Dobrzyca

Dobrzyca
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo wielkopolskie
Powierzchnia	1,62 km²
Ludność	około 3300
Nr kierunkowy	62
Kod pocztowy	63-330
Strona internetowa

Dobrzyca – miasto (ponownie od 1 stycznia 2014 r.) położone w Polsce, w województwie wielkopolskim, w powiecie pleszewskim, w gminie Dobrzyca. Znajduje się w południowej części województwa wielkopolskiego, na południowym zachodzie powiatu pleszewskiego - siedziba gminy Dobrzyca. Jest to druga największa miejscowość powiatu pod względem liczby ludności. Przez Dobrzycę przepływa rzeczka Potoka, która jest dopływem Lutynki. Położone na Wysoczyźnie Kaliskiej. Leży na skrzyżowaniu dróg powiatowych z Ostrowa Wlkp. do Jarocina i z Pleszewa do Krotoszyna i Koźmina Wlkp. Zabudowa o charakterze małomiasteczkowym, z czworobocznym rynkiem pośrodku, na którym stoi pomnik Stanisława Mikołajczyka z 1991 r.

Dojazd

W Dobrzycy krzyżują się drogi powiatowe Koźmin Wielkopolski - Pleszew oraz Raszków - Jarocin. Najprościej zatem dojechać do miejscowości jadąc jedną z tych tras.

Dobrzyca nie posiada obecnie połączeń kolejowych. Dojechać możemy korzystając z usług PKS lub miejskich linii autobusowych (np. MZK Ostrów Wielkopolski).

'

Wykopaliska archeologiczne świadczą o istnieniu osady już w czasach rzymskich.

Dobrzyca przyjęła nazwę od pierwszego właściciela Mikołaja Dobrzyckiego herbu Leszczyc, istnieje wpis do ksiąg ziemskich z 1327 r. Osada rozwijała się dzięki traktowi handlowemu biegnącemu z Koźmina do Kalisza. Prawa miejskie i herb otrzymała 16 maja 1440 r. od króla Władysława, zwanego później Warneńczykiem. Miasto w latach 1440–1934 i była wtedy niewielkim miasteczkiem rolniczym, liczącym mniej niż 1000 mieszkańców, w którym pracowali liczni rzemieślnicy np. młynarze, piekarze, rzeźnicy, olejarze, stolarze, cieśle, bednarze, kowale, garncarze, węglarze, kołodzieje, szewcy, sukiennicy, garbarze. Mieszkańcom pozwolono zakładać sady między Dobrzycą a młynem obok sadzawki. Zostali zwolnieni od wszelkiej pracy na rzecz dworu. Mieli również prawo użytkować dworskie pastwiska, zbierać chrust na opał i wycinać drewno budulcowe. W XVI w. pojawili się Bracia czescy. W XVII w., w czasie potopu szwedzkiego, miasto zostało zniszczone. Pod koniec XVIII w, nastąpiło ożywienie gospodarcze. Po pożarze w 1777 r. odbudowano miasto i nadano mu czytelny wyraz architektoniczny z czworobocznym rynkiem. W 1778 r. zbudowano istniejący do dziś kościół drewniany posiadający piękne, jednolite rokokowe wyposażenie wnętrza. Miasto organizowało 12 jarmarków w ciągu roku, przybywało również rzemieślników. W ręce polskie dobra dobrzyckie wróciły w 1890 r. Koniec XIX w. to okres, w którym na terenie Dobrzycy powstały pierwsze zakłady przemysłowe, np. mleczarnia, organizacje społeczno-kulturalne jak Koło Śpiewacze, także Kółko Rolnicze, bank ludowy, oraz Ochotnicza Straż Pożarna. Zbudowano Krotoszyńską Kolej Dojazdową Krotoszyn - Pleszew. Odcinek Krotoszyn - Dobrzyca otwarto 15 maja 1900, drugi Dobrzyca - Pleszew uruchomiono 10 lipca 1900 r. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Dobrzyca miała charakter ośrodka rzemieślniczo-usługowego. Działało Towarzystwo Przemysłowców. Z powodu zbyt małej ilości mieszkańców straciła prawa miejskie.

Kościół pw. Św. Tekli

Pałac Gorzeńskich

• Kościół pw. św. Tekli - położony tuż przy Rynku, parafialny, drewniany kościół pochodzi z 1778 roku (wzniesiony przez cieślę Antoniego Wilczerowicza), powiększony został następnie w 1834 roku. Wyposażenie wnętrza z lat 1780-1783 w rokokowym stylu, dłuta Franciszka Eytnera, w ołtarzu podziwiać możemy natomiast obrazy Augustyna Kierblewskiego z lat 1780-1782 i Gaetano Lapisa z 1756 roku.

• Zespół Pałacowo-Parkowy, pochodzący z końca XVIII w., ufundowany przez generała Augustyna Gorzeńskiego byłego adiutanta króla Stanisława Augusta i współtwórcy Konstytucji 3 Maja, a zaprojektowany przez architekta Stanisława Zawadzkiego, czołowego architekta epoki klasycyzmu w Polsce (twórcy m.in. wielkopolskich pałaców w Śmiełowie i Lubostroniu). Piętrowy pałac zbudowany jest z dwóch brył, ustawionych pod kątem prostym. Przypomina kształt węgielnicy masońskiej (ponieważ generał Gorzeński był masonem, wielkim mistrzem loży masońskiej) o wejściu poprzedzonym portykiem i dwóch parach kolumn toskańskich, umieszczonych na skrzyżowaniu skrzydeł. Wnętrze pałacu zachowało ozdobną stolarkę, sztukatorską dekorację i iluzjonistyczne malarskie dekoracje z około 1800 roku. Od 1 stycznia 2019 roku Zespół Pałacowo-Parkowy w Dobrzycy posiada status Pomnika Historii.

• Wokół pałacu rozciąga się park krajobrazowy z końca XVIII wieku z czterema stawami o pow. 10,5 ha. W tym parku o charakterze sentymentalno-romantycznym rośnie wiele starych drzew między innymi najstarszy w Polsce paklon (klon polny) oraz jeden z największych w Europie platanów. W parku znaleźć można budowle romantyczne z przełomu XVIII i XIX w.: oficyna z łamanym dachem typu krakowskiego, ośmiokolumnowy monopter, stojący na sztucznej wyspie na stawie, okrągła loża masońska, miniatura rzymskiego panteonu z kopułą i portykiem kolumnowym, sztuczna grota (ponoć wejście do podziemnego korytarza), stylizowana woliera z domkiem dla pawi.

Ale największą atrakcją jest platan klonolistny (Platanus x acerifolia Willd.; Platanus x hispanica Münchh.) rosnący blisko wejścia do dobrzyckiego parku, niemal naprzeciwko klasycystycznego pałacu, największy platan w Wielkopolsce, a drugi w kraju (po ponoć największym i w Europie, rosnącym Chojnie na Pomorzu Zachodnim). Mierzony w 1989 r. miał obwód 960 cm. Inne imponujące wymiary to wysokość 29 m i średnica korony 35 m. Według tradycji posadził go generał Gorzeński dla uczczenia Konstytucji 3 Maja, szczegółowe pomiary przesunęły jednak narodziny tego platana na 1735 r. Drzewo to jest zdrowe.

Platan to drzewo pochodzące z krajów o klimacie cieplejszym niż nasz – w naturze platany występują w Ameryce Północnej oraz w pasie od Europy południowo-wschodniej po Indie. Oprócz długowieczności, znacznych rozmiarów i wielkich liści najbardziej charakterystyczną jego cechą jest obfite łuszczenie się płatami cienkiej kory, dzięki czemu trudno to drzewo pomylić z innymi. U nas ok. 1700 r. zaaklimatyzował się tylko mieszaniec gatunków zachodniego i wschodniego, spotkać go można tylko w parkach i w miastach – to znaczy tam, gdzie drzewa pochodzi z nasadzeń. Ogrodnicy wybierali ten gatunek, gdyż uważali go za ciekawy, podnoszący walory widokowe. Ostatnio okazało się też, że nieźle znosi warunki miejskie i sąsiedztwo przemysłu, jest dość odporny na suszę i zanieczyszczenia atmosferyczne. Starsze okazy najlepiej wyglądają, gdy są posadzone pojedynczo przy obiektach architektury lub na dużych trawnikach.

W mieście oprócz drewnianego kościoła pałacu i parku zwracają także uwagę:

• kościół poewangelicki, późno klasycystyczny z lat 30. XIX w.), murowany,
• dawny zajazd z końca XVIII wieku z sienią przejazdową w Rynku (zajazd pocztowy) przy ul. Rynek 16
• ratusz miejski z przełomu lat 20. i 30. XX w.,
• Aleja Platanów (droga na Pleszew) – posadzona 1 kwietnia 2006 roku (z okazji rocznicy śmierci Jana Pawła II)

Ośmiokolumnowy monopter w parku krajobrazowym

Fragment parku

Najbliższe okolice

Przez Dobrzycę przebiega lokalny łącznik Transwielkopolskiej Trasy Rowerowej. Oznaczony jest jako rowerowy szlak niebieski. Prowadzi z Twardowa przez Kotlin, Strzyżew, Dobrzycę do Pleszewa.

---