieski, królowa Maria Kazimiera, król Michał Korybut Wiśniowiecki, książę Józef Poniatowski, Tadeusz Kościuszko oraz gen. Władysław Sikorski. Następna krypta posiada wyłącznie sarkofag Stefana Batorego. Kolejna krypta to krypta rodziny Władysława IV. Pochowano w niej samego króla, jego żonę, Cecylię Renatę, oraz jego dzieci: królewicza Zygmunta Kazimierza Waza oraz królewnę Annę Marię Izabelę. W następnej krypcie – krypcie Zygmuntowskiej – pochowani zostali: Zygmunt II August, Anna Jagiellonka, Olbracht Jagiellończyk, Anna Austriaczka, Aleksander Karol Waza, Barbara Zapolya, Anna Maria oraz August II Mocny. Znajdują się tu również prochy Stanisława Leszczyńskiego. W krypcie Zygmunta Starego spoczywają sam Zygmunt Stary oraz jego zmarły jako niemowlę syn, Olbracht. W krypcie Wazów znajdują się sarkofagi: Zygmunta III Wazy, Konstancji Austriaczki, Jana Alberta Wazy, Ludwika Marii Gonzaga oraz Jana Zygmunta Wazy. Można tu również zobaczyć urnę z ziemią z Katynia. W ostatniej krypcie – pod Wieżą Srebrnych Dzwonów – spoczywają: Józef Piłsudski oraz Lech Kaczyński z żoną Marią.

Wieże i dzwony

Katedra Wawelska posiada trzy wieże. Na Wieży Zegarowej (najwyższej) wiszą dwa dzwony-gongi, wybijające godziny i kwadranse, na Wieży Zygmuntowskiej umieszczono pięć największych dzwonów („Głowniak”, „Półzygmunt”, „Kardynał”, „Urban” i jeden z największych w Polsce „Zygmunt”), natomiast Wieża Srebrnych Dzwonów mieści trzy dzwony, w tym „Nowak” pochodzący z XII wieku, jeden z najstarszych dzwonów w Polsce. Pozostałe nazywają się „Gaworek” i „Maciek”.

Zwiedzanie

Ceny

Wstęp do Katedry jest bezpłatny (oprócz kaplic). Żeby wejść na Wieżę Zygmuntowską, do Muzeum Katedralnego oraz Grobów Królewskich, trzeba jednak wykupić bilet, który dotyczy również wejścia do kaplic Świętokrzyskiej, Potockich i Świętej Trójcy. Bilet normalny kosztuje 12 zł, ulgowy 7 zł. W przypadku grup zorganizowanych odpowiednio 11 i 6 zł.

Godziny zwiedzania

W sezonie katedra, podobnie jak muzeum czynne jest od poniedziałku do soboty od godziny 9:00 do godziny 17:00, w niedziele od godziny 12:30 do 17:00. Muzeum jest nieczynne w niedziele. Kasy biletowe są zamykane pół godziny przed zamknięciem katedry dla zwiedzających. Poza sezonem katedra, jak i muzeum czynne są od godziny 9:00 do 16:00, w niedziele muzeum jest nieczynne, natomiast katedra jest czynna od 12:30 do 16:00. Kasy biletowe zamykane są o 15:30. Katedra Wawelska jest zamknięta dla zwiedzających w: Nowy Rok, Wielki Czwartek, Wielki Piątek, Wielką Sobotę, Wielkanoc, Wszystkich Świętych, Wigilię oraz Boże Narodzenie. Muzeum jest nieczynne we wszystkie święta.

Przewodniki audio

Przewodniki są dostępne w językach: polskim, angielskim, niemieckim, rosyjskim, włoskim, hiszpańskim i francuskim. Łączny czas przejścia przez katedrę z przewodnikiem to jedna godzina. Przewodnik indywidualny kosztuje 7 zł, grupowy 2,50 zł.

Fotografowanie

Nie wolno robić zdjęć wystroju wnętrza katedry. Dozwolone jest fotografowanie w obrębie Wieży Zygmuntowskiej.

Nabożeństwa

W niedziele i święta:

• 7:00 w kaplicy Mariackiej w języku łacińskim
• 8:00 przy relikwiach św. królowej Jadwigi
• 9:00 przy relikwiach św. Stanisława w języku łacińskim
• 10:00 przy Ołtarzu Koronacyjnym z udziałem chóru
• 11:30 przy Ołtarzu Koronacyjnym
• 15:30 Gorzkie Żale
• 16:30 (październik-marzec) 17:30 (kwiecień-wrzesień) przy relikwiach św. Stanisława

W dni powszednie:

• 6:30, 7:00, 7:30, 16:30 (październik-marzec)
• 6:30, 7:00, 7:30, 17:30 (kwiecień-wrzesień)

Nabożeństwa różańcowe w październiku – godz. 16:00

Spowiedź święta:

• 6:30-8:00 – dni powszednie
• 7:00-12:00 – niedziele i święta

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona katedry wawelskiej

---