Lutowiska

Lutowiska – wieś w Polsce, w południowo-wschodniej części województwa podkarpackiego, w powiecie bieszczadzkim, siedziba gminy Lutowiska nad potokiem Smolnik. Leżą na trasie dużej obwodnicy bieszczadzkiej, przy drodze 896 do Ustrzyk Górnych.

Lutowiska
Panorama wsi Lutowiska
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo podkarpackie
Ludność	762
Nr kierunkowy	(+48) 13
Kod pocztowy	38-713
Strona internetowa

Lutowiska. Urząd Gminy i szkoła

Lutowiska. Ośrodek edukacyjny Bieszczadzkiego Parku Narodowego.JPG

Lutowiska. Kościół

Lutowiska. Stary cmentarz katolicki

Lutowiska. Budynek pochodzący z pocz. XX w. Na początku mieszczący Hotel Penera, później szkołę żydowską. Po wojnie placówka WOP. Remontowany

Cmentarz żydowski w Lutowiskach

Pomnik ku czci pomordowanych Żydów i Romów – mieszkańców Lutowisk i okolic

Droga wojewódzka nr 896 biegnąca przez Lutowiska

Charakterystyka

Położenie geograficzne: 49°15′04″N 22°41′45″E

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa krośnieńskiego.

Lutowiska są znane z wyścigów psich zaprzęgów. Historia sportowych wyścigów psich zaprzęgów w Polsce jest krótka. Pierwsze odbyły się u nas zaledwie 25 lat temu. Wyścigi są tu znacznie krótsze niż np. na Alasce, ale nie mniej widowiskowe. Zawodnik, zwany maszerem (ew. musherem), może wydawać tylko ustne komendy. Nie wolno mu używać wobec psów siły, bo - jak mówi regulamin Sportowych Wyścigów Psich Zaprzęgów w Polsce - „jego (psa) dobro jest ważniejsze od interesów zawodników, hodowców, właścicieli psów, trenerów, organizatorów czy sponsorów zawodów...”. Szczególnie atrakcyjne są gonitwy nocne, przy blasku księżyca i pochodni. Atrakcji nie brakuje też w samych Lutowiskach i w okolicy.

Osada powstała w X w. Właścicielami osady byli do 1553 r. Piotr Kmita Sobieński, a następnie do 1579 r. Barbara Kmita z Herburtów (wdowa po Piotrze Kmicie). Lokacja osady na prawie wołoskim nastąpiła w 1580 r.

Prawa miejskie utraciły w 1919 roku, ale do II wojny światowej stanowiły okoliczne centrum handlowe i administracyjne.

Lata wojen zamieszały mocno w miejscowej historii i życiu mieszkańców.

Wróciły do Polski w 1951 r. podczas akcji wyrównywania granic.

Dojazd

Samochodem

Miejscowość znajduje się przy drodze wojewódzkiej nr 896. Z Krakowa jest tu 350 km, z Rzeszowa 140 km, z Sanoka 62 km.

Warto zobaczyć

• neogotycki kościół pw. św. Stanisława Biskupa (budowany w latach 1911-20). Przy głównej drodze, w latach 1944-1951 całkowicie zdewastowany, wyremontowany staraniem parafian, ponownie funkcjonuje.

Nieopodal kościoła w 1942 r. gestapowcy rozstrzelali 650 Żydów, o czym przypomina umieszczona tu pamiątkowa tablica.

• Stary cmentarz katolicki, służący katolikom obu obrządków między XVIII a XX wiekiem
• Drewniana willa sprzed I wojny światowej
• Cmentarz żydowski w Lutowiskach założony w II poł. XVIII w., na którym zachowało się co najmniej 500 macew, najstarsza pochodzi z 1796 r., a najmłodsza z 1940. Kirkut znajduje się około 350 m od głównej drogi. Dojście dobrze oznakowane. Powstał w XVIII w. i jest na tym terenie drugim co do wielkości, po kirkucie w Lesku.
• Pomnik ku czci pomordowanych Żydów i Romów.

Najbliższe okolice

Smolnik (powiat bieszczadzki) 4 km na południe od Lutowisk. Na wzgórzu, znajduje się cenna zrębowa drewniana cerkiew, wybudowana w dawnym bojkowskim stylu. Od 2013 r. obiekt jest na liście UNESCO. Jedynym elementem oryginalnego wystroju jest fragment polichromii przedstawiający kotarę podtrzymywaną przez anioły. XVI-wieczne ikony ze tej cerkwi znajdują się między innymi w muzeum w Łańcucie. Obecnie jest to filialny kościół rzymskokatolicki Wniebowzięcia N.M.P.

Zobacz też

Informacja o miejscowości znajduje się w wikidane i wikipedia. Więcej ilustracji znajduje się w zasobach commons w kategorii Lutowiska.