Rozmówki rosyjskie

Język rosyjski – język wschodniosłowiański, użytkowany przez około ćwierć miliarda osób. Jest językiem urzędowym w Federacji Rosyjskiej, Kirgistanie, Kazachstanie i na Białorusi, a także jednym z pięciu oficjalnych języków Organizacji Narodów Zjednoczonych. Rosyjski to bardzo rozpowszechniony język w Europie Środkowo-Wschodniej, Azji Środkowej, w Kaukazie i na terenach Dalekiego Wschodu.

Alfabet

Mapa państw z językiem rosyjskim jako: urzędowym (ciemnoniebieski) oraz państwa, w których posługuje się nim ponad 30% (jasnoniebieski)

Pismo pisane języka rosyjskiego to cyrylica. Składa się ono z 30 liter i 2 znaków specjalnych (znak zmiękczający „Ь” – tzw. miahkij znak i znak twardy „Ъ” – tzw. twiordyj znak). Większość liter jest taka sama jak w języku polskim, ale jest umiejscowiona w innej kolejności (rosyjski alfabet posiada kolejność liter zbliżoną do alfabetu greckiego).

Litery rosyjskiego alfabetu

Pismo proste	Pismo pochyłe	Nazwa	Wymowa
А а	А а	a	a
Б б	Б б	b	be
В в	В в	w	we
Г г	Г г	g	ge
Д д	Д д	d	de
Е е	Е е	je	je
Ё ё	Ё ё	jo	jo
Ж ж	Ж ж	ż	ż
З з	З з	z	z
И и	И и	i	i
Й й	Й й	j	i kratkaje
К к	К к	k	k
Л л	Л л	ł	eł
М м	М м	m	em
Н н	Н н	n	en
О о	О о	o	o
П п	П п	p	pe
Р р	Р р	r	er
С с	С с	s	es
Т т	Т т	t	te
У у	У у	u	u
Ф ф	Ф ф	f	e
Х х	Х х	ch	ch
Ц ц	Ц ц	c	ce
Ч ч	Ч ч	cz	cz
Ш ш	Ш ш	sz	sza
Щ щ	Щ щ	szcz	sia
Ъ ъ	Ъ ъ	twardy znak	twiordyj znak
Ы ы	Ы ы	y	y
Ь ь	Ь ь	miękki znak	miahkij znak
Э э	Э э	e	e
Ю ю	Ю ю	ju	ju
Я я	Я я	ja	ja

Zasady wymowy

Pewne cechy wymowy rosyjskiej nie są uwzględniane w transkrypcji:

• О nieakcentowane wymawia się niemal jak /a/, np.: вода́ (woda) – /wa|da/, коро́ва (korowa) – /ka|rowə, пу́сто (pusto) – /|pustə/.
• Nieakcentowane е i я (oraz а po ч, щ) wymawia się pośrednio między /e/ i /i/ (/ɪ/), np. весна́ (wiesna) – /wi|sna/, пятно́ (piatno) – /pi|tno/, часы́ (czasy) – /czisy/.
• Rosyjskie miękkie s´, z´ są mniej miękkie od polskich ś, ź, brzmią trochę jak sj, zj w jednej głosce. Połączenia си, зи należy więc wymawiać możliwie twardo, jak w sinus, rozindyczyć.
• Ч, щ są zawsze miękkie. (Ж, ш, ц są zawsze twarde.) Brzmią jak polskie ć i ś. Щ można też wymawiać jako podwójne miękkie sz.
• Rosyjskie l jest zawsze miękkie. Brzmi pośrednio między l i j. Przy jego wymowie należy przybliżyć całą przednią i środkową część języka do podniebienia. Rosyjskie ли wymawiamy jak polskie li.
• Natomiast rosyjskie ł odpowiada polskiemu ł scenicznemu (czyli jest bardziej podobne do l od polskiego potocznego ł, tzn. u niezgłoskotwórczego). Przy jego wymowie należy trzymać prawie cały język nisko i tylko jego czubkiem dotykać do zębów. Zmiękczanie л jest więc w zasadzie regularne.
• W rosyjskim в po bezdźwięcznych wymawiamy jak polskie w (a nie f). Твой należy więc wymawiać wyraźnie /twoj/.
• Połączenia -тся, -ться w zakończeniach czasowników zwrotnych wymawia się jak /-csa/.
• Г w końcówkach dopełniacza -ого, -его wymawia się jak polskie w, np. до́брого (dobrogo) – /|dobrawa/, дре́внего (driewniego) – /|dr´ewniwə/
• Wyrazy что, что́бы (czto, cztoby) wymawia się jak /szto/, /|sztoby/.

Powitania i pożegnania

Dzień dobry – здравствуйте (zdrastwujcje)

Dzień dobry (rano) – доброе утро (dobraje utra)

Dzień dobry (popołudniu) – добрый день (dobryj dzjeń)

Dobry wieczór – добрый вечер (dobryj wjecjer)

Cześć – привет (priwjet)

Do zobaczenia – до встречи (da wstrjeći)

Do widzenia – до свидания (da swidanija)

Żegnaj – прощай (praśaj)

Zwroty grzecznościowe

Dziękuje – спасибо (spasiba)

Bardzo dziękuje – Большое спасибо (bolszaje spasiba)

Proszę – пожалуйста (pażałusta)

Przepraszam – простите (prasticje)

Bardzo przepraszam – извините (izwinicje)

Zapoznanie

Nie znamy się, jak ty się nazywasz? – Мы ещё не знакомы, как тебя зовут? (My jeśo nie znakomy, kak cjebja zawut?)

Nazywam się..., a ty? – Меня зовут..., а тебя? (Mienja zawut..., a cjebja?)

Bardzo mi miło – Очень приятно (Oćeń prijatna)

Mi też – Мне тоже (Mnje toże)

Ile masz lat? – Сколько тебе лет? (Skolka cjebje ljet?)

Mam ... lat, a ty? – Мне ... лет, а вам? (Mnje ... ljet, a wam?)

Ja też – Я тоже (Ja toże)

Uwaga: w przypadku gdy nasz wiek kończy się na 1 (np. 1, 21, 31 ...) zamiast słowa лет (lat – ljet) pojawia się słowo год (god). Natomiast gdy wiek kończy się na 2,3,4 to pojawia się słowo года (lata – goda), np. Mam 23 lata – Мне 23 года (Mnje dwadcac tri goda).

Język i narodowości

Czy mówisz po rosyjsku? – Вы говорите по-русски? (Wy gawaricje pa russkij?)

Tak mówię po rosyjsku – Я говорю по-русски (Ja gawarju pa russkij)

Czy dobrze mówisz po rosyjsku? – Вы хорошо говорите по-русски? (Wy haraszo gawaricje pa russkij?)

Tak/Nie/Trochę – Да/Нет/Немножко (Da/Niet/Niemnożka)

Skąd jesteś? – Откуда вы? (Atkuda wy?)

Jestem z Polski – Я из Польши (Ja iz Polszy)

Jestem z Rosji – Я из России (Ja iz Rasiji)

Jakiej jesteś narodowości? – Кто вы по национальности? (Kto wy pa nacjanalnasci?)

Jestem Polakiem – Я Поляк (Ja Paljak)

Polska, Polak, Polka – Польша, Поляк, Полька

Rosja, Rosjanin, Rosjanka – Россия, Русский, Россиянка

Białoruś, Białorusin, Białorusinka – Белоруссия, Беларусь, Белоруска

Niemcy, Niemiec, Niemka – Германия, Германиец, Германка

Anglia, Anglik, Angielka – Англия, Англичанин, Англичанка

Włochy, Włoch, Włoszka – Италия, Италиец, Итальянка

Francja, Francuz, Francuzka – Франция, Француз, Французка

Szwecja, Szwed, Szwedka – Швеция, швед, шведка

Hiszpania, Hiszpan, Hiszpanka – Испания, испанец, испанка

Węgry, Węgier, Węgierka – Венгрия, венгр, венгерка

Serbia, Serb, Serbka – Сербия, Серб, Сербка

Grecja, Grek, Greczynka – Греция, грек, гречанка

Chiny, Chińczyk, Chinka – Китай, китаец, китаянка

Japonia, Japończyk, Japonka – Япония, японец, японка

USA, Amerykanin, Amerykanka – США, американец, американка

Indie, Hindus, Hinduska – Индия, индиец, индианка

Zaimki osobowe

• я – ja
• ты – ty
• он – on
• она – ona (ana)
• оно – ono (ano)
• мы – my
• вы – wy
• они – oni (ani)

Liczebniki

Pod względem semantycznym liczebniki w języku rosyjskim dzielą się na dwie grupy:

1. Liczebniki główne (количественные) – odpowiadają na pytanie сколько? (ile – skolka) Np.: два, десять, сорок три, сто.
2. Liczebniki porządkowe (порядковые) – odpowiadają na pytanie который? (który – katoryj) Np.: второй, десятый, сорок третий, сотый.

Liczebniki główne (od zera do miliarda)

0 – ноль 1 – оди́н 2 – два 3 – три 4 – четы́ре 5 – пять 6 – шесть 7 – семь 8 – во́семь 9 – де́вять 10 – де́сять 11 – оди́ннадцать 12 – двена́дцать 13 – трина́дцать 14 – четы́рнадцать 15 – пятна́дцать

16 – шестна́дцать 17 – семна́дцать 18 – восемна́дцать 19 – девятна́дцать 20 – два́дцать 21 – два́дцать оди́н 22 – два́дцать два 23 – два́дцать три 24 – два́дцать четы́ре 25 – два́дцать пять 26 – два́дцать шесть 27 – два́дцать семь 28 – два́дцать во́семь 29 – два́дцать де́вять 30 – три́дцать

40 – со́рок 50 – пятьдеся́т 60 – шестьдеся́т 70 – се́мьдесят 80 – во́семьдесят 90 – девяно́сто 100 – сто 200 – две́сти 300 – три́ста 400 – четы́реста 500 – пятьсо́т 600 – шестьсо́т 700 – семьсо́т 800 – восемьсо́т 900 – девятьсо́т 1000 – ты́сяча

10 000 – де́сять ты́сяч 100 000 – сто ты́сяч 1 000 000 – миллио́н 1 000 000 000 – миллиа́рд

Dni tygodnia, pory dnia i roku

Tydzień

Tydzięń – Неделя (niedzjelja)

Poniedziałek – Понедельник (paniedzjelnik)

Wtorek – Вторник (wtornik)

Środa – Среда (srieda)

Czwartek – Четверг (ćetwierg)

Piątek – Пятница (pjatnica)

Sobota – Суббота (subbota)

Niedziela – Воскресенье (waskriesjenije)

Pory dnia

Dzień – День (dzjeń)

Rano – Утро (utra)

Południe – Полдень (połdzjeń)

Popołudnie – после полудня (poslje połudnja)

Wieczór – Вечер (wjećer)

Noc – ноч (noć)

Północ – Полночь (połnać)

Pory roku

Pory roku – Времени года (wrjemieni goda)

Zima – Зима (zima)

Wiosna – Весна (wjesna)

Lato – (ljeto)

Jesień – Осень (osjeń)

Godziny

Która godzina? – кото́рый час? (katorij ćas?)

Pełna godzina

Do określania czasu w pełnych godzinach wykorzystuje się liczebniki główne, po których występuje odmieniony rzeczownik час.

• 1:00 – час (adzin ćas)
• 2:00 – 4:00 – два, три, четы́ре часа́ (dwa, tri, ćetyrje ćasa)
• 5:00 – 12:00 – пять, шесть... часо́в (pjac, szesc ... ćisow)

Po dwunastej pełnymi nazwami operujemy tylko w oficjalnych wypowiedziach (w radiu, telewizji itd.), natomiast w mowie potocznej wracamy do skali od 1 do 12.

• 13:00 – час
• 14:00 – 16:00 – два, три, четы́ре часа́
• 17:00 – 24:00 – пять, шесть... часо́в

Połowy godziny

Aby określić połowę godziny, musimy wspomóc się rzeczownikiem полови́на (połowa – paławina)

• 12:30 – полови́на пе́рвого (полпе́рвого) – paławina pjerwawa (połpjerwawa)
• 13:30 – полови́на второ́го (полвторо́го) – paławina wtarowa (połwtarowa)
• 18:30 – полови́на седьмо́го (полседьмо́го)...

Oczywiście można też powiedzieć to samo, ale oficjalnie, na przykład 12:30 – двена́дцать три́дцать lub двена́дцать часо́в три́дцать мину́т. Takie określanie czasu jest jednak raczej rzadko spotykane w mowie potocznej.

Niepełne godziny

Jeśli określamy czas co do dokładnych minut od pełnej godziny do połowy następnej godziny, mówimy:

• 17:05 – пять мину́т шесто́го (pjac minut szestowa)
• 17:10 – де́сять мину́т шесто́го (dzjesjac minut szestowa)
• 17:15 – пятна́дцать мину́т шесто́го (че́тверть шесто́го) (pjatnacac minut szestowa)
• 17:20 – два́дцать мину́т шесто́го (dwacac minut szestowa)
• 17:25 – два́дцать пять мину́т шесто́го (dwacac pjac minut szestowa)
• 17:35 – без двадцати́ пяти́ ше́сть (bjez dwacaci pjaci szesc)
• 17:40 – без двадцати́ ше́сть (bjez dwacaci szesc)
• 17:45 – без пятна́дцати ше́сть (без че́тверти ше́сть)
• 17:50 – без десяти́ ше́сть
• 17:55 – без пяти́ ше́сть

Kolory

Красный – Czerwony (krasnyj)

Синий – Granatowy (sinij)

Голубой – Niebieski (gałuboj)

Зелёный – Zielony (zjeljonyj)

Белый – Biały (bjełyj)

Жёлтый – Żółty (żołtyj)

Оранжевый – Pomarańczowy (aranżewyj)

Серый – Szary (sjeryj)

Розовый – Różowy (rozawyj)

Коричневый – Brązowy (karićniewyj)

Фиолетовый – Fioletowy (fijaljetawyj)

Чёрный – Czarny (ćornyj)

Светлый – Jasny (swjetłyj)

Тёмный – Ciemny (cjomnyj)

Яркий – Jaskrawy (jarkij)

Pytanie o drogę i kierunki, podróż

Dojazd

Przepraszam panią/pana! – Извините, пожалуйста! (izwinicje pażałusta)

Jak mogę dostać się do Moskwy/centrum/skrzyżowania? – Как доехать до Москвы / центра / перекрестка? (Kak dajehac da Maskwy/centra/pjeriekrostka?)

Musicie jechać/iść ... – Вам надо ехать/идти ... (Wam nada jechac/idzci...)

Gdzie w okolicy znajdę...? – Где в этом районе я найти ... (Gdzje w etam rajonie ja najci...)

Musicie skręcić w prawo, a następnie w lewo – Вам надо подвернуть направо, а потом направо (Wam nada padwiernuc naprawa, a patom naljewa)

Restauracja jest zaraz za rogiem – Ресторан сразу за углом (Rjestaran srazu za ugłam)

Czy będę musiał się przesiadać? – Мне буде надо отсаживаться? (Mnje budzje nada astażywasta?)

Będziesz musiał się przesiąść w ... – Вам буде надо отсаживаться в ... (Wam budzje nada astażywatsa w...)

Kierunki

Prosto – прямо (prjama)

W lewo – налево (naljewa)

W prawo – направо (naprawa)

Północ – север (sjewier)

Południe – юг (jug)

Zachód – запад (zapad)

Wschód – восток (wastok)

Obiekty w mieście

Dworzec – вокзал (wakzał)

Poczta – почта (poćta)

Kino – кино (kino)

Restauracja – ресторан (rjestaran)

Kościół – костёл (kascjoł)

Cerkiew – церковь (cerikaw)

Szkoła – школа (szkoła)

Szpital – больница (balnica)

Muzeum – музей (muzej)

Park – парк (park)

Plac – площадь (płośadz)

Środki transportu

Samochód – машина (maszyna)

Autobus – автобус (awtobus)

Samolot – самолёт (samoljot)

Helikopter – вертолёт (wjertaljot)

Łódź – лодка (łodka)

Ciężarówka – грузовик (gruzowik)

Rower – велосипед (wjełasipjed)

Motocykl – мотоцикл (motocikl)

W banku

Bank – банк (bank)

Pieniądze – деньги (dzjengi)

Bankomat – банкомат (bankamat)

Transakcja – сделка (sdzjełka)

Konto bankowe – банковский счет (bankowskij sćot)

Karta kredytowa – кредитка (krieditka)

Transfer pieniędzy – трансфер (transfjer)

Chcę znać stan mojego konta – Я бы хотел узнать состояние своего счета

Chcę wpłacić pieniądze na moje konto – Я бы хотел внести депозит

Chcę wyjąć nieco pieniędzy z konta oszczędnościowego – Я бы хотел снять денег со сберегательного счета

W hotelu

Hotel/Hostel/Pensjonat – отель/хостел/пансион (acjel, chostjel, pajsjon)

Czy mają Państwo wolne pokoje – У Вас остались свободные комнаты? (u was ostalis swabodnyje komnaty?)

Ile kosztuje pokój ... osobowy? – Сколько стоит номер на ... человек/человека? (skolka stoit nomjer na ... ćeławiek/ćeławieka?)

Chciałbym/Chciałabym zarezerwować ... – Я бы хотел/а забронировать ... (Ja by chacjeł/chacjeła zabranirawac...)

Pokój jednoosobowy – одноместный номер (adnomiestnyj nomjer)

Pokój dwuosobowy – двухместный номер (dwuchmiestnyj nomjer)

Pokój ... osobowy – комната на ... человек (komnata na ... ćeławiek)

Pokój dla niepalących – комната для некурящих (komnata dlja niekurjaśih)

Chcę zarezerwować pokój na ... noc/noce/nocy/tydzień/tygodni – Я бы хотел/а забронировать комнату на ... _ночь/ноч(и/ей)/неделю/недел (ja by chacjeł/a zabranirawac komnatu na ... noć (jedną noc)/noći (2,3,4)/noćej (5,6 ...)/niedzjelju (1)/njedzjelje (2,3)/njedzjel’ (4,5...))

Czy śniadanie jest w cenie? – Включён ли завтрак? (wklljućon li zawtrak?)

Przepraszam, gdzie jest pokój numer...? – Где я могу найти комнату номер...? (gdzie ja magu najci komnatu nomjer...?)

W restauracji

Czy to miejsce jest wolne? – Это место свободно? (eta miesta swabodna)

Niestety nie – К сожалению нет (ksażaljeniu niet)

Wolne. Proszę siąść – Свободно. Можете сесть (swabodna. możecje sjesc)

Proszę powiedzieć co pan/pani radzi zjeść na śniadanie? – Скажите пожалуйста, что вы советуете к завтраку? (skażycje pażałusta, szto wy sawietujetje k zawtraku?)

Polecam bliny z konfiturą i serem – Рекомендую блинчики с вареньем и сыром (rjekomienduju blinićiki z warieniem i syram)

Poproszę bliny i kakao – Дайте, пожалуйста блинчики о какао (dajcie pażałusta blinićiki i kakao)

Proszę. Smacznego! – Пожалуйста. Приятного аппетита! (pażałusta. prijatnawo apetita!)

Rosyjskie potrawy

• Zupa solanka – солянка (saljanka)
• Zupa szczi – щи (śi)
• Zupa okroszka – окрошка (akroszka)
• Pierożki pielmieni – пельмени (pielmieni)
• Pierożki (bułeczki) – расстегай (rasstjećaj)
• Bliny – Блины (bliny)
• Placki ołady – Ола́дьи (aładi)

W sklepie

Czy mają Państwo...? – У Вас есть...? (U was jest...?)

Gdzie mogę znaleźć...? – Где я могу найти...? (Gdzje ja magu najci...?)

Ile to kosztuje? – Сколько это стоит? (skolka eta stait?)

Czy mają coś Państwo w niższej cenie? – У Вас есть что-нибудь подешевле? (u was jest szto-nibud podjesiewlje?)

Mogę zapłacić kartą kredytową? – Могу я расплатиться кредитной картой? (magu ja raspłacitsa krieditnoj kartoj/krieditku?)

Czy mogę dostać siatkę? – Можно мне пакет, пожалуйста? (można mnie pakiet, pażałusta?)

Produkty w sklepie spożywczym

Pieczywo – хлебобулочные изделия (chljebobułoćnyje izdzienija)

chleb – хлеб (chljeb)

bułki – булки (bułki)

pączki – пончики (ponćiki)

Nabiał – молочный отдел (małoćnyj atdzjeł)

mleko – молоко (małako)

ser – сыр (syr)

jogurt – йогурт (jogurt)

twaróg – творог (twarog)

śmietana – сметана (smietana)

śmietanka – сли́вки (sliwki)

Dział rybny – рыбный отдел (rybnyj atdzjeł)

wędzona ryba – копчёная рыба (kapcionaja ryba)

śledź – сельдь (sjeldz)

omul – омуль (omul)

amur – амур (amur)

łosoś – лосось (łasos')

kawior – икра (ikra)

Mięso-Wędliny – мясной отдел (mjasnoj atdzjeł)

boczek – бекон (bjekon)

szynka – ветчина (wjetćina)

parówki – сосиски (sasiski)

kiełbasa – колбаса (kołbasa)

wieprzowina – свинина (swinina)

wołowina – говядина (gawjadina)

Słodycze – кондитерский отдел (kandzicjerskij atdzjeł)

ciasta – пирожное (pirożnaje)

tort – торт

pierniki – пряники (prjaniki)

cukierki – конфеты (kanfjety)

czekolada – шоколад (szakaład)

Warzywa i owoce – овощи и фрукты (owaśi i frukty)

cebula – лук (łuk)

marchewka – морковь (markow)

ogórek – огурец (ogurjec)

ziemniak – картошка (kartoszka)

pomidor – помидор (pamidor)

papryka – перец (pierjec)

kapusta – капуста

jabłko – яблоко (jabłako)

gruszka – груша (grusz)

śliwka – слива (sliwa)

pomarańcza – апельсин (apjelsin)

cytryna – лимон (limon)

banan – банан

arbuz – арбуз

Święta państwowe

Data	Polska nazwa	Oryginalna nazwa
1 stycznia–5 stycznia	Nowy Rok	Новый год
7 stycznia	prawosławne Boże Narodzenie	Рождество Христово
23 lutego	Dzień Obrońcy Ojczyzny	День защитника Отечества
8 marca	Międzynarodowy Dzień Kobiet	Международный женский день
1 maja	Święto Wiosny i Pracy	Праздник весны и труда
9 maja	Dzień Zwycięstwa	День Победы
12 czerwca	Dzień Rosji	День России
4 listopada	Dzień Jedności Narodowej	День народного единства