Serbia

Serbia

Lokalizacja

Flaga

Główne informacje
Stolica	Belgrad
Ustrój polityczny	republika
Waluta	dinar serbski (RSD)
Powierzchnia	88 361

Język	serbski
Religia	prawosławie

Numer kierunkowy	+381
Domena internetowa	.rs
Strefa czasowa	UTC +1 – zima +2 – lato

Serbia (serb. Република Србија – Republika Srbija, pol. oficjalnie Republika Serbska) – państwo w południowej Europie, w większości na Bałkanach ze stolicą w Belgradzie. Przeplatanka kulturowa dwóch światów – orientalnego i europejskiego, mieszanka kultury europejskiej i tureckiej, mająca również swoją własną, bogatą kulturę. Jest ona bardzo często krajem tranzytowym do Grecji i Bułgarii, ale docelowym już nie tak często...

Informacje

Serbia jest państwem dosyć wysoko rozwiniętym, 3,5 raza mniejszym od Polski. Mieszanka kultury bałkańskiej, serbskiej, tureckiej i węgierskiej oraz mała popularność sprawia że jest świetnym krajem na podróże. Często podróż po Bałkanach zaczyna się lub kończy właśnie na niej. Mimo że nie ma rewelacyjnej infrastruktury, gościnność Serbów, zdrowa kuchnia, atrakcyjne ceny i intrygująca kultura sprawiają, że warto to państwo odwiedzić.

Geografia

Serbia graniczy z Węgrami na północy, Rumunią i Bułgarią na wschodzie, Macedonią na południu, Kosowem na południowym zachodzie oraz z Czarnogórą, Chorwacją i Bośnią i Hercegowiną na zachodzie. Najwyższym punktem jest Midżur w Starej Płaninie (2169 m n.p.m.) na granicy z Bułgarią. Generalnie północ kraju (Wojwodina) jest dość płaską niziną – na południe od Belgradu przechodzi w wyżynę, a następnie dość szybko w Góry Dynarskie, Prokletije, Starą Płaninę i Góry Wschodnioserbskie. Kraj nie ma dostępu do morza, ani dużych jezior.

Fauna i flora

W Serbii znajduje się kilka rezerwatów i parków narodowych. Roślinność jest dosyć różnorodna (dość podobna do polskiej), od zbóż na nizinach do górskich roślin w wyższych partiach gór. Wyjątkiem są parki narodowe. Serbska fauna na większości obszarów jest podobna do polskiej, ale w parkach narodowych występują niektóre rzadkie, endemiczne (występujące wyłącznie w danym kraju) gatunki ptaków (np. sęp płowy w rezerwacie Uvac) i ciekawe gatunki innych zwierząt.

Klimat

Klimat umiarkowany ciepły, na południu górski. Zima znacznie krótsza i mniej mroźna od polskiej (ale za to bardziej wilgotna), lato cieplejsze i dłuższe (średnio o jakieś 1,5 miesiąca). W górach klimat jest nieco bardziej surowy, można go porównać do polskiego „wyżynnego”, ale i tak dosyć ciepły (ma cechy klimatu podzwrotnikowego).

Historia

Wczesna Serbia

Korzenie Serbii sięgały VII wieku, kiedy to została założona dynastia Vlastimiroviciów. Jednak pierwsze państwo serbskie zostało założone w XI wieku i nosiło nazwę Duklja (Królestwo Serbii). Przetrwało do XII wieku. Później zostało odnowione; nosiło nazwę Raszka, było zależne od Turcji. Serbska kultura miała swój początek pod koniec XII wieku w klasztorze Chilandar (dzisiejsza Grecja). Tam też powstał pierwszy poważny ośrodek serbskiej kultury. W tym czasie żupan (późniejszy król) serbski Stefan Pierwszy Koronowany zwyciężył starszego brata, który władał księstwem Zeta (na terenie Czarnogóry) i wyznawał katolicyzm – to spowodowało, że Serbia jest prawosławnym krajem. Po Stefanie I Koronowanym rządziło 10 władców (każdy o imieniu Stefan) – w 1346 Stefan Duszan koronował się w Skopje (dzisiejsza Macedonia). Imperium wtedy przeżywało swój złoty wiek.

Panowanie tureckie

Imperium Stefana Duszana nie przetrwało długo, już po 43 latach (1389) na Kosowym Polu, zostało pokonane przez Turków. Północna jego część (Despotat Serbski) przetrwała do 1459 (upadła wtedy twierdza Smederevo). Od tej pory aż do 1804 roku Serbia była prowincją turecką.

Niepodległość

Dwa powstania serbskie (1804-1813 i 1815) zaowocowały powstaniem częściowo niezależnego od Turcji Królestwa Serbii, ale współczesna, prawdziwa Serbia powstała dopiero po 20 latach – w 1835 roku, kiedy została uchwalona konstytucja Księstwa Serbii. Jeszcze nieco ponad 30 lat wcześniej Serbia była pod kontrolą turecką, dopiero od 1815 stała się częściowo niezależna, ale prawdziwym państwem stała się właśnie wraz z uchwaleniem konstytucji. W 1876 Serbia wypowiedziała wojnę Imperium Osmańskiemu i zjednoczyła się z Bośnią oraz Czarnogórą, jednak już w 1878 roku Bośnia i Hercegowina została przyłączona do Austro-Węgier. W 1882 państwo zmieniło nazwę na Królestwo Serbii. W 1913 do Serbii zostało przyłączone Kosowo i część Macedonii.

I wojna światowa i dwudziestolecie międzywojenne

28 czerwca 1914 miało miejsce zabójstwo arcyksięcia austro-węgierskiego Franciszka Ferdynanda Habsburga w Sarajewie, dokonane przez Gawriło Principa z serbskiej organizacji terrorystycznej Czarna Ręka, co doprowadziło do wybuchu I wojny światowej. W czasie I wojny św. zginęło 28% całej populacji serbskiej. W latach międzywojennych Serbia i Czarnogóra była założycielem Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (później Królestwo Jugosławii). W czasie II w. św. była państwem marionetkowym zależnym od hitlerowskich Niemiec, części jej obecnego terytorium okupowały też Węgry, Chorwacja, Bułgaria, Albania i Włochy.

Lata powojenne

W 1945 r. weszła w skład Jugosławii, a w 1946 autonomię uzyskało Kosowo. W czasie wojen domowych w Chorwacji i Bośni pozostała neutralna. W latach 1998-1999 miała miejsce wojna w Kosowie, która doprowadziła do blisko trzymiesięcznych bombardowań przez Pakt Północnoatlatycki. Od tego czasu w Kosowie stacjonują siły KFOR. W 2003 r. Jugosławia (na którą składały się już tylko Serbia, Kosowo i Czarnogóra) zmieniła nazwę na Serbia i Czarnogóra. Współczesna Serbia powstała 5 czerwca 2006 roku po rozpadzie federacji Serbii i Czarnogóry. Ostatnia zmiana granic Serbii miała miejsce w 2008 roku, kiedy Kosowo ogłosiło niepodległość.

Kultura i sztuka

Serbska kultura jest dość rozwinięta, przeplatają się w niej wpływy europejskie i azjatyckie, czego przykładem może być np. monastyr Studenica. Jednocześnie Serbia była dość mocno związana z Rzymem, gdyż średnio co piąty cesarz rzymski pochodził z tego obszaru. Przykładem wybitnego średniowiecznego malarstwa serbskiego są malowidła w monastyrach. Serbia może się także pochwalić swoją współczesną kulturą – Emir Kusturica jest wybitnym reżyserem filmowym, scenarzystą i muzykiem. Urodził się co prawda w Bośni, ale jest pochodzenia serbskiego. Kolejnym przykładem jest Marina Abramović, znana artystka współczesna, pochodząca z Serbii.

Polityka

Serbia jest republiką demokratyczną. Aż do 2000 r. rządził nią Slobodan Milošević, nacjonalista i komunista jeszcze z czasów jugosłowiańskich, toteż do 2000 roku władza miała charakter niemal autorytarny. W latach 2000-2004 władzę miała konserwatywna Demokratyczna Partia Serbii (prezydent Vojislav Koštunica), a w 2004-2012 socjaldemokratyczna Partia Demokratyczna (prez. Boris Tadić). Obecnie prezydentem Serbii jest Tomislav Nikolić z centroprawicowej Serbskiej Partii Postępowej. Kraj ubiega się o wejście do Unii Europejskiej, ale przeszkodą jest gospodarka kraju i problem Kosowa.

Społeczeństwo

Społeczeństwo Serbii składa się głównie z Serbów (ok. 80%). Dużą mniejszością są Albańczycy (ok. 10%). Pozostałe mniejszości to m.in.: Węgrzy, Cyganie, Słowacy, Rumuni, Czarnogórcy, Buniewcy, Macedończycy, Polacy. Kraj jest jednym z najbardziej zróżnicowanych demograficznie w Europie, mieszka w nim ok. 30 narodowości. Średnia wieku w Serbii wynosi 41,1 roku. Dominującą religią (wg spisu powszechnego z 2011 roku) jest prawosławie, katolicyzm, protestantyzm i islam stanowią o wiele mniejsze grupy. Ateiści i osoby, które nie umiały określić swojego wyznania stanowią ok. 5% mieszkańców Serbii.

Polonia

W serbskim społeczeństwie jest około 0,02% Polaków. Mieszkają oni głównie w Belgradzie (w większości są to kobiety). Serbska Polonia liczy ok. 1200 osób, ale nie ma statusu mniejszości narodowej.

Gospodarka

Za czasów jugosłowiańskich Serbia była najbardziej rozwiniętą republiką jugosłowiańską po Słowenii. Obecnie ważną gałęzią gospodarki jest rolnictwo, bowiem aż 70% powierzchni kraju to użytki rolne, najwięcej produkuje się kukurydzy, jęczmienia i warzyw. Na wyżynach dominuje sadownictwo (głównie śliwy), a w górach hodowla owiec i kóz. Ważny jest też przemysł (głównie metalurgiczny i maszynowy). Serbia posiada też duże złoża m.in. rud miedzi, cynku, chromu, ołowiu, molibdenu i manganu. Na terenie państwa znajdują się też niewielkie złoża ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla kamiennego. Gospodarka ogólnie jest na średnim poziomie, odbiegającym w dół od unijnego.

Zwyczaje

Zakaz palenia nie jest przestrzegany (mimo że w wielu restauracjach wisi znak zakazu).
Serbowie są co do zasady życzliwi i gościnni dla podróżników, nie wypada odmawiać.
Nie należy fotografować różnych monastyrów (z wyjątkiem tych, w których jest zgoda).
Napiwki nie są wliczane do rachunku.
Kosowo i Albańczycy są pewnego rodzaju tematami tabu.

Przygotowania

Wizy

Dla obywateli Unii Europejskiej nie jest potrzebna wiza na pobyt turystyczny poniżej 90 dni. Dokumentem uprawniającym do wjazdu jest dowód osobisty bądź paszport. Jeśli jedziemy w celu innym niż turystyczny, nawet jeśli pobyt nie przekroczy 90 dni, musimy ubiegać się o wizę w Ambasadzie Serbii (Serbia nie wydaje wiz na granicach).

Wybór czasu podróży

Serbię można odwiedzać cały rok, ale najlepiej zrobić to w lipcu lub w sierpniu, pogoda jest wtedy zwykle najlepsza, dzień jest długi i zabytki są dłużej otwarte.

Wymiana waluty

Złotówka jest w Serbii walutą w zasadzie niewymienialną, należy zabrać z Polski euro/dolary amerykańskie (euro to lepszy pomysł, bo obowiązuje w Czarnogórze i Kosowie, warto też nim płacić na bramkach), te bez przeszkód można wymienić na dinary po dość dobrym kursie w każdej większej miejscowości.

Ubezpieczenia

Ze względu na to, że leczenie w Serbii dla cudzoziemców jest płatne, zalecane jest wykupienie polisy (od kosztów leczenia, NNW i na powrót do kraju). Wskazane jest także (w przypadku podróży samochodem) dodatkowe ubezpieczenie komunikacyjne (assistance i AC), nie obowiązuje Zielona Karta. Nie jest ono jednak konieczne.

Dojazd

Samochodem

Z Polski dojazd głównie przez Węgry. Należy być przygotowanym na długi czas oczekiwania na przejściach granicznych, zwłaszcza w weekendy i w okresie wakacyjnym, kiedy zwiększa się ruch kierowców z krajów zachodniej Europy do Turcji i odwrotnie. Największych zatorów można się spodziewać na przejściu autostradowym w Roszke, na małym przejściu granicznym w Asotthalom (w przypadku powrotu z Serbii, jadąc do Serbii, przejście jest prawie całkiem puste), oraz na granicy z Bułgarią. W celu ominięcia korków można skorzystać z mniejszych, peryferyjnych przejść granicznych (na granicy z Węgrami wokół Suboticy i Somboru, np. Tompa/Kelebija, czy Hercegszanto/Backi Breg). W wakacyjne weekendy 2014 roku czas oczekiwania na wyjazd z Serbii do Węgier dla samochodów osobowych wynosił od 30 minut do 8 godzin.

Samolotem

Największym portem lotniczym Serbii jest międzynarodowy port lotniczy Belgrad im. N. Tesli. Istnieją bezpośrednie połączenia z Polski, samoloty do Serbii latają również z Niemiec bądź z Budapesztu (najczęściej jest to WizzAir). Można również przelecieć z Polski do Budapesztu i skorzystać z pociągu relacji Budapeszt – Belgrad (więcej niżej).

Koleją

Bilet międzynarodowy z Budapesztu jest w tym przypadku jednym z najbardziej opłacalnych rozwiązań. Przykładowo przejazd na trasie Budapeszt – Belgrad (bez przesiadki) kosztuje około 15 euro.^{(stan na: 2014)}

Autobusem

Autokar AdamisTours z Polski do Grecji (jedzie przez Serbię i zatrzymuje się w trzech największych miastach; Nowym Sadzie, Belgradzie i Niszu) kursuje w każdy wtorek. Wyjeżdża z Katowic i Warszawy, ale zatrzymuje się np. w Krakowie, Kielcach, Rzeszowie, Radomiu, Ostrowcu Świętokrzyskim, Nowym Sączu... Dokładne informacje tutaj.

Wybrane przejścia graniczne

Z Węgrami

Tompa – Kelebia
Röszke – Horgoš (autostradowe)
Röszke – Horgoš II (7-19, boczne przejście równoległe do autostrady)
Hercégszantó – Bački Breg
Ásotthalom – Bački Vinogradi (od 7 do 19)
Szeged – Kanjiža (rzeczne)
Bajmok – Bačalmaš
Đala – Tisasiget

Z Bośnią

Drogowe

Sremska Rača – Rača
Badovinci – Popovi
Trbušnica – Šepak
Mali Zvornik (Novi most) – Karakaj
Mali Zvornik (Stari most) – Zvornik (Stari most)
Ljubovija – Bratunac
Bajina Bašta – Skelani
Kotroman – Vardište
Uvac

Kolejowe

Sremska Rača – Bijeljina
Brasina – Zvornik
Priboj – Štrpci

Rzeczne

Jamena – Donje Crnjelovo (prom)

Z Chorwacją

Drogowe

Bezdan – Batina
Bogojevo – Erdut
Bačka Palanka – Ilok
Neštin – Ilok
Ljuba – Principovac
Sot – Principovac
Berkasovo – Bapska czynne od 6 do 20 w okresie od 1 kwietnia do 31 października, od 6 do 18 w okresie od 1 listopada do 31 marca; dla ruchu przygranicznego.
Šid – Tovarnik
Batrovci – Bajakovo
Jamena – Strošinci czynne od 6 do 20 w okresie od 1 kwietnia do 31 października, od 6 do 18 w okresie od 1 listopada do 31 marca; dla ruchu przygranicznego.

Kolejowe

Bogojevo – Erdut
Šid – Tovarnik

Rzeczne

Vajska – Vukovar (prom); czynne od 6 do 20 w okresie od 1 kwietnia do 31 października, od 6 do 18 w okresie od 1 listopada do 31 marca; ruch przygraniczny

Z Czarnogórą

Drogowe

Špiljani/Jablanica
Gostun/Dobrakovo
Jabuka

Z Rumunią

Drogowe

Vrbica – Valkanj
Nakovo – Lunga
Srpska Crnja – Žombolj
Međa – Foeni 1
Jaša Tomić – Foeni 2
Vatin – Stamora Moravica
Kaluđerovo – Najdaš
Đerdap – Portile de Fier 1
Kusjak – Portile de Fier 2 (tylko samochody osobowe)

Kolejowe

Kikinda – Žombolj
Vršac – Stamora Moravica

Rzeczne

Veliko Gradište – Belobreška interstate
Golubac – Moldava Veke interstate (prom)
Donji Milanovac – Svinjica
Tekija – Oršava
Kladovo – Turnu Severin
Prahovo – Portile de Fier 2

Z Bułgarią

Drogowe

Mokranje – Bregovo
Vrška Čuka – Vrška Čuka
Gradina – Kalotina
Strezimirovci – Strezimirovci
Ribarci – Oltomanci

Kolejowe

Dimitrovgrad – Kalotina zapad

Z Macedonią

Drogowe

Prohor Pčinjski – Pelince
Preševo – Tabanovce
Đeneral Janković – Dolno Blace
Globočica – Jažince

Kolejowe

Preševo – Tabanovce
Đeneral Janković – Dolno Blace

Z Kosowem

UWAGA: wg władz serbskich nie są to przejścia graniczne, lecz jedynie „punkty policyjne”. Serbia uznaje Kosowo za własną prowincję i nie należy przy przedstawicielach serbskich służb używać zwrotu „państwo Kosowo”. Przybycie do Kosowa z terytorium innego państwa (np. Macedonii) Serbowie uważają jako nielegalny wjazd do Serbii i przy próbie późniejszego wjazdu z Kosowa do Serbii zostaniemy zawróceni na granicy, trzeba będzie jechać z Kosowa przez Czarnogórę lub Macedonię z powrotem do Serbii (wtedy pieczątki kosowskie zostaną anulowane).^{(stan na: sty.2015)}

Drogowe

Merdare – Jarinje
Konculj – Brnjak

Regiony

Serbia dzieli się na 29 okręgów (окрузи), z których 5 znajduje się w Kosowie, które jednostronnie ogłosiło niepodległość, poza centralną administracją rządową. Odrębnymi jednostkami administracyjnymi są miasto Belgrad i Nisz.

Miasta

Według danych oficjalnych pochodzących z 2011 roku Serbia posiadała ponad 60 miast o ludności przekraczającej 10 tys. mieszkańców. Stolica kraju Belgrad jako jedyne miasto liczyło ponad milion mieszkańców; 3 miasta z ludnością 100÷500 tys.; 13 miast z ludnością 50÷100 tys., 18 miast z ludnością 25÷50 tys. oraz reszta miast poniżej 25 tys. mieszkańców.

Najciekawsze miejsca

Park Narodowy Đerdap (wymowa Dźerdap) – na granicy z Rumunią, największy park narodowy Serbii. Jego najwęższa część jest nazywana „Żelaznymi Wrotami”. W Żelaznych Wrotach jest interesująca skalna „twarz”. Đerdap to najdłuższy kanion rzeczny w Europie (i znajduje się tam najgłębsze miejsce Dunaju – 82 m, co czyni go najgłębszą rzeką na świecie!). Wędrując po górach, można natrafić na ciekawe rośliny i zwierzęta, np. niedźwiedzie, rysie, czy orły. Dla fanów zabytków również znajdą się smaczne kąski – XIV-wieczna twierdza Golubac, Fetislam (zamek w Kladovie, naprzeciwko rumuńskiego miasta Drobeta Turnu-Severin) oraz Muzeum Lepenski Vir (muzeum archeologiczne).

Felix Romuliana – położone we wschodniej części kraju ruiny rzymskiej rezydencji cesarza Galeriusza z III w. W 311 roku Galeriusz zmarł tutaj, tutaj też ostatni raz dokonano apoteozy (podniesienia zmarłego cesarza do rangi boga). Nazwa wzięła się od imienia matki Galeriusza, Romuliany (nazwa znaczy: Szczęśliwa Romuliana). Od 2007 roku ruiny znajdują się na liście UNESCO.

Đavolja Varoš (wymowa Dźavolja Varosz) – (pol. Miasto Diabła) – formy skalne, porównywalne do tych w Kapadocji, strzeliste wieże skalne o wysokości do 15 m i różnych kształtach. Atrakcja leży na południu Serbii, blisko granicy z Kosowem.

Monastyr Sopoćani – położony na zachód od miasta Novi Pazar przy granicy z Czarnogórą i Kosowem, był pierwszą stolicą wczesnego państwa serbskiego (średniowiecze). Jest jednym z najcenniejszych serbskich zabytków, freski we wnętrzach są wybitnym przykładem średniowiecznego serbskiego malarstwa. Klasztor został wpisany na listę UNESCO w 1979 r.

Park Narodowy Tara – park narodowy na zachodzie Serbii, przy granicy z Bośnią; znajduje się tam przełom malowniczej rzeki – Driny, na obszarze parku (220 km²) rozciągają się nieodkryte, mało popularne góry i głębokie doliny. W lasach parku występuje ponad 1000 gatunków roślin i zwierząt. W P.N. Tara znajduje się prawdopodobnie najkrótsza rzeka na świecie – Vrelo (długości 365 metrów), kończąca się wodospadem.

Kanion Uvac – górski kanion, położony w górach Zlatibor (południowo-zachodnia Serbia). Rzeka Uvac malowniczo meandruje, przepływając wśród wysokich, wapiennych skał, w których jest dużo jaskiń. Rzeka w tym odcinku jest wyjątkowo czysta, a nad głowami lata ponad 100 gatunków ptaków (niektóre są rzadkie i endemiczne, np. sęp płowy!).

Monastyr Studenica – średniowieczny, prawosławny klasztor nieopodal Ivanjicy przy drodze nr 29. Jest połączeniem stylu romańskiego i bizantyjskiego, przez długie lata był ważnym ośrodkiem życia religijnego, kulturalnego i politycznego serbskiego narodu. Najcenniejszymi jego częściami są cerkwie: Bożej Rodzicielki i Cerkiew Królewska, zbudowane z białego marmuru. W obu świątyniach znajdują się XIV-wieczne freski bizantyjskie. Od 1986 klasztor jest na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Dom na Drinie – położony na granicy Serbii z Bośnią, na niewielkiej wysepce na środku rzeki Driny, położony koło Bajina Bašta, przetrwał kilka powodzi (właściciele szukali go i odholowywali z powrotem na miejsce). Został zbudowany w 1969 roku przez grupę serbskich nastolatków, którzy szukali miejsca do odpoczynku i opalania się. Obecnie (2015) własność prywatna.

Monastyr Ravanica/Rawanica – prawosławny męski klasztor obronny w środkowo-wschodniej Serbii. Pierwotnie wybudowany w 1377, kilka razy niszczony (1385, 1398, 1436, 1683). W połowie XIX wieku była konieczna całkowita odbudowa klasztoru. Ostatni raz splądrowany w 1943 roku przez nazistów. Klasztor jest zbudowany z kamienia i cegieł, ściany pokryte są freskami nieznanych autorów. Historię powstania klasztoru opisuje ludowa pieśń Budowanie Rawanicy.

Monastyr Manasija – XV-wieczny klasztor, otoczony potężnymi murami, co upodabnia go do średniowiecznej twierdzy (mury są kilka razy większe od samego monastyru!). W XV wieku klasztor był znanym ośrodkiem kultury i sztuki, a także czymś w rodzaju domu dla uchodźców – mieszkali tam pisarze i artyści – emigranci z prowincji już zdobytych przez Turków. Ostatecznie monastyr przejęli muzułmańscy Turcy. Jest położony w środkowo-wschodniej części Serbii.

Subotica – miasto na północy kraju, przy granicy z Węgrami (15 km od granicy). Znajduje się tam bardzo dużo secesyjnych węgierskich kamienic z przełomu XIX i XX wieku, synagoga, ratusz i ładna starówka.

Transport

Sieć dróg w Serbii nie odbiega od średniej europejskiej. Kraj przecina główna autostrada północ-południe (E75) – od granicy z Węgrami (Subotica) przez Belgrad aż za miasto Nisz i później od Vranje aż do Macedonii. Również do granicy chorwackiej doprowadzona jest autostrada; obie trasy mają standard nieco gorszy niż zachodnio-europejski. Na autostradach pobierane są opłaty od kierowców na bramkach.

Język

Językiem urzędowym w Serbii jest serbska odmiana języka serbsko-chorwackiego, lokalnie dopuszczone języki mniejszości narodowych (m.in. węgierski w Wojwodinie i albański na południu). Można się porozumieć po rosyjsku.

Zakupy

Ceny są niższe niż w Polsce (czasem nawet trzykrotnie!), można bardzo tanio kupić papierosy, pieczywo (szczególnie w pekarach!), rakiję (lokalny bałkański alkohol) i płody rolne. Bierze się to stąd, że Serbia jest generalnie krajem rolniczym i głównym producentem żywności dla całych Bałkanów.

Gastronomia

Serbską dumą kulinarną (i flagową serbską potrawą) jest burek, znany też jako gibanica – czyli coś w rodzaju ciasta półfrancuskiego, faszerowanego mięsem, serem, owocami, warzywami lub grzybami. Często jest zwinięty w rulon. Jest dosyć ciężką, zapychającą (może być skromnym obiadem) potrawą o dosyć przystępnej cenie (około 3-5 PLN/szt., zależy od miejsca, najdroższe burki są w Belgradzie, a najtańsze na prowincji).

Inną potrawą jest čevapcici/čevapi, na które składa się mięso mielone/siekane i różne dodatki (np. cebula, czosnek, mąka, zioła) – wszystko zwinięte w ruloniki i grillowane/smażone.

Noclegi

Hotele są nastawione bardziej na wymagających i majętnych turystów. Można natknąć się na sobe/apartman(i) (kwatery prywatne, jest to często zapisane w cyrylicy; собе, Serbowie są gościnnym narodem). Nieco tańsze są kempingi, ale te są na niezbyt wysokim poziomie. W dużych miastach działają hostele. Ostatnią opcją jest spanie na dziko (darmowe, obowiązek meldunkowy w Serbii zniesiono w 2011 r., toteż nie ma problemów na granicy).

Nauka

Akademia Nauk i Sztuk jest najbardziej prestiżową organizacją naukowo-badawczą w Serbii. Największym i najważniejszym serbskim uniwersytetem jest Uniwersytet w Belgradzie. Najbardziej znaną uczelnią artystyczną Serbii jest ASP w Belgradzie. Pozostałe ważniejsze uniwersytety to: Uniwersytet w Nowym Sadzie, Uniwersytet w Niszu, Uniwersytet w Kragujevacu oraz Uniwersytet w Novi Pazarze. Aby się uczyć w Serbii, potrzebna jest wiza studencka, która wydawana jest w ambasadzie Serbii w Warszawie.

Praca

Do pracy w Serbii potrzebna jest wiza pracownicza. Niestety, w Serbii nie jest zbyt wysoka płaca, największa szansa na znalezienie pracy jest w firmie zagranicznej (raczej dla specjalistów/po znajomości z pracodawcą), do serbskich firm obcokrajowców przyjmuje się raczej niechętnie. Poza tym jest tam stosunkowo duże bezrobocie (ok. 25%).

Bezpieczeństwo

Serbia jest bezpiecznym krajem, ale tak jak wszędzie, należy zachować przede wszystkim zdrowy rozsądek. Większość ludzi jest gościnna i przyjazna, ale lepiej nie rozmawiać z nimi o Kosowie, wojnie bałkańskiej i Albańczykach, są to pewnego rodzaju tematy tabu.

Zdrowie

Większość usług medycznych dla obcokrajowców jest płatna, są one na średnim poziomie.

Szczepienia

WZW A – wirusowe zapalenie wątroby typu A – szczepienie niekonieczne
WZW B – wirusowe zapalenie wątroby typu B – szczepienie niekonieczne
JZM – japońskie zapalenie mózgu – szczepienie niekonieczne
MK – szczepionka meningokokowa (a+c) – szczepienie niekonieczne
ŻG – żółta gorączka – szczepienie niekonieczne
W – wścieklizna – szczepienie niekonieczne
BTP – błonica, tężec, polio – szczepienie zalecane
DB – dur brzuszny – szczepienie niekonieczne

Kontakt

Telefon

Roaming w Serbii jest bardzo drogi (6 zł/minuta). Na początku 2015 roku jego cena ma zostać obniżona do unijnej (tj. takiej, jak w Polsce).^{(stan na: 2014)}

Internet

Wi-Fi występuje raczej w większych miastach, ale nie ma dużego problemu. Nie opłaca się tam korzystać z Internetu w telefonie, nie jest on tani, najlepiej wziąć laptopa.