Jan Mayen

Jan Mayen
Flaga
Lokalizacja
Informacje
Ustrój	Terytorium zależne Norwegii
Waluta	korona norweska (NOK)
Strefa czasowa	UTC +1 – zima, UTC+2 – lato
Powierzchnia	372,5 km²
Liczba ludności	18
Język urzędowy	norweski
Domena internetowa	.sj

Jan Mayen – niewielka wyspa wulkaniczna w Arktyce, ok. 500 km na wschód od Grenlandii; oblewają ją wody Oceanu Arktycznego: Morze Grenlandzkie od północy, Cieśnina Duńska od zachodu i Morze Norweskie od południa i wschodu. Od 1930 r. administracyjnie przynależy do Norwegii.

Powierzchnia 372,5 km². Większość obszaru zajmują tereny wyżynne i górskie (najwyższy szczyt – czynny wulkan Beerenberg – 2277 m n.p.m., drugi co do wysokości w Europie; ostatnia erupcja 1985), liczne lodowce. Strefa klimatu polarnego, występuje roślinność tundrowa. Liczne kolonie ptaków i fok.

Wyspa nie ma stałych mieszkańców, z wyjątkiem obsługi stacji radiowej i meteorologicznej w Olonkinbyen (ok. 18 osób).

Informacje

Geografia

Wyspa leży pomiędzy Morzem Grenlandzkim, a Morzem Norweskim, na północny wschód od Islandii. Jest wyspą wulkaniczną, częściowo porośniętą mchami i trawami. Jest niewiele większa od Krakowa (327 km²) i częściowo zlodowacona. Najwyższym punktem w Jan Mayen jest szczyt wulkaniczny – Beerenberg, znany też jako Haakon VII Toppen (2 277 m nad poziomem morza). Wulkan ten budził się w 1970 roku, a ostatnia erupcja odbyła się w 1985 roku. Pierwszego polskiego wejścia na Beerenberg dokonali w 2003 Piotr Kuźniar i Bogusław Cenian.

Historia

Wyspa została odkryta przez Henry’ego Hudsona w 1607, oficjalnie przez Holendra Jana Mayena w 1614 roku. W późniejszych latach stanowiła bazę holenderskich wielorybników. Sezonowo przebywało na niej do 1000 osób. Opuszczona w związku z wytępieniem wielorybów żyjących w okolicznych wodach, od połowy XVII wieku była zapomnianym skrawkiem lądu, kilkakrotnie tylko odwiedzanym przez statki.

W związku z ogłoszeniem pierwszego Międzynarodowego Roku Polarnego 1882/83, austro-węgierska ekspedycja spędziła na Jan Mayen cały rok, prowadząc badania i kartując powierzchnię wyspy.

Na początku XX w. pojawiali się na niej norwescy myśliwi, polujący na lisy i niedźwiedzie polarne, jednak przetrzebienie ich populacji i skrajnie trudne warunki życia szybko zmusiły ich do opuszczenia wyspy. W 1921 powstała tu norweska stacja meteorologiczna, zaś w 1930 uznano ją za część terytorium Norwegii.

W czasie II wojny światowej wyspa, w przeciwieństwie do reszty kraju, nie dostała się pod okupację niemiecką. W 1941 stacja meteorologiczna wznowiła, przerwaną rok wcześniej, działalność. W 1943 Amerykanie wybudowali w północnej części wyspy stację radiolokacyjną. W okresie powojennym, aż do 1959 aktywność ludzka na wyspie ograniczała się do obserwacji meteorologicznych, powstała również stacja radiowa, utrzymująca kontakt ze statkami rybackimi. W 1959 podjęto decyzję o lokalizacji na Jan Mayen stacji systemu radionawigacyjnego LORAN (Long Range Navigation) dla potrzeb NATO.

19 listopada 2010 królewskim dekretem norweskiego Ministerstwa Środowiska wyspa Jan Mayen wraz z wodami przybrzeżnymi w promieniu 12 mil morskich została przekształcona w rezerwat przyrody. Powołany rezerwat ma na celu ochronę unikalnej przyrody wyspy, jak również służyć ochronie wód przybrzeżnych przed ewentualną eksploatacją złóż roponośnych mogących zniszczyć jej naturalne środowisko. Zmiana statusu wyspy wiąże się również z ograniczeniem ruchu turystycznego. Z rezerwatu został wyłączony jedynie obszar pasa startowego jedynego na Jan Mayen lotniska oraz obszaru stacji meteorologicznej.

Klimat

Jan Mayen leży w strefie klimatu subpolarnego, morskiego. Na wyspie jest wilgotno i zimno. Wyspa przez większość roku znajduje się pod wpływem mas arktycznego powietrza.

Zimy są mroźne i średnie wartości wynoszą zawsze poniżej zera, minimalne wartości sięgają -30 °C, latem także jest zimno, ale nie mroźno. Średnie letnie wartości wynoszą nieco powyżej zera, a maksymalne temperatury mogą w ciągu dnia osiągnąć 15 °C. Generalnie przez cały rok jest zimno - wpływ oceanu jest niewielki i odzwierciedla się jedynie w wysokiej wilgotności powietrza, która przez cały rok wynosi około 85%.

Wpływ oceanu jest niewielki; potęguje to bliskość ogromnej masy lądowej Grenlandii, toteż opady są niewielkie. Opady sięgają 400 mm rocznie. Co niezwykłe, przez większą część roku utrzymuje się duże zachmurzenie, a do częstych zjawisk należą mgły. W ciągu roku występują one średnio w trakcie 90 dni. Kolejną charakterystyczną cechą są silne wiatry, wiejące na wyspie przez cały rok. Opady przez znaczną część roku występują w postaci śniegu, jednak w półroczu letnim najczęściej mają postać deszczu ze śniegiem i marznącego deszczu.

Warto zobaczyć

Miasta

Jedyną miejscowością na wyspie jest Olonkinbyen.

Dojazd

Porozumiewanie się

Na wyspie porozumiewa się językami: norweskim i angielskim, można także usłyszeć duński.

Zakupy