Gruzja

Gruzja
Flaga
Lokalizacja
Informacje
Stolica	Tbilisi
Ustrój	republika semiprezydencka (demokracja)
Waluta	lari (GEL)
Strefa czasowa	UTC +4
Powierzchnia	69 700 km²
Liczba ludności	4 630 841
Język urzędowy	gruziński
Religia dominująca	prawosławie
Kod telefoniczny	+995
Napięcie elektryczne	220V/50Hz (gniazdka europejskie)
Kod samochodowy	GE
Ruch samochodowy	prawostronny
Domena internetowa	.ge

Gruzja

Gruzja (gruz. Sakartvelo, საქართველო) – państwo położone na pograniczu Europy i Azji, na Kaukazie Południowym (Zakaukaziu), na wybrzeżu Morza Czarnego. Na północy i wschodzie graniczy z Rosją, na południu z Turcją oraz Armenią, na południowym wschodzie z Azerbejdżanem. Stolicą Gruzji jest Tbilisi, przy czym od 2012 r. siedzibą parlamentu jest Kutaisi, a sądu konstytucyjnego Batumi.

Charakterystyka

Geografia

Kraj ten położony jest w zasadzie w całości w górach.

Klimat

Panuje tu klimat podzwrotnikowy wilgotny na zachodzie kraju, nad Morzem Czarnym i kontynentalny w jego środkowej części.

Zwyczaje

Biesiadowanie przy stole jest ważną częścią gruzińskiego życia. Ponieważ zawsze serwowane jest wino, trzeba pamiętać, że nie wypada popijać do jedzenia, ale czekać na wzniesienie toastu przez najważniejszą osobę w gronie. Toasty są długie, zazwyczaj z zaskakującą lub śmieszną puentą. Odkładanie opróżnionej szklanki (raczej nie pije się z kieliszków), zjednuje sobie jednoznaczną sympatię gospodarzy; nigdy nie wznosi się toastów piwem.

Przygotowania

Przewodniki

• Gruzja, Armenia. Magiczne Zakaukazie – Krzysztof Kamiński. Przewodnik polskiego wydawnictwa Bezdroża ISBN 83-605-0606-X.
• Georgia, Armenia & Azerbaijan – Richard Plunkett, Tom Masters. Przewodnik Lonely Planet jest w języku angielskim i zawiera informacje o trzech krajach Zakaukazia, podzielony jest na 3 części dotyczące poszczególnych państw, część dotycząca Gruzji mieści się na 80 stronach. ISBN 978-1740591386.
• Georgia – Tim Burford. Przewodnik w język angielskim wydawnictwa Bradt. ISBN 9781841623573. Wydanie 4 z czerwca 2011
• Azerbaijan with excursions to Georgia – Mark Elliott. Przewodnik w języku angielskim wydawnictwa Trailblazer, część 9. poświęcona jest Gruzji i na 32 stronach przedstawia najważniejsze miejsca i trasy. ISBN 1-873756-79-8.

Wybór czasu podróży

Podróżowanie po Gruzji najlepiej zaplanować na okres od kwietnia do października, dlatego kraj ten najpiękniej prezentuje się, kiedy wszystko kwitnie i zielenieje.

Zimą można wybrać się tu na narty, jednak swobodne przemieszczanie się w inne rejony może być utrudnione z powodu zatorów śnieżnych oraz generalnie nie najlepszego stanu dróg. O tej porze roku zdarzają się też w Gruzji kłopoty z dostarczeniem energii elektrycznej i gazu, chociaż lepszych hoteli raczej to nie dotyczy.

Wizy

Obywatele RP, tak jak wszyscy obywatele Unii Europejskiej, korzystają z prawa do swobodnego wjazdu i pobytu w Gruzji przez okres do 360 dni. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu do 360 dni jest paszport lub dowód osobisty (od stycznia 2011 r. wszyscy obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej mogą podróżować do Gruzji jedynie z dowodem osobistym). Należy jednak pamiętać, że Gruzja jako jedyny kraj regionu wprowadziła takie udogodnienie, dlatego brak paszportu uniemożliwia legalną podróż do innych krajów Kaukazu Południowego ^{(stan na: 2014)}.

Przepisy celne

Nie ma jakichś szczególnych ograniczeń, obowiązują standardowe przepisy. Przy wjeździe teoretycznie należy wypełnić deklarację celną (w języku gruzińskim...).

• Zobacz na strona MSZ z opisami krajów

Wymiana waluty

W miastach bez trudu natknąć się można na kantory. Pamiętać należy, iż wymianie podlegają tylko banknoty zupełnie nieuszkodzone. Twarde waluty są akceptowane przy wyższych płatnościach za hotel czy taksówkę.

Coraz łatwiej znaleźć bankomat, z którego bez problemu można wypłacić gotówkę.

Kursy wymiany (8 lutego 2008 r.):
1 EUR = 2,30 GEL
1 USD = 1,60 GEL

1 GEL = 1,50 PLN

Dojazd

Najlepszym, bo najprostszym, najszybszym i najtańszym, środkiem lokomocji przy podróży do Gruzji z Polski jest samolot. Dotarcie do Gruzji w inny sposobem jest nie tylko uciążliwe, ale poza tym dużo droższe.

Decydując się na podróż drogą lądową musimy przygotować się na kilka przesiadek (chyba że jedziemy własnym samochodem). W zależności od rodzaju transportu oraz wybranej trasy dotarcie do Gruzji zajmie nam od około kilku godzin (podróż samolotem) do 3–4 dni (droga lądowa, ewentualnie częściowo morska).

Jeżeli zdecydujemy się na droższy wariant, czyli drogę lądową, to mamy do wyboru dwie trasy (przez Ukrainę i Rosję (przejścia graniczne z Rosji do Gruzji są zamknięte dla obywateli spoza WNP, poza przejściem w Stepancmindzie!) lub przez Turcję).

Jeżeli zdecydujemy się na drogę lądową, to mamy do wyboru dwie trasy:

1. przez Ukrainę i Rosję (niezalecane ze względu na konieczność wyrobienia wizy rosyjskiej i wojnę rosyjsko-ukraińską)
2. lub przez Turcję.

Przejście graniczne z Turcją w okolicach Batumi jest stale otwarte i nie napotkamy problemów z przekraczaniem granicy. Natomiast przejścia graniczne z Rosji do Gruzji były do niedawna zamknięte dla obywateli spoza WNP. Obecnie otwarte jest przejście w Stepancmindzie (dawna nazwa Kazbegi), lecz ze względu na sytuację polityczną może to w każdej chwili ulec zmianie.

Samolotem

Najszybszym i chyba najprostszym sposobem dotarcia do Gruzji jest podróż samolotem. Z Polski są dostępne bezpośrednie połączenia do Gruzji. Polskie Linie Lotnicze LOT oferują bezpośrednie połączenie z Warszawy do Tbilisi, lecz w niezbyt korzystnej cenie. Od 18 maja 2013 roku możliwa jest podróż do Kutaisi z Warszawy oraz Katowic za pomocą tanich linii lotniczych Wizzair (cena biletu w obie strony wynosi od 400 zł). Alternatywną ofertą jest skorzystanie z bardzo dogodnego połączenia łotewskich linii Air Baltic, z przesiadką w Rydze. Jest ono droższe niż przelot WizzAirem. Loty linii LOT lądują w Tbilisi w nocy, natomiast Air Baltic przylatuje tam wcześnie rano. Do Kutaisi przylatuje się wcześnie rano i z lotniska kursują marszrutki (prywatne mikrobusy) do Tbilisi, Batumi i Mestii w Górnej Swanetii.

Pociągiem

Połączenia kolejowe łączą Gruzję z Rosją i Azerbejdżanem (codzienne połączenia z Baku). Możliwość przejazdu koleją z Suchumi w Abchazji do Zugdidi w Gruzji, często zależy od widzimisię dowódców rosyjskich wojsk okupujących Abchazję.

Nie ma na razie torów prowadzących do Turcji, ale w realizacji jest projekt połączenia Karsu z Achaczkałe.

Samochodem

Dojazd z Armenii i Azerbejdżanu nie sprawia problemów, pomijając fatalny stan dróg w Armenii. Natomiast przejazd z Rosji do niedawna był niemożliwy z powodu konfliktu i zamkniętej granicy rosyjsko-gruzińskiej. Obecnie otwarte jest przejście w Stepancmindzie (dawna nazwa Kazbegi), lecz ze względu na sytuację polityczną może to w każdej chwili ulec zmianie.

Uwaga! Na terenie Rosji należy się liczyć z działalnością skorumpowanej milicji lub innych służb mundurowych, które polują na zagranicznych turystów w celu wymuszenia łapówek. W przypadku odmowy zapłacenia grożą aresztowaniem i deportacją z Rosji.

Dojazd możliwy jest także przez granicę z Turcją, jednak jest to dużo dłuższa trasa. Wynosi ona ok. 3300–3700 km w zależności od wyboru trasy nadmorskiej przez Ukrainę, Rumunię i Bułgarię lub przez Węgry, Serbię, Bułgarię.

Autobusem

Regularnie kursują autobusy z Trabzonu i Stambułu, a także z Baku i Erewania. Codziennie rano kursują marszrutki (tj. prywatne minibusy) z dworca Ortachala w Tbilisi do Erewania.

Statkiem

Możliwości są co najmniej trzy:

• promem/wodolotem do Poti (chyba lepiej niż do Batumi), jeżeli później jedzie się w stronę Tbilisi (prom – 50 USD, wodolot – 60 USD /płyną na zmianę/) na kupienie biletów „na jutro”, trzeba poświęcić jeden poranek, od ok. 7:30 rano,
• prom z Odessy do Batumi jest drogi i pływa raz na tydzień.
• prom z Warny w Bułgarii do Poti.

W Soczi, przy zakupie biletów milicja z dużym prawdopodobieństwem zauważy, że brakuje czegoś ważnego w papierach. Trzeba się wykupić – zwykle 10 do 20 USD za osobę wystarczy.

Autostopem

Autostopem najlepiej jest dojechać od strony Turcji. Północna granica od strony Abchazji jest zamknięta. Oprócz granicy w Stepancmindzie od strony Rosji nie da się wjechać do Gruzji. W Gruzji i Armenii stopa zwykle łapie się ekspresowo. Pod warunkiem że coś jedzie...;)

Dojazd przez Ukrainę i Rosję

Takiej trasy lepiej unikać.

Decydując się na podróż tą trasą należy pamiętać o następujących sprawach:

• podróżowanie przez Rosję wymaga posiadania wizy tranzytowej;

Pierwszym etapem podróży jest Lwów. Z Dworca Zachodniego PKS w Warszawie każdego dnia odjeżdżają trzy autobusy, podróż trwa około 9 godzin, a pojedynczy bilet kosztuje 75 zł.

Ze Lwowa co drugi dzień, o godzinie 15:28 (czasu ukraińskiego) odjeżdża bezpośredni pociąg do Soczi w Rosji, podróż trwa ponad 39 godzin, a biletu w wagonie plackartnym (wagon z kuszetkami, ale bez oddzielnych przedziałów) to 166 hrywien, natomiast w przedziale 4-osobowym (kupe) to 266 hrywien. Bilety warto zakupić z pewnym wyprzedzeniem (istnieje możliwość zakupu biletu z 40-dniowym wyprzedzeniem, bilety są imienne, dlatego przy zakupie biletu należy posiadać paszporty lub kserokopie strony ze zdjęciem i numerem), gdyż może się okazać, że w dniu odjazdu pociągu nie będzie już wolnych miejsc.

Z Soczi odpływają promy do Poti i Batumi (niedostępne niestety dla Polaków). Codziennie praktycznie kursują natomiast promy do Trabzonu. Po dotarciu do Soczi warto jak najszybciej udać się do portu i zakupić bilety na prom (sprzedaż rozpoczyna się rano dzień wcześniej), gdyż może się zdarzyć, że wszystkie bilety zostaną sprzedane. Cena biletu na kurs do Trabzonu to 3000–3500 rubli. Podróż do Trabzonu trwa około 12 godzin. Z Trabzonu do Batumi kursują autobusy i marszrutki. Cena ok. 30$, czas przejazdu 4 godz. Kolejek na granicy w Sarpi praktycznie nie ma.

Przejścia graniczne

Lądowa granica rosyjsko-gruzińska jest zamknięta od 2008 r. (oprócz przejścia Stepancminda/Władykaukaz). Tak więc przekroczenie tej granicy koleją, samochodem lub autobusem jest niemożliwe.

Inne przejścia pracują po stronie gruzińskiej dość sprawnie, nie ma mowy o żadnej korupcji. Granicę z Turcją czy Azerbejdżanem można przekraczać pieszo dojeżdżając autobusem (marszrutką) lub taksówką do posterunku granicznego lub samochodem. Po przekroczeniu można zwykle szybko złapać jakiś transport dalej w głąb kraju.

Podział administracyjny

Gruzja dzieli się na 53 prowincje, 11 miast i dwie republiki autonomiczne: Abchazję i Adżarię. Obwód Autonomiczny Południowej Osetii ma mniejsze uprawnienia niż wymienione wyżej autonomie. Abchazja i Osetia Południowa znajdują się de facto poza kontrolą władz gruzińskich. Istnieje 9 regionów administracyjnych:

Podział administracyjny Gruzji

• Dolna Kartlia
• Guria
• Imeretia
• Kachetia
• Wewnętrzna Kartlia
• Mccheta-Mtianetia
• Megrelia-Górna Swanetia
• Racza-Leczchumi i Dolna Swanetia
• Samcche-Dżawachetia

Miasta

• Tbilisi – stolica Gruzji
• Kutaisi
• Poti
• Batumi
• Bordżomi – miasto uzdrowiskowe w Samcche-Dżawachetii
• Gori
• Stepancminda – miasteczko położone w górach Kaukazu u podnóża góry Kazbek
• Rustawi
• Suchumi
• Telawi

Według danych oficjalnych pochodzących z 2011 roku Gruzja posiadała ponad 60 miast o ludności przekraczającej 2 tys. mieszkańców. Stolica kraju Tbilisi jako jedyne miasto liczyło ponad milion mieszkańców; 3 miasta z ludnością 100÷500 tys.; 3 miasta z ludnością 50÷100 tys., 5 miast z ludnością 25÷50 tys. oraz reszta miast poniżej 25 tys. mieszkańców.

Największe miasta w Gruzji według liczebności mieszkańców (stan na 01.01.2012):

L.p. Miasto Region Liczba ludności

1. Tbilisi (თბილისი) miasto Tbilisi 1 172 700

2. Kutaisi (ქუთაისი) Imeretia 196 800

3. Batumi (ბათუმი) Adżaria 125 800

4. Rustawi (რუსთავი) Dolna Kartlia 122 500

5. Zugdidi (ზუგდიდი) Megrelia-Górna Swanetia 75 700

6. Suchumi (სოხუმი) Abchazja 62 914

7. Gori (გორი) Wewnętrzna Kartlia 54 900

8. Poti (ფოთი) Megrelia-Górna Swanetia 47 900

9. Samtredia (სამტრედია) Imeretia 30 400

Ciekawe miejsca

• katedra Alaverdi niedaleko Telawi
• Gremi – ufortyfikowany kościółek na wzgórzu
• klasztor Nekresi niedaleko Kwareli
• Sighnaghi – miasteczko z zachowanym długim murem obronnym
• Uszguli – najwyżej w Europie położna wioska (w Swanetii)
• Gori – miasto, w którym urodził się Stalin
• Stepancminda – uroki gór
• Swanetia i Tuszetia – najbardziej autentyczne części Gruzji, przepiękne i najwyższe szczyty górskie, puste szlaki piesze i wspinaczkowe.

Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO

• Górna Swanetia
• Katedra Bagrata i Monastyr Gelati
• Miasto-muzeum Mccheta

Transport

W Gruzji najłatwiej podróżować mikrobusami (marszrutkami), które docierają do najodleglejszych miejscowości. Można również wynająć taksówki dalekobieżne, które jeżdżą na gaz i są tańsze niż te normalne krążące po mieście – zazwyczaj mają specjalny postój gdzieś w mieście.

Sieć kolejowa nie jest zbyt rozwinięta, ale pociągiem można się dostać do większości ważnych ośrodków w kraju. Część taboru jest wyremontowana i zdarzają się np. świetnie wyposażone wagony na trasie Tbilisi – Batumi (z panelami LCD w każdym kupe wyświetlającymi film lub teledyski).

Nawierzchnia dróg jest w złym stanie.

Język

Język gruziński należący do grupy języków kaukaskich, więc poza nielicznymi słowami zapożyczonymi (np. telewizor) nie przypomina żadnego języka europejskiego. Język gruziński ma swój własny alfabet, składający się z 33 liter. Nie ma w nim wielkich liter, a w gramatyce nie rozróżnia się rodzajów męski, żeński, nijaki. Ważniejsza jest tzw. ergatywność, czyli komunikat o tym, co dzieje się z podmiotem.

Nie jest jednak dużym problemem porozumiewanie się w języku rosyjskim (zwłaszcza z osobami starszymi). Ale przekazywania w języku rosyjskim jest uznane za obraźliwe. Nazwy miejscowości są czasami zapisane cyrylicą lub (coraz częściej) łacinką. Młodsi mieszkańcy Tbilisi i innych miast zazwyczaj znają choć parę słów po angielsku.

Rozmówki

Ja – me;

Ty – szven;

on,ona – is;

my – czven;

wy – tkven;

oni – isini.

Co? -Ra?;

Gdzie? - Sad?;

Gdzie jest...? - Sad aris...?;

Kto? – Win?.

Witam – Gamarjoba;

Dziękuję ci – Gmadlob;

Proszę – tu szindzleba;

Przepraszam – bodiszy;

Do zobaczenia – dżerdżerobit.

Tak – diach;

Nie – ara.

Zakupy

W Gruzji warto się zaopatrzyć w miejscowe wina.

Gastronomia

Kuchnia gruzińska jest chyba najlepszą kuchnią na świecie, a na pewno na Kaukazie.

Koniecznie trzeba spróbować chaczapuri – placków z nadzieniem serowym (bryndzowym) w różnych wariacjach. Nie można powiedzieć, że było się w Gruzji nie próbując chinkali – rodzaju pierogów z mięsem. Tę listę można ciągnąć w nieskończoność.

Białe i czerwone gruzińskie wina (saperavi, kindzmarauli, cinandali), wódka cza-cza oraz wody mineralne borżomi i nabeghlavi to napoje, którymi warto się raczyć podczas podróży. Będąc w gościach można dostąpić zaszczytu picia wina z rogu – można odłożyć tylko pusty!

Noclegi

Niedrogie noclegi można znaleźć w prywatnych domach czy mieszkaniach. Ceny hoteli niestety nie są najniższe, zwłaszcza w Tbilisi i Batumi.

Bezpieczeństwo

Podróżowanie po Gruzji jest praktycznie bezpieczne. Pewne zagrożenia wynikają z nieustabilizowanej sytuacji na granicy z Abchazją oraz Południową Osetią. Wybierając się w te obszary Gruzji, lepiej wcześniej zasięgnąć języka, jak ma się obecna sytuacja.

Przy zachowaniu normalnych środków ostrożności w Gruzji nie ma się czego bać.

Kontakt

Internet

W miastach nie ma problemu ze znalezieniem kafejki internetowej.

Poczta

Jedyne kartki jakie można znaleźć w Tbilisi są z 1983 roku i przedstawiają zabudowę tego miasta z początku lat 80.

Wyjazd

O ile Gruzja to przedsionek Europy, to Azerbejdżan – Azji. Wydaje się, że granica między tymi dwoma państwami autentycznie oddziela te kontynenty, dlatego warto zatroszczyć się o azerbejdżańską wizę i udać się z Tbilisi chociaż do Baku, by doświadczyć tego kontrastu.

Naturalnym celem dalszej podróży z Gruzji może być także Armenia, której sama obecność budzi wielkie emocje na Zakaukaziu. Silne wpływy Rosji powodują ogromną niechęć do jej mieszkańców w tym regionie. Z Gruzinami nieustannie toczą spór o wcześniejszość religii i alfabetu.

Informacje turystyczne

• Gruzja – turystyka, przewodnik praktyczny, pogoda, atrakcje
• Oficjalna strona gruzińskiego departamentu turystyki, po angielsku

Przedstawicielstwa dyplomatyczne

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Tbilisi

ul. Oniashvili 24, 0160 Tbilisi, Gruzja

Telefon: +995 322 92 03 98

Fax: +995 322 92 03 97

E-mail: tbilisi.amb.sekretariat@msz.gov.pl

Ambasada Gruzji w Warszawie

ul. Kryniczna 2, 03-934 Warszawa

Telefon: +48 22 616 62 21

Fax: +48 22 616 62 26

Strona www: http://www.poland.mfa.gov.ge

E-mail: warsaw.emb@mfa.gov.ge

---