Moguncja

Moguncja Mainz
Herb
Mapa
Informacje
Państwo	Niemcy
Region	Nadrenia-Palatynat
Powierzchnia	97,73 km²
Wysokość	89 m n.p.m.
Ludność	222 900
Nr kierunkowy	06131, 06136
Kod pocztowy	55116–55131
Strona internetowa

Moguncja (niem. Mainz) to miasto założone przez Rzymian ponad 2000 lat temu. Jest stolicą i największym miastem kraju związkowego Nadrenia-Palatynat, liczącym ponad 200 000 mieszkańców. W jego murach mieści się Uniwersytet Jana Gutenberga i rzymskokatolicka diecezja Moguncji. Jest to jedna z trzech twierdz karnawału nadreńskiego. Latem odbywają się także duże festiwale. Mimo że miasto i jego mieszkańcy mogą sprawiać wrażenie nieco prowincjonalnych w porównaniu do sąsiedniego Wiesbaden, tutaj ludzie czerpią radość życia. Wino z regionu Rheinhessen i łagodny klimat tworzą atmosferę relaksu. Moguncja to miasto bogate w kulturę i zabytki, z Teatrem Państwowym, licznymi muzeami i prywatnymi scenami.

Moguncja, położona naprzeciwko ujścia Menu do Renu, tworzy wraz z sąsiednim Wiesbadenem podwójne centrum, liczące około 480 000 mieszkańców. W bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się większe miasta: Frankfurt nad Menem, Darmstadt, Ludwigshafen am Rhein i Mannheim. Miasto położone jest wśród winnic Rheinhessen i Rheingau, a w dół Renu, niedaleko Bingen, zaczyna się wąska Dolina środkowego Renu z licznymi zamkami.

Charakterystyka

Moguncja to przyjemne miasto o prowincjonalnych rozmiarach, choć od 1950 ełni funkcję stolicy kraju związkowego Nadrenia-Palatynat. Miasto słynie z katedry, karnawału, który pod względem frekwencji ustępuje jedynie karnawałowi w Kolonii, a także z tego, że jest miejscem urodzenia Johanna Gutenberga, wynalazcy prasy drukarskiej, na którego cześć co roku w czerwcu obchodzona jest Johannisnacht (Noc Świętojańska).

Moguncja słynie również z produkcji wykwintnych win: wraz z ośmioma innymi miastami, m.in. Weroną, Florencją, Porto i Bordeaux, należy do cyklu „Wielkich Stolic Wina”. Odbywające się co roku na początku września targi wina (Mainzer Weinmarkt) przyciągają miłośników wina z całej Europy. Lokalnych win można spróbować w jednym z licznych Weinstuben, typowych barów winiarskich, w których panuje kameralna i przyjazna atmosfera.

Towarzyską, a raczej sympozjalną atmosferę panującą w mieście mogą wyśpiewywać wszyscy uczestnicy karnawału: „Mainz bleibt Mainz, wie es singt und lacht”, czyli „Dopóki śpiewa i się śmieje, Moguncja zawsze będzie Moguncją”. W przeddzień Różanego Poniedziałku (Rosenmontag) refren śpiewają przebrani aktorzy na scenie małego teatru dworskiego Pałacu Elektorskiego. Spektakl ten znany jest w całych Niemczech, ponieważ jest co roku transmitowany w państwowych kanałach telewizyjnych.

Geografia

Moguncja położona jest na lewym brzegu Renu, tuż na północ od jego ujścia do Menu i niemal naprzeciwko uzdrowiska Wiesbaden, stolicy kraju związkowego Hesja.

Historia

Założenie Moguncji tradycyjnie przypisuje się legionom rzymskim. Dotarli tam z przybliżoną datą 13 r. p.n.e. pod dowództwem Druzusa Starszego, syna Augusta, i zbudowali tam castrum, prawdopodobnie przyciągnięty wzgórzem znanym obecnie jako Oberstadt (górne miasto), którego szczyt umożliwiał łatwą kontrolę ruchu rzecznego dokładnie w miejscu, gdzie Men wpływa do Renu. Obóz otrzymał nazwę „Mogontiacum”, od imienia celtyckiego bóstwa Mogon, porównywalnego do grecko-rzymskiego bóstwa Apolla. Późniejsze przybycie rzemieślników i kupców, mających na celu zaspokojenie potrzeb legionistów i zapewnienie im żywności, doprowadziło do powstania ośrodka miejskiego, który za czasów Flawiuszów prawdopodobnie otrzymał tytuł kolonii rzymskiej. Już w 350 n.e. miasto wydawało się raczej pozbawione legionistów i w 368 zostało po raz pierwszy splądrowane przez Alemanów, a około czterdzieści lat później przez Wandalów, Swebów i Alanów.

Po upadku Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie Mogontiacum znalazło się w rękach Chlodwiga, założyciela dynastii Merowingów, który w 496 nawrócił się na chrześcijaństwo. Pierwszy biskup Moguncji, o którym mamy pewne informacje, św. Bonifacy, pochodzi z epoki karolińskiej. Biskup aktywnie zajmował się ewangelizacją plemion germańskich i zmarł w 754, zabity przez Fryzów. Jego ciało przewieziono do Moguncji i pochowano w opactwie Fulda.

Arcybiskup Willigis (975-1011) kazał wybudować majestatyczną katedrę, która według jego planów miała służyć jako uroczyste miejsce koronacji członków dynastii Ottonów, ówczesnych cesarzy Świętego Cesarstwa Rzymskiego, a także królów Włoch i Niemiec. W tym okresie w Moguncji ukształtowała się społeczność żydowska, która szybko rozprzestrzeniła się na sąsiednie miasta i zorganizowała się w rady. Społeczność stała się następnie celem powtarzających się pogromów, z których pierwszy miał miejsce w 1096: nieregularne oddziały pod przywództwem krzyżowców pojawiły się pod murami Moguncji z zamiarem ich eksterminacji przed udaniem się do Ziemi Świętej. Żydzi, zamiast wpaść w ich ręce, wybrali zbiorowe samobójstwo w pałacu biskupim pozostawionym pustym przez biskupa, który widząc złą sytuację, wolał uciec.

W 1236 roku, w związku z konfliktem między cesarzem Fryderykiem II a papiestwem, obywatele Moguncji byli rozpieszczani przez obie strony, które przyznawały im różne przywileje, jak na przykład zwolnienie z podatków i prawo do nakładania ceł. Mieszkańcy Moguncji ostatecznie opowiedzieli się po stronie biskupa Zygfryda III z Eppstein, który nie tylko potwierdził przywileje nadane przez cesarza i jego syna Konrada IV Szwabskiego, ale także dał im możliwość utworzenia parlamentu składającego się z 24 członków, wybieranych jednak wyłącznie spośród rodzin patrycjuszowskich. Biskup zniósł także pobór do wojska. Środki te miały kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego miasta w kolejnych latach.

Arcybiskupi Moguncji ze swej strony prowadzili aktywną politykę w kontekście europejskim tamtych czasów, znacznie zwiększając swoją władzę. W 1356 roku Karol IV wydał Złotą Bullę, która ustaliła procedurę wyboru cesarza. Zgodnie z edyktem wybór cesarza powierzony został zgromadzeniu siedmiu członków, z których trzech było arcybiskupami Kolonii, Moguncji i Trewiru.

Posąg Gutenberga na starówce

W 1348 roku epidemia Czarnej Śmierci zdziesiątkowała ludność. W tym czasie doszło do pierwszych nieporozumień między burżuazją, która zdobyła władzę dzięki swobodom przyznanym w poprzednim stuleciu, a duchowieństwem, które wywierało presję na biskupa, domagając się odebrania mu tych praw. Nastąpił także rozłam w wyniku wyboru dwóch biskupów: jednego wybranego przez papieża, po którego stronie stała burżuazja, i drugiego wybranego przez duchowieństwo, które cieszyło się poparciem cesarza. Wolności obywatelskie zostały ostatecznie cofnięte w 1456 roku. Rok wcześniej Jan Gutenberg ukończył druk Biblii i 180 egzemplarzy książki wystawiono na sprzedaż we Frankfurcie, wzbudzając entuzjazm wśród kupujących ze względu na jej jakość typograficzną.

Początek kolejnego stulecia upłynął pod znakiem reformy wprowadzonej przez Marcina Lutra, którego tezy szybko się rozpowszechniły dzięki ruchomej czcionce drukarskiej wynalezionej przez Gutenberga. Caspar Hedio, teolog z Uniwersytetu w Moguncji, który popierał reformę, rozpowszechnił setki ulotek potępiających handel odpustami prowadzony przez papiestwo, co wywołało oburzenie obywateli, jednak biskup Albert Hohenzollern stanął po jego stronie, doprowadził do wydalenia teologa i nakazał augustianom rozpowszechnianie wśród ludzi propagandowego hasła: „gdy tylko moneta wrzucona do puszki na jałmużnę zabrzęczy, dusza ucieknie z czyśćca”. Biskup wykupił swoją pozycję pożyczając 20 000 florenów od bankiera Fuggera, a papież pozwolił mu zatrzymać połowę pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży odpustów w swojej diecezji na spłatę pożyczki. Biskup miał liczne kochanki, które także urodziły mu dzieci. Niektóre z jego konkubin pozowały jako modelki nadwornym malarzom Lucasowi Cranachowi i Mathiasowi Grünewaldowi, którzy przedstawiali je jako Madonny i święte.

Wojna trzydziestoletnia, która wybuchła w 1618 jako konflikt między państwami europejskimi, które przyjęły reformację, a tymi, które pozostały wierne katolicyzmowi, miała tragiczne reperkusje dla Moguncji. W 1631 roku miasto poddało się królowi szwedzkiemu Gustawowi Adolfowi, obiecując mu honorowe traktowanie. Król jednak splądrował wszystkie dzieła sztuki w mieście i nakazał przetransportować je do Sztokholmu. Niestety statek z cennym ładunkiem zatonął na Bałtyku. Gustaw Adolf zmarł w następnym roku, a jego kanclerz doprowadził do zwolnienia Moguncji. Okupacja szwedzka zakończyła się w 1636, pozostawiając po sobie epidemię dżumy.

Moguncja doznała dalszych zniszczeń z rąk armii francuskiej podczas wojny dziewięcioletniej (1688–1697), w której Burbonowie we Francji i Habsburgowie w Austrii walczyli ze sobą o sukcesję dynastyczną w elektoracie pobliskiego Palatynatu. W epoce Oświecenia premier i brat elektora Antoniego Heinricha Friedricha von Stadiona entuzjastycznie przyłączył się do teorii Voltaire’a i Rousseau. Przeprowadził liczne reformy w dziedzinie edukacji i gospodarki, ze szkodą dla jezuitów.

Ostatnim księciem-arcybiskupem Moguncji był Friedrich Karl Joseph von Erthal (1719 – 1802). On również był tak otwarty na idee Oświecenia, że ​​papiestwo go nie lubiło. Jednakże, gdy wybuchła rewolucja francuska, wycofał się z tych planów. Armia rewolucyjna zdobyła miasto w 1792, zmuszając biskupa do ucieczki i proklamując Republikę Moguncji, która miała burzliwy byt aż do nadejścia Napoleona I. Po upadku tego ostatniego, Kongres Wiedeński przydzielił Moguncję i jej terytorium (Reńską Hesję) Wielkiemu Księstwu Hesji, które zachowało pozory niepodległości do 1918, w którym urząd Wielkiego Księcia został ostatecznie zniesiony.

Moguncja rozrosła się szczególnie po zburzeniu murów obronnych w 1871, ale jej rozwój, także gospodarczy, nie był porównywalny z rozwojem pobliskiego Wiesbaden, który był kilkakrotnie większy. Od 1919 do 1930 roku Moguncja była okupowana przez wojska francuskie, zgodnie z postanowieniami Traktatu Wersalskiego. W czasach nazistowskich biskup Ludwig Maria Hugo otwarcie sprzeciwiał się reżimowi. Pod koniec wojny miasto zostało zniszczone w 80% i ponownie zajęte przez armię francuską, która utworzyła obecny kraj związkowy Nadrenia-Palatynat, wybierając Moguncję na swoją stolicę. Mimo to wzrost przemysłu w tym kraju był umiarkowany w kontekście niemieckiego cudu gospodarczego (Wirtschaftswunder), który charakteryzował Niemcy Zachodnie w latach 50. XX wieku.

Dojazd

Pociągiem

Znajduje się tu obsługiwana m.in. przez ICE stacja kolejowa Mainz Hauptbahnhof. Z Frankfurtem nad Menem i Wiesbaden łączy Moguncję linia S8 (S-Bahn Ren-Men).

Samochodem

Moguncja jest ważnym węzłem drogowym. Przez miasto lub w jego pobliżu przebiegają autostrady A60, A63 i A643 oraz drogi krajowe B9 i B40.

Statkiem

W Moguncji mieści się port rzeczny o powierzchni ok. 30 ha i przeładunku ok. 1,3 mln ton rocznie.

Warto zobaczyć

Theodor-Heuss-Brücke

• dom Haus zum Römischen Kaiser z muzeum Jana Gutenberga;
• romańska katedra katolicka pw. św. Marcina i Stefana (Dom Sankt Martin und Stefan) z XI wieku, przebudowywana w XIII i XVIII w. Katedra posiada dwa naprzeciwległe chóry (rozwiązanie charakterystyczne dla niemieckiej architektury romańskiej) i zachodni transept. Skrzyżowanie naw wieńczy ośmioboczna wieża. Dwie okrągłe wieże wtopione są w ramiona transeptu;
• Stare Miasto (Altstadt) z wieloma budynkami z muru pruskiego;
• późnokaroliński kościół św. Jana (Sankt Johanniskirche);
• gotycki kościół św. Kwintyna (Sankt Quintin);
• barokowy kościół farny (Sankt Peter);
• kościół (Sankt Ignatz);
• kościół św. Szczepana (Sankt Stephankirche) z witrażami Marca Chagalla;
• pałac książęcy (Kurfürstlisches Schloß) z XV w., przebudowany w XVI, XVII i XVIII w. Mieści się w nim Muzeum Historii Rzymsko-Germańskiej (Römisch-Germanisches Zentralmuseum);
• historyczna twierdza (Zitadelle Mainz) z XVII w., na jej terenie znajduje się kolumna z czasów starożytnego Rzymu.

Nauka

• Uniwersytet Jana Gutenberga w Moguncji (Johannes Gutenberg-Universität Mainz);
• Fachhochschule Mainz;
• część politechniki katolickiej;
• Instytut Chemii Maxa Plancka (Max-Planck-Institut für Chemie – Otto-Hahn-Institut);
• Instytut Badań nad Polimerami Maxa Plancka (Max-Planck-Institut für Polymerforschung).

---