Szkocja

Szkocja jest częścią Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Szkocja
Lokalizacja
Flaga
Główne informacje
Stolica	Edynburg
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Waluta	Funt szterling (funt brytyjski)
Powierzchnia	78 782
Liczba ludności	5 404 700
Język	szkocki, angielski
Religia	kalwinizm, katolicyzm, anglikanizm
Numer kierunkowy	44

Regiony

• Highlands - góry szkockie z przepięknymi krajobrazami wśród lochów
• Hebrydy
• Orkady
• Szetlandy

Miasta

• Edynburg - kosmopolityczna stolica Szkocji
• Glasgow - największe miasto z historią
• Aberdeen - granitowe miasto
• Inverness - stolica Highlands
• Dundee - tętniące życiem akademickie miasto

Charakterystyka

Zamek Urquhart nad Loch Ness

Historia

Szkocja jest zamieszkana co najmniej od V tysiąclecia p.n.e. Od początku była obszarem, na którym dochodziło do konfrontacji różnych kultur i ludów (Piktowie, Celtowie, Normanowie, Rzymianie, Anglowie), jednakże jej dzika przyroda zawsze stawała po stronie bieżących władców tych ziem.

Walki o wpływy w Szkocji ciągną się przez całą jej historię. Z czasem Szkocja została połączona z Anglią, najpierw unią personalną, gdy Jakub VI z dynastii Stuartów zasiadł na tronie angielskim po śmierci Elżbiety I, potem zaś unią realną w 1707, kiedy powstało Królestwo Wielkiej Brytanii.

Jako jednolity organizm społeczny i gospodarczy istnieje od IX w., kiedy to Kenneth MacAlpin, władca celtyckiego królestwa Dalriady, zdobył koronę królestwa Piktów (jego matka pochodziła z piktyjskiego rodu królewskiego) jednocząc oba państwa.

W końcu XIII wieku Szkocja została najechana przez Anglików, po czym na dwa wieki odzyskała swoją suwerenność, mimo nasilających się angielskich wpływów. W 1297 wybuchł bunt Williama Wallace, a w 1314 Robert I Bruce został uznany za faktycznego króla Szkocji (po bitwie pod Bannockburn). Od 1603 Szkocja i Anglia miały wspólnego władcę (unia personalna), a od 1707 wspólny parlament. Szkoci nigdy nie pogodzili się z angielską dominacją, co wraz z poparciem dla legitymistycznej dynastii Stuartów doprowadzało wiele razy do powstań.

W maju 1999 Szkoci wybrali swój własny parlament w odpowiedzi na referendum z 1997, w którym chęć posiadania własnej władzy ustawodawczej wyraziło 75% głosujących.

Powołanie pierwszego od trzech stuleci szkockiego parlamentu było możliwe dzięki polityce brytyjskiego premiera Tony’ego Blaira, który realizując swe obietnice przedwyborcze, znacznie złagodził politykę w stosunku do części składowych Wielkiej Brytanii.

Niejako zapowiedzią tej zmiany polityki był zwrot Szkocji (1996) kamienia koronacyjnego dawnych królów szkockich, który od siedmiu stuleci służył też królom brytyjskim i jako taki przechowywany był w Anglii.

W 2007 premier rządu szkockiego Alex Salmond ze Szkockiej Partii Narodowej przedstawił projekt ustawy o przeprowadzeniu referendum niepodległościowego, które miałoby umożliwić odłączenie się Szkocji od Wielkiej Brytanii. 15 października 2012 roku premier Wielkiej Brytanii David Cameron oraz Alex Salmond podpisali w Edynburgu porozumienie, na mocy którego referendum odbyło się 18 września 2014 roku. W przeprowadzonym referendum ponad 55% Szkotów opowiedziało się za pozostaniem w Zjednoczonym Królestwie.

Archikatedra katolicka w Edynburgu

Polityka

Od roku 1998 Szkocja posiada własny parlament i rząd. Wybory do szkockiego parlamentu odbywały się w latach 1999, 2003, 2007, 2011 i 2016. Do 2007 w Szkocji rządziła Partia Pracy, lecz po zwycięstwie SNP nowym premierem (pierwszym ministrem) został Alex Salmond, lider zwycięskiej partii. Dąży ona do niepodległości regionu.

W kompetencji władz lokalnych jest oświata, kultura, zdrowie publiczne i w dużym stopniu gospodarka i podatki. W 2011 roku autonomia Szkocji została powiększona w związku z umożliwieniem jej samodzielnego pożyczania pieniędzy (min. 300 mln funtów rocznie) od brytyjskiego ministerstwa finansów w celu ożywienia gospodarki. SNP postuluje również, by region mógł sam ustalać stawkę podatku od przedsiębiorstw.

Gospodarka

Szkocja jest obok Irlandii centrum przemysłu whisky. Ważnym elementem gospodarki jest rybołówstwo i wydobycie ropy naftowej z dna Morza Północnego. Siedzibą wielu kompanii naftowych jest Aberdeen.

Przemysł skupiony jest w centralnej części kraju, na terenach Niziny Środkowoszkockiej i na wschodnim wybrzeżu.

Rozwinięty jest przemysł metalurgiczny (hutnictwo żelaza i aluminium), elektrotechniczny, elektroniczny, maszynowy, chemiczny, włókienniczy, papierniczy i spożywczy. Urodzajne tereny rolnicze ciągną się od pasa centralnych nizin, poprzez wschodnie wybrzeże, aż do Fraserburgha. Uprawia się głównie jęczmień i owies.

Szkocja posiada własne banknoty i monety (funty szkockie) emitowane przez trzy szkockie banki – Royal Bank of Scotland, Bank of Scotland oraz Clydesdale Bank. Obowiązującą walutą jest funt szterling. Funtami szkockimi płacić można na terenie całej Wielkiej Brytanii, choć poza Szkocją nie zawsze są honorowane. W kantorach poza granicami Wielkiej Brytanii wymieniane są one zwykle po kursie niższym niż funt szterling lub nie są akceptowane.

Dojazd

Samolotem

• Ryanair Edynburg <-> Kraków
• Wizzair Glasgow <-> Poznań
• Ryanair Edynburg <-> Łódź
• Wizzair Glasgow <-> Katowice

Samochodem

Większe miasta Szkocji to węzły komunikacyjne.

Autobusem

Megabus jest autobusową siecią szybkich połączeń międzymiastowych. Im wcześniej zarezerwujesz bilet tym taniej. Zakupy biletów online z wyjątkiem na stacji autobusowej w Inverness.

Warto zobaczyć

Archikatedra katolicka w Edynburgu

Kościół siedzibą katolickiego arcybiskupa Saint Andrews i Edynburga i głównym kościołem archidiecezji St Andrews i Edynburga. Obecnym arcybiskupem jest kardynał Keith O’Brien, głowa kościoła rzymskokatolickiego w Szkocji.

Jezioro Loch Ness

Położone jest na wysokości 16 metrów n.p.m., na południowy zachód od Inverness. Jest to największy zbiornik wodny na linii tektonicznej znanej jako Great Glen, która biegnie z północy od Inverness do Fort William na południu. Kanał Kaledoński łączący wybrzeża po obu stronach Great Glen biegnie poprzez Loch Ness. Swą sławę Loch Ness zawdzięcza rzekomo zamieszkującemu jego głębiny potworowi.

Ogród botaniczny w Glasgow

Jest dużym parkiem udostępnionym do zwiedzania z kilkoma szklarniami. Ogród utworzony został w 1817 i przez Królewski Instytut botaniczny w Glasgow (ang. Royal Botanic Institution of Glasgow) i był projektowany z myślą o miejscowym uniwersytecie. W 2004 zainicjowany został program konserwacji pałacu, gdyż żelazna konstrukcja była w znacznej mierze skorodowana. Konserwacja przewidywała kompletną rozbiórkę Pałacu i usunięcia części aż do fundamentów, Zbiór roślin na czas remontu przeniesiono do Shafton w South Yorkshire. Odbudowany pałac został otwarty już w 2006 roku.

Muzeum i Galeria Sztuki Kelvingrove w Glasgow

Jest pierwszym założonym w Glasgow i całej Szkocji muzeum, posiada jedne z największych zbiorów sztuki w Europie. Po zamknięciu obiektu w 2003 roku, a następnie długiej i kosztownej renowacji 11 lipca 2006 nastąpiło ponowne otwarcie Kelvingrove. Ceremonii przewodniczyła sama Elżbieta II.

Pałac Holyrood w Edynburgu

Jest to siedziba monarchów brytyjskich w Szkocji. W roku 1128 znajdowało się tu Opactwo Holyrood. Dziedziniec budynku budowany był stopniowo; w 1532 roku powstała wieża strażnicza w północno-zachodniej części zamku. Pałac Holyrood w obecnej formie powstał w XVII wieku. Zamek gościł m.in królową Szkotów, Marię Stuart.

Porozumiewanie się

Najłatwiej porozumieć można się ze szkotami w językach: angielskim i szkockim.

Pieniądze

Waluta

Funt szkocki może nie być chętnie przyjmowany w innych częściach Wielkiej Brytanii. Funt szkocki można wymienić praktycznie jedynie w Narodowym Banku Polskim w Warszawie.

Zarobki

Płaca minimalna w Wielkiej Brytanii jest określona ustawą, obowiązuje tzw. National Minimum Wage - aktualnie wynosi ona £6,20 brutto za godzinę pracy dla osób od 22 roku życia, stawka dla osób w wieku 18-21 lat to £4,83, zaś poniżej 18 roku życia wynosi £3,57.

Ceny

• Irn-Bru - puszka napoju gazowanego - około 42 pensy (42p)
• Frytki - mała porcja - około 1,20 funta (£1,20)

Nauka

W Szkocji znajdują się jedne z najlepszych uniwersytetów w Wielkiej Brytanii. Studia full undergraduate dla członków UE są częściowo opłacane przez szkocki rząd SAAS. Po zakończeniu uniwersytetu student musi zapłacić tkz. graduate endowment

---