Ziemia lubuska

	Ziemia lubuska; Terra Lubus
	Lokalizacja
	Herb
	Informacje
Państwo	Polska, Niemcy
Język	polski, niemiecki

Ziemia lubuska

Ziemia lubuska (łac. Terra Lubus, niem. Land Lebus, Lebuser Land) – region historyczny, położony nad środkową Odrą, będący dawnym dominium biskupów lubuskich.

Historia

Ziemie leżące po zachodniej i wschodniej stronie Odry wchodziły w skład terytorium słowiańskiej wspólnoty plemiennej Lubuszan, nazwanych tak od leżącego na lewym brzegu Odry grodu Lubuszu (dzisiaj Lebus, leżącego w granicach Niemiec). W drugiej połowie X wieku terytorium to włączone zostało w granice państwa Polan i jako kasztelania lubuska podlegała do połowy XIII wieku władcom państwa polskiego.

Dla umocnienia związków z Polską w latach 1124/1125, z inicjatywy Bolesława Krzywoustego i przy udziale legata papieskiego Idziego, przeprowadzona została chrystianizacja miejscowej ludności uwieńczona powstaniem biskupstwa lubuskiego z siedzibą w Lubuszu. Granice diecezji, podległej archidiecezji gnieźnieńskiej, objęły cały teren kasztelani, która na mocy testamentu Krzywoustego w 1138 roku przypisana została do dzielnicy śląskiej i przypadła w udziale synowi Krzywoustego Władysławowi i jego następcom: Bolesławowi Wysokiemu, Henrykowi Brodatemu i Henrykowi Pobożnemu.

Podział państwa na dzielnice zapoczątkował spory i walki między braćmi o władzę w poszczególnych dzielnicach. W 1248 roku rozpętała się walka między synami Bolesława Pobożnego, w trakcie której rywale sięgali po obcą pomoc. W 1249 roku syn Pobożnego, Bolesław Rogatka, w zamian za przyrzeczoną pomoc wojskową w bratobójczej walce o władzę nad dzielnicą śląską, sprzedał arcybiskupowi magdeburskiemu Wilbrandowi gród w Lubuszu i połowę przynależnych doń włości (arcybiskup jeszcze za życia Henryka Pobożnego siłą próbował zdobyć Ziemię Lubuską – 1239 roku).

Kronika wielkopolska tak mówi o okolicznościach, w jakich Polska utraciła ziemię lubuską: "Także w czasie i roku wymienionym (1249) wspomniany książę śląski Bolesław, chcąc zemścić się na swoim bracie Henryku, księciu wrocławskim, który krótko przedtem pojmał go z powodu jego zuchwałości i związanego oddał pod ścisłą straż w legnickiej twierdzy. Lubusz, sławny i silny gród brata jego Mieszka, który karnie spoczywał pochowany w kościele św. Piotra pod grodem, nie bardzo rozważnie podarował arcybiskupowi magdeburskiemu, aby niósł mu pomoc przeciw wspomnianemu księciu Henrykowi. Ufny w jego moc usiłował brata swego, wspomnianego księcia Henryka, całkiem wypędzić z ziem. Lecz ten Bolesław po raz pierwszy zaczął wprowadzać Niemców do Polski i przydzielił im posiadłości i grody, aby mu szli z pomocą przeciw jego braciom, których ustawicznie zwalczał."

W 1250 roku w wyniku układów pomiędzy arcybiskupem magdeburskim a margrabiami z dynastii askańskiej całe terytorium ziemi lubuskiej znalazło się w granicach władztwa Askańczyków – Brandenburgii, która przyłączyła ziemie tą do Nowej Marchii i zrobiła z niej przyczółek do dalszej ekspansji na ziemie polskie, m.in. zajmując Santok i Drezdenko w 1303 roku. Od XIII w. obszar ten poddano kolonizacji niemieckiej. Nowa Marchia wchodziła w skład najpierw państwa brandenburskiego, od 1771 Królestwa Prus, a po 1871 roku cesarstwa niemieckiego.

W 1945 roku, na mocy traktatu poczdamskiego, część ziemi lubuskiej na wschód od Odry wróciła do Polski, natomiast część zachodnia pozostała w granicach Niemiec.