Sadkowice (województwo łódzkie)

Sadkowice – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie rawskim, siedziba gminy Sadkowice.
Przez miejscowość przepływa niewielka rzeka Rokitna, lewy dopływ Pilicy.

Herb gminy Sadkowice

Współrzędne geograficzne: 51°43′27″N 20°30′49″E (51,724167 20,513611)

Stara wieś kościelna i dawne gniazdo rodowe Sadkowskich herbu Rola. Nazwę wzięły prawdopodobnie od nazwiska Sadek. Historia wsi była związana z rodem tej średniej szlachty aż do XVII w. Sadkowscy piastowali drobne urzędy w ziemi rawskiej, byli elektorami królów polskich, a także studiowali w Akademii Krakowskiej (Uniwersytet Jagielloński). Oni też najprawdopodobniej ufundowali pierwszy kościół drewniany pod wezwaniem Dziesięciu Tysięcy Rycerzy Męczenników, o którym pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 1428 r. choć miejscową parafię erygowano w 1532 r.
We wnętrzu ambona w kształcie łodzi oraz ciekawe rzeźby wielkiego ołtarza.

Specyficzne położenie Sadkowic na skrzyżowaniu dróg taktowych powodowało, że przez wieś przechodziły kilkakrotnie obce wojska. Podczas potopu szwedzkiego w 1655 r. przechodził tędy gen. Duglas z 6 tysiącami Szwedów, a w 1656 r. król szwedzki Karol X Gustaw razem z Hieronimem Radziejowskim, potem Karol XII w 1704 r., a w 1794 r. król pruski Fryderyk Wilhelm II. W 1809 r. maszerowali tędy Austriacy w drodze do Warszawy i ponownie w odwrocie do Nowego Miasta nad Pilicą. Fakty te miały niewątpliwie wpływ na ubożenie okolicy po każdym takim przemarszu.

Na przełomie XVII i XVIII w wieś Sadkowice przeszła w ręce Załuskich, herbu Junosza, następnie Krasińskich i ponownie Załuskich, od których w 1792 r. dobra Sadkowic kupił Franciszek Leszczyński, herbu Belina. Jego córka Julianna w posągu wniosła dobra sadkowskie rodzinie Zawiszów, herbu Przeora, którzy pozostali właścicielami do 1888 r.
W 1813 r. spalił się drewniany kościół, wspomniany z okazji wizytacji w latach 1552 i 1617, a na jego miejsce Onufry Zawisza ufundował nowy, także drewniany kościół o jednej frontowej wieży. Obecnie murowany, dwuwieżowy kościół ufundował w latach 1884-86 Marian Zawisza.
W 1827 r. Sadkowice miały 30 domów i 310 mieszkańców, natomiast w 1889 r. 45 domów i 335 mieszkańców. W 1854 r. wzmiankowana jest w Sadkowicach szkoła elementarna. Po rodzinie Zawiszów, dobra sadkowskie przejmuje Świdziński, a w 1894 r. kupił je Antoni Radzikowski, którego syn Wacław był ostatnim dziedzicem tych dóbr.

W skład gminy wchodzą równie stare wsie: Lubania, o której pierwsze zapisy historyczne pochodzą z XV w., a także Kaleń, Bujały, Olszowa Wola i Lewin.

W pobliżu wieś Trębaczew, wzmiankowana w początku XVI w. jako Trebarzow, później Trębaczów. W 1827 r. w Trębaczewie było 17 domów i 184 mieszkańców a w 1886 r. 28 domów i 373 mieszkańców, a w folwarku 8 domów i 51 mieszkańców. We wsi było 20 budynków murowanych, młyn wodny, wiatrak i gorzelnia.

• strona www gminy i miejscowości: http://www.gminasadkowice.pl/