Drzewica (województwo łódzkie)

Drzewica – miasto w Polsce w województwie łódzkim, w powiecie opoczyńskim, siedziba gminy Drzewica. Położone nad rzeką Drzewiczką, na Wzniesieniach Południowomazowieckich, historycznie ciążyło ku Małopolsce. Miasteczko znajduje się w połowie drogi między Piotrkowem Trybunalskim, a Radomiem.

Leży we wschodnim krańcu województwa łódzkiego, w zachodniej części Równiny Radomskiej. Od północy, wschodu i południa otoczone jest lasami.
Przez miasteczko przepływa rzeka Drzewiczka, prawy dopływ Pilicy, o naturalnym, meandrowym brzegu. Jej wody zasilają Zalew Drzewicki o powierzchni 82 ha, spełniający funkcje retencyjno-rekreacyjne. Przez Drzewicę przepływa także rzeka Brzuśnia (dopływ Drzewiczki) o pierwszej klasie czystości wody.

Współrzędne geograficzne: 51°26′49″N 20°28′19″E

Historycznie należy do Małopolski. Leżało ongiś w ziemi sandomierskiej, następnie w województwie sandomierskim.
Kilkaset metrów od centrum miasta znajduje się, widoczny z dość dużej odległości zamek, położony nad rzeką Drzewiczką. Właściciel Drzewicy, fundator zamku arcybiskup gnieźnieński Maciej Drzewicki (1467-1535) herbu Ciołek, później prymas Polski i kanclerz wielki koronny, podkanclerzy koronny był posiadaczem pierwszego znanego polskiego ekslibrisu wykonanego dla jego biblioteki w 1516 r. i drugiego z 1518 r.

Gmina miejsko–wiejska Drzewica wg danych GUS 30 czerwca 2012 r. liczyła 10 880 mieszkańców (5 364 mężczyzn i 5 516 kobiet) z czego w mieście mieszkało 4 000 osób (1 964 mężczyzn i 2 036 kobiet) a na wsiach 6 880 osób (3 400 mężczyzn i 3 480 kobiet).

Herb Drzewicy

Prawa miejskie Drzewica posiadała w latach 1429–1869 i obecnie posiada je od 1987 r.
Jest siedzibą działającej od końca XIX w. fabryki nakryć stołowych „Gerlach”.

Kościół św. Łukasza

W rejestrze zabytków prowadzonym przez Narodowy Instytut Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są następujące obiekty:

• kościół św. Łukasza, nr rej.: 297/A/56 z 26.10.1956, 338/A/67 z 21/06.1967 oraz 48/A z 7.05.1980
• cmentarz parafialny rzymskokatolicki, ul. Cmentarna, poł. XIX, nr rej.: 473/A z 5.11.1991
• cmentarz żydowski, ul. Kolejowa, XIX-1942, nr rej.: 472/A z 5.11.1991
• zespół zamkowy:
  • zamek (ruina), 1527-35, nr rej.: 47/A z 28.04.1980, gotycko-renesansowy
  • dwór (na podzamczu), XIX w., nr rej.: 46/A z 28.04.1980
  • park (pozostałości), XIX w., nr rej.: 46/A z 28.04.1980

Zamek drzewicki był już pewnym anachronizmem w czasach, kiedy go zbudowano, był gotycki a wtedy w Polsce powszechny był już renesans. Wzniósł go w latach 1527-1535 arcybiskup gnieźnieński Maciej Drzewicki. Budowla miała przyćmić położone niedaleko zamki królewskie w Opocznie i Inowłodzu.
Przez wszystkie lata rezydencja nie została przebudowana i zachowała swoją formę z XVI w. Wzniesiony od fundamentów zamek miał postać gotyckiego kasztelu, bronionego przez cztery narożne czworoboczne baszty. Zamek w Drzewicy zaliczony do typu zamków nizinnych, założony został na planie prostokąta (37x43 m) z wieżami na narożach. Ciekawostką jest, że wieże zbudowano pod kątem do skrzydeł zamku. W jednej z nich, północno-wschodniej, znajduje się brama wjazdowa, jeszcze dobrze zachowana do dziś, z szerokim wjazdem dla pojazdów i koni a wąskim przejściem dla pieszych.
Drzewica była w rękach rodziny fundatora aż do początku XVIII w., potem przeszła w posiadanie Sołtyków i Szaniawskich. Ci ostatni około połowy XVIII w. nieużytkowany już zamek przekazali w darze klasztorowi bernardynek.
Zakonnice mieszkały w zamku do roku 1814, kiedy to strawił go wielki pożar, w którym spłonęły wszystkie drewniane elementy wraz z pięknymi wnętrzami. Pozostały jedynie gołe mury. Od tego czasu, od 200 lat, zamek znajduje się w stanie ruiny.

Czytelne są zarysy fundamentów i widoczne są gołe, pozbawione ozdób ściany.
Zamek w Drzewicy, choć ruina, nadal imponuje. Zwłaszcza na skalę województwa, które nie obfituje w warownie. Obiekt należy od lat do prywatnego właściciela, który miał koncepcję odbudowy i zaadaptowania budowli na cele hotelowe, dotychczas nie zrealizowaną. Zabezpieczono jedynie wszelkie otwory wejściowe na dziedziniec utrudniając wandalom działania.

[* http://www.drzewica.pl/portal.php strona internetowa miejscowości]