Olsztyn (województwo śląskie)

Olsztyn – wieś (niegdyś miasto) w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie częstochowskim, w gminie Olsztyn, około 15 km na południowy wschód od Częstochowy.

Olsztyn
Panorama zamku i okolicy
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo śląskie
Ludność	2331
Nr kierunkowy	(+48) 34
Kod pocztowy	42-256
olsztyn.pl/ Strona internetowa

Zamek w Olsztynie

Spichlerz przeniesiony z Borowna

Ruiny zamku w Olsztynie

Ruiny zamku w Olsztynie

Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela

Mauzoleum. Płaskorzeźby przedstawiające pożegnanie idących na śmierć.

Charakterystyka

Położenie geograficzne: 50°45′07″N 19°16′04″E

Przez miejscowość biegnie Szlak Orlich Gniazd.

Zamek w Olsztynie jest obok zamku w Ogrodzieńcu największym na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej „Orlim Gniazdem”.

Osadę pod zamkiem nazywano z początku Olsztynkiem. W XVII wieku, gdy warownia w wyniku wojen szwedzkich popadła w ruinę zaczęto nazywać miejscowość Olsztynem. W 1488 r. Olsztyn otrzymał prawa miejskie oraz prawo do organizowania jarmarków z rąk Kazimierza Jagiellończyka. W 1870 r. miejscowość utraciła status miasta decyzją administracji rosyjskiej ze względu zbyt małą ilość mieszkańców i niewielkie rozmiary. Miejscowość najbardziej jest znana z ruiny XIV-wiecznego zamku na wzgórzu nad wsią. Pierwsze wzmianki o olsztyńskiej warowni pochodzą z roku 1349. Zbudowana najprawdopodobniej, jak inne na tym terenie również z rozkazu króla Kazimierza Wielkiego nosiła nazwę Przymiłowice, w latach 40. XIV w. zmienioną na Olsztyn.

Kazimierz Wielki poddał gruntownej przebudowie niegdyś drewniany gród i na jego miejscu powstała murowana twierdza. Zamek miał ochraniać zachodnie granice Królestwa Polskiego przed najazdem od strony Śląska i Czech, lecz pełnił także funkcję więzienia królewskiego. W zamku mieściło się więzienie królewskie, pełnił on też podstawową funkcję obronną. W 1370 r. odebrany Władysławowi Opolczykowi przez Jagiełłę jako kara za spiskowanie przeciw ojczyźnie, był dzierżawiony przez różne rody możnowładców.

W połowie XV w. twierdzę rozbudowano w kierunku południowo-zachodnim. Kolejnego etapu rozbudowy dokonał Piotr Opaliński w latach 1540-51.

W 1587 r. zamek zaatakowany został przez wojska austriackie arcyksięcia Maksymiliana, pretendenta do tronu polskiego. W przeciwieństwie jednak do innego zamku – w Bobolicach warownia olsztyńska nie została zdobyta. Dramatyczna obrona co prawda powiodła się, lecz sama budowla mocno ucierpiała. Znacznych zniszczeń dokonali Szwedzi podczas „potopu szwedzkiego”, w 1655 r. zamek został zdobyty i zniszczony, od tej pory popadał w ruinę. W XVIII w. powoli rozbierane mury stanowiły źródło budulca na odbudowywany w tym czasie po pożarze kościół.

Do dziś z zamku zachowały się fragmenty zamku górnego (części mieszkalnej) z

• cylindryczną wieżą (stołp),
• kwadratową wieżą (Sołtysia-Starościńska), fragmentami murów budynków gospodarczych, częściowo także piwnicami oraz odkrytymi w czasie badań archeologicznych fundamentami kuźnicy i śladami po dymarkach.

Zamek olsztyński, podobnie jak ten w Ogrodzieńcu, występował w wielu produkcjach filmowych, m.in. w Rękopisie znalezionym w Saragossie w reżyserii Wojciecha Hasa i w Demonach wojny Władysława Pasikowskiego, a dawny dom mieszkalny stanowił scenografię do serialu Czarne chmury.

Dojazd

Samochodem

Dojazd drogą krajową nr 46 – droga krajowa o długości 270 km przebiegająca przez województwa dolnośląskie, opolskie i śląskie.

Warto zobaczyć

• Zamek z XIV w.
• Parafia św. Jana Chrzciciela
• Spichlerz z 1783 r. przeniesiony z Borowna i zrekonstruowany w 2007 r.
• bunkry poniemieckie z 1944 r.
• cmentarz – mauzoleum, gdzie w czasie II wojny światowej Niemcy grzebali rozstrzelanych w lasach olsztyńskich mieszkańców Częstochowy i okolic, więźniów z aresztów Częstochowy i Radomska, schwytanych partyzantów, jeńców oraz osoby schwytane w pacyfikacjach okolicznych wsi – łącznie prawdopodobnie 1968 osób. Ofiary upamiętniono dwoma pomnikami, symbolicznymi grobami i płaskorzeźbą przedstawiającą scenę rozstrzelania. Na pomniku znajduje się napis „Bohaterom walk o wolność Ojczyzny, pomordowanych w latach 1939-1945”. Na cmentarzu znajdują się także prochy kilkuset jeńców sowieckich, rozstrzelanych przez Niemców w latach 1941-1944.
• okoliczne ostańce i jaskinie m.in. (Jaskinia Olsztyńska) – atrakcja dla wspinaczy i speleologów
• Ruchoma szopka bożonarodzeniowa autorstwa Jana Wewióra, składająca się z 800 figur (w tym 300 ruchomych), (wymieniana jako element szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego)

Informacje turystyczne

Punkt Informacji Turystycznej pl. Piłsudskiego 15, Olsztyn, tel. 34 3285313, olsztyn@slaskie.travel

Przebiegają tu Szlaki piesze:

• Szlak Orlich Gniazd
• Warowni Jurajskich
• „Dróżki św. Idziego”. Długość 8 km. Przebieg: Olsztyn – rezerwat Sokole Góry – Zrębice.
• Szlak architektury drewnianej woj. śląskiego.

Pętla częstochowska: ruchoma szopka Jana Wewióra w drewnianej chałupie z końca XIX w.

Szlaki rowerowe:

• Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd. Długość 188,3 km.
• Szlak Rowerowy Wokół Gór Sokolich i Olsztyna. Długość 34 km.
• Szlak Rowerowy Olsztyński. Długość 78,3 km. Trasa: Częstochowa – Olsztyn – Zrębice – Piasek (powiat częstochowski) – Julianka – Przyrów – Lipnik – Małusy Małe – Mirów.

Najbliższe okolice

W pobliżu Olsztyna znajdują się rezerwaty przyrody: Sokole Góry i Zielona Góra oraz Góry Towarne.

Festiwale, imprezy

Na zamku odbywa się m.in. Turniej Rycerski o szablę Kaspra Karlińskiego.

Zobacz też

www.zamekolsztyn.pl

---