Pułtusk

Pułtusk
Herb
Mapa
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo mazowieckie
Powierzchnia	23 km²
Ludność	19 327
Nr kierunkowy	023
Kod pocztowy	06-100
Strona internetowa

Pułtusk – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie pułtuskim (siedziba starostwa), siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Pułtusk. Położone w północnej części Mazowsza, na skraju Puszczy Białej nad Narwią, w mezoregionie Dolina Dolnej Narwi.

Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Kleszewo. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa ciechanowskiego.

Charakterystyka

Powstało w IX-X wieku na miejscu dawnego grodu. Według przekazów na wzgórzu, które obecnie nosi nazwę Św. Krzyża, stała niegdyś pogańska świątynia – wówczas centrum osady.

Prawa miejskie: I lokacja: 1257 przez Siemowita I, II lokacja (na prawie chełmińskim): 1339 przez biskupa płockiego Klemensa Pierzchałę, potwierdzone w latach 1380 i 1405. Pułtusk był trzecim, po Warszawie i Płocku, miastem na Mazowszu z murowanymi fortyfikacjami.

W okresie XIII-XVIII wieku Pułtusk był własnością biskupów płockich, którzy rezydowali na pułtuskim zamku.

Rozwój Pułtuska miał miejsce w XIV-XVI wieku, co było związane głównie z handlem zbożem, potem miasto podupadło w wyniku pożarów, powodzi i zniszczeń w wojnach szwedzkich.

W poł. XV wieku w mieście wybudowano kolegiatę, w XVI w.: trzy kościoły, szpital, łaźnię miejską, apteki i przytułki dla ubogich. W 1566 r. jezuici powołali słynące w całej I Rzeczypospolitej kolegium. Od poł. XVI w. przy jezuickiej szkole działał pierwszy w Polsce teatr publiczny. W sierpniu 1568 roku przedstawienie w Pułtusku oklaskiwał poeta Jan Kochanowski. Jeszcze wcześniej, bo w 1530 roku Pułtusku powstała pierwsza na Mazowszu drukarnia. Szkołę jezuicką kształtowali sławni nauczyciele m.in. ks. Piotr Skarga, Andrzej Bobola i Jakub Wujek, a także Wojciech Slaski, jak i uczniowie m.in. kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński, biskup warmiński Andrzej Batory, poeta Maciej Kazimierz Sarbiewski. W 1590 roku na pułtuskim zamku gościł król Zygmunt III Waza.

Podczas wielkiej wojny północnej król Szwecji Karol XII stoczył w roku 1703 pod Pułtuskiem kawaleryjską bitwę, w której rozbił dwukrotnie silniejszy korpus saski.

W 1806 roku rozegrała się tutaj niezwykle krwawa bitwa pod Pułtuskiem pomiędzy wojskami cesarza Napoleona a Rosjanami, co zostało upamiętnione na Łuku Triumfalnym w Paryżu. Napoleon Bonaparte gościł w Pułtusku dwukrotnie w 1806 r. i 1812 r.

30 stycznia 1868 roku ludność miasta i okolic była świadkiem niecodziennego zjawiska przyrodniczego – upadku meteorytu, zwanego później „pułtuskim”. Jego największe okazy, o masie ok. 8–9 kg znajdują się w londyńskim British Museum i Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. Siedem lat później mieszkańców Pułtuska dotknęła wielka klęska pożaru, który strawił większość zabudowy miejskiej. Spłonęły cenne pułtuskie księgozbiory. Pożar opisał w prasie warszawskiej Henryk Sienkiewicz, który przybył na miejsce tragedii. To wydarzenie posłużyło pisarzowi do opisu pożaru Rzymu w powieści Quo vadis.

W latach II Rzeczypospolitej Pułtusk był miastem garnizonowym. Stacjonował tu 13 Pułk Piechoty. W czasie II wojny światowej Pułtusk został zniszczony w ok. 85%.

W latach 1946–1951 w okolicach Pułtuska w ramach podziemia niepodległościowego działał oddział Jana Kmiołka „Wira”. 30 listopada 1946 rozbił on więzienie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Pułtusku.

W 1985 miasto zostało odznaczone Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Miasto jest siedzibą Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora (dawniej Wyższa Szkoła Humanistyczna im. A. Gieysztora) utworzonej w 1994 r.

Miasto szczyci się najdłuższym w Europie (ok. 400 m) brukowanym rynkiem.

Dojazd

Pułtusk leży ok. 56 km na północ od Warszawy, stolicy Polski.

Samochód

Główne drogi dojazdowe:

• z północy (N) – droga krajowa nr 61;
• ze wschodu (E) – droga wojewódzka 571;
• z południa (S) – droga krajowa nr 61;
• z zachodu (W) – droga wojewódzka nr 618.

Autobus

• Dworzec autobusowy Pułtusk – dworzec położony jest w samym centrum miasta przy placu Nowego Rynku (ul. Nowy Rynek 3). Informacje: PKS Ciechanów – Mobilis, tel.: +48 23 692-27-11.

Pociąg

Pułtusk nie posiada stacji kolejowej. Przez miasto nie przebiega żadna linia kolejowa.

Samolot

• Port Lotniczy Modlin – międzynarodowy port lotniczy położony ok. 40 km na południowy zachód od Pułtuska. Informacje: Modlin Airport, tel.: +48 32 728 30 62.

Publiczny transport zbiorowy

Komunikacja zbiorowa

• Komunikacja miejska Pułtuska obsługiwana jest przez PKS Ciechanów (Mobilis) i posiada trzy linie.

Warto zobaczyć

• gotycka Bazylika kolegiacka Zwiastowania NMP z XV wieku, z renesansową przebudową z XVI wieku (kolebkowe sklepienie wykonane w latach 1554–1561). W 1975 roku papież Paweł VI nadał kolegiacie tytuł bazyliki mniejszej. W pobliżu kolegiaty plebania z XVI w., przebudowana w XIX oraz dawne seminarium duchowne z XVIII w., obecnie liceum.
• zamek biskupi usytuowany na brzegu Narwi z XIV-XVI wieku, obecnie Dom Polonii. Właścicielem Domu Polonii jest Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. W murach zamku przebywali m.in.: król Zygmunt Waza, król szwedzki Karol XII, carowie rosyjscy Aleksander I i Aleksander II.
• Kaplica pw. Świętej Marii Magdaleny przy rynku. Pierwotnie odgrywała rolę kościoła parafialnego do czasu zbudowania kolegiaty. W 1944 r. została całkowicie zniszczona, zrekonstruowana w latach 1946–1951
• Ratusz z wieżą ratuszową z XVI w (gotycko-renesansowa).
• Kościół pojezuicki, barokowy z XVII-XVIII w., odbudowany po pożarze w końcu XIX w. i po 1945 r.
• Kościół św. Krzyża z XVI w., późnogotycki z elementami barokowo-klasycznymi. Wokół świątyni rozciąga się najstarszy pułtuski cmentarz katolicki, z grobowcami z XIX w.
• Kościół św. Józefa z XVII w., poreformacki. Do budynku przylegają budynki dawnego klasztoru Bernardynów, w których w okresie zaborów i PRL znajdowało się więzienie.
• Pozostałości murów miejskich, wznoszonych w latach 1508–1533. Zachowała się cylindryczna baszta przy kościele św. Piotra i św. Pawła.
• Szpital ufundowany w 1536 r., powiększony w końcu XVI w., przebudowywany w latach 1785–1786 i 1876.
• Klasycystyczne domy przy Rynku z pocz. XIX w.

Zakupy

• CH Manhattan
  • ul. Jana Pawła II 6a
• Topaz
  • ul. Jana Pawła II 4/6
• Biedronki
  • ul. Jana Pawła II 2, ul. Tadeusza Kościuszki 20
• Tesco Polska
  • ul. Adama Mickiewicza 31
• Lidl
  • ul. Ignacego Daszyńskiego 9
• Stokrotka
  • ul. Ignacego Daszyńskiego 11
• Intermarché
  • ul. Kolejowa 10

Hotele

• Jednogwiazdkowe (*)
• Dwugwiazdkowe (**)
  • Baltazar (Hotel Baltazar) – ul. Baltazara 41. Cennik: pokój 2-osobowy – 120 zł, pokój 3-osobowy – 150 zł, pokój 4-osobowy – 180 zł, apartament – 160 zł.
  • Kasztel (Hotel Kasztel – Dom Polonii) – ul. Szkolna 11.
  • Stanica (Hotel Stanica – Dom Polonii) – ul. Szkolna 11. Cennik: pokój jednoosobowy 120 zł, dwuosobowy 160 zł.
  • Zalewski (Hotel Zalewski) – ul. Jana Pawła II 19. Cennik: jednoosobowy 70 zł, dwuosobowy 100 zł.
• Trzygwiazdkowe (***)
  • Dom Polonii – Zamek (Hotel Zamek Pułtusk) – ul. Szkolna 11. Cennik: jednoosobowy 180 zł, dwuosobowy 260 zł, apartament 350 zł.
• Czterogwiazdkowe (****)

Kontakt

• Urząd Miasta Pułtuska