Afryka: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
Ventic (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
Ventic (dyskusja | edycje)
ładniejsza tabela
Linia 26:
 
=== Regiony ===
{{Lista regionów
<imagemap>
| mapa regionów = Map-Africa-Regions-Islands.png
Plik:Regions_Africa_2011.svg|right|300px|Regiony Afryki
| rozmiar mapy = 500px
| opis mapy =
 
| nazwa regionu 1 = [[Afryka Północna]]
poly 1067 463 1063 481 1069 491 1084 501 1084 523 1076 532 1068 532 1064 544 1078 546 1082 554 1094 561 1102 583 1116 588 1115 604 1089 602 1077 615 1065 618 1033 622 1029 622 1022 623 1003 602 1000 609 988 604 977 607 964 593 962 578 948 577 945 561 926 551 920 537 907 535 907 525 911 523 917 509 925 502 925 497 935 497 948 508 956 509 959 504 972 506 978 512 987 510 992 503 1001 503 1005 494 1013 494 1025 507 1030 504 1040 491 1051 485 1050 474 1045 472 1046 466 1059 463 [[Afryka Wschodnia]]
| kolor regionu 1 = #d1e79b
| elementy regionu 1 = [[Algieria]], [[Egipt]], [[Hiszpańskie posiadłości w Afryce Północnej]] ([[Ceuta]], [[Melilla]], [[Wyspy Kanaryjskie]]) [[Libia]], [[Madera]] ([[Portugalia]]), [[Maroko]], [[Sahara Zachodnia]] (obszar sporny), [[Tunezja]]
*| [[Afrykaopis Północna]]regionu 1 = obszarObszar położony nad Morzem Śródziemnym, oddzielony od reszty kontynentu Saharą. Znajdują się tu liczne ślady dawnych cywilizacji, wysokie góry Atlas i żyzna delta Nilu. Zdecydowaną większość mieszkańców stanowią arabskojęzyczni muzułmanie sunnici, a także mniejszość Żydów sefardyjskich, sunnickich Berberów i Tuaregów w Maghrebie oraz muzułmanów ibadytów w [[Algieria|Algierii]], chrześcijańskich Koptów w [[Egipt|Egipcie]], ponadto nieduże mniejszości katolików, prawosławnych i protestantów. Madera i Wyspy Kanaryjskie są blisko związane z kulturą europejską i stanowią część Unii Europejskiej. Jest to jedna z lepiej rozwiniętych części kontynentu, z dobrą infrastrukturą turystyczną.
 
| nazwa regionu 2 = [[Sahel]]
poly 178 270 192 264 243 270 244 249 259 234 266 235 269 187 322 196 323 174 481 299 500 306 497 322 541 315 639 244 680 249 687 257 707 250 839 311 839 302 854 304 854 270 983 266 1002 272 1023 247 1020 230 984 175 993 164 997 138 978 105 957 112 944 104 930 107 908 119 853 106 836 103 814 102 804 92 781 88 762 104 767 126 754 134 732 125 696 99 667 91 637 85 628 73 635 51 634 40 633 21 616 14 583 17 567 15 534 18 487 24 458 32 448 45 408 43 393 28 372 52 329 81 320 100 315 127 280 152 257 154 228 187 196 238 178 261 [[Afryka Północna]]
| kolor regionu 2 = #a4ad7d
poly 175 272 187 265 244 269 242 246 252 234 265 235 269 189 321 192 322 169 480 297 500 305 501 318 537 313 638 244 682 247 689 254 713 248 837 310 838 302 855 302 853 270 985 266 996 273 1016 246 1041 260 1056 288 1057 320 1077 332 1074 340 1050 347 1044 420 1023 441 1025 456 1013 464 1017 495 1005 501 998 500 996 509 1008 511 1027 530 1029 551 1045 554 1042 563 1025 565 1006 577 962 583 941 565 916 571 906 545 891 543 884 525 863 502 839 497 831 490 834 478 818 458 808 459 787 492 761 490 759 507 698 521 694 492 681 489 681 476 692 475 691 463 690 426 683 420 679 423 680 439 671 415 665 410 646 419 606 417 592 426 572 419 563 424 540 412 511 414 502 441 480 440 474 431 461 430 444 409 445 390 412 400 377 413 359 448 356 466 340 468 336 458 322 465 311 463 305 465 293 425 276 434 261 434 249 431 243 388 226 361 207 350 176 351 187 310 183 298 189 290 [[Sahel]]
| elementy regionu 2 = [[Czad]], [[Mauretania]], [[Mali]], [[Niger]], [[Sudan]]
poly 175 352 170 372 157 379 168 402 161 423 191 452 215 481 216 500 249 522 302 563 317 566 368 554 412 562 446 545 458 543 463 535 516 539 532 565 563 566 579 567 599 529 615 524 629 537 648 499 653 495 668 461 682 447 678 432 675 419 668 408 646 422 611 417 593 429 571 417 562 424 540 414 513 420 496 442 472 432 463 426 449 402 445 387 418 396 377 412 358 449 357 464 336 466 335 459 323 467 311 461 299 451 303 442 293 424 275 432 255 434 251 416 248 385 231 358 205 349 [[Afryka Zachodnia]]
*| [[Sahel]]opis regionu obszar2 pogranicza= Pogranicze między pustynną Saharą a sawannami, zaludniony głównie przez pół-nomadyczne plemiona wyznające w większości islam sunnicki. W starożytności nad Nilem rozwinęła się cywilizacja nubijska. W średniowieczu miejsce rozkwitu licznych królestw kontrolujących transsaharyjski handel solą, złotem i niewolnikami. Żyjący na przełomie XIII i XIV wieku król [[Mali]], Mansa Musa, jest uważany za najbogatszego człowieka w Historii. Pod koniec XIX wieku kontrolę nad regionem przejęła Francja i Wielka Brytania. W wyniku nadmiernej eksploatacji gruntów sporą część regionu dotknęła w XX wieku klęska ekologiczna. Współcześnie jest to jeden z najbiedniejszych regionów świata.
poly 579 565 600 524 620 530 633 539 646 504 654 493 664 461 683 448 671 423 682 420 690 429 690 460 699 471 676 475 681 489 694 496 701 520 754 506 760 488 788 484 810 455 822 458 839 480 837 495 862 502 883 525 909 546 916 572 945 564 959 580 960 600 970 609 944 637 945 666 954 665 962 679 956 692 959 705 935 719 942 760 954 778 980 802 996 805 1003 823 1001 857 985 880 988 886 943 900 945 911 916 911 912 924 885 947 857 947 849 934 799 947 755 940 747 929 670 932 661 925 633 929 643 875 668 851 669 825 659 803 664 782 644 741 598 680 590 664 542 645 545 630 559 607 570 609 561 629 556 645 588 659 595 624 607 595 594 578 577 569 [[Afryka Środkowa]]
poly 631 932 658 923 674 933 745 929 751 938 796 941 850 933 858 943 883 943 910 925 913 912 941 909 943 916 962 917 983 926 984 952 978 972 984 988 955 1026 960 1098 973 1098 965 1123 867 1220 830 1226 764 1234 740 1218 732 1200 734 1173 714 1138 690 1109 684 1063 678 1056 675 1015 633 957 [[Afryka Południowa]]
poly 1076 330 1052 343 1045 418 1025 439 1021 455 1012 458 1012 495 993 498 996 509 1014 520 1033 547 1039 550 1045 568 1019 563 1000 579 960 581 960 599 970 611 943 641 940 668 956 663 962 677 952 687 960 697 946 719 932 718 938 762 959 786 993 803 1003 827 995 854 989 885 943 900 944 913 970 922 985 928 987 948 979 968 982 986 956 1032 959 1104 973 1104 975 1081 1016 1068 1023 1025 1004 988 1035 971 1082 937 1113 913 1115 897 1113 849 1124 834 1109 817 1101 790 1108 766 1093 752 1121 692 1199 610 1216 604 1263 545 1292 480 1295 429 1255 440 1230 442 1223 451 1208 447 1191 463 1163 444 1143 451 1164 419 1138 399 1113 379 1097 373 [[Afryka Wchodnia]]
poly 1197 1089 1253 974 1265 939 1279 927 1266 860 1253 857 1235 880 1221 904 1172 924 1162 948 1167 989 1140 1024 1144 1047 1147 1085 1163 1100 1178 1099 [[Madagaskar]]
 
| nazwa regionu 3 = [[Afryka Zachodnia]]
desc bottom-left
| kolor regionu 3 = #5ea470
</imagemap>
| elementy regionu 3 = [[Benin]], [[Burkina Faso]], [[Gambia]], [[Ghana]], [[Gwinea]], [[Gwinea Bissau]], [[Liberia]], [[Nigeria]], [[Republika Zielonego Przylądka]], [[Senegal]], [[Sierra Leone]], [[Togo]], [[Wybrzeże Kości Słoniowej]]
*| [[Afrykaopis Zachodnia]]regionu 3 część= kontynentu położona nad Zatoką Gwinejską; obejmujeObejmuje państwa położone w strefie sawann i lasów tropikalnych na zachodzie kontynentu. Ekonomia wielu państw opiera się na produkcji oleju palmowego, kakao, kawy i wydobyciu ropy naftowej oraz innych kopalin. Jest to obszar pogranicza między ludnością muzułmańską a chrześcijańską, silnie zróżnicowany etnicznie, o wielu kontrastach. Zniszczone przez wojny domowe [[Sierra Leone]] i [[Liberia]] należą do najbiedniejszych państw świata, [[Nigeria]] posiada największą gospodarkę na kontynencie i zaludnienie, [[Senegal]] i [[Republika Zielonego Przylądka]] są zaś przykładami wyjątkowej stabilności politycznej na kontynencie.
 
| nazwa regionu 4 = Afryka Środkowa
* [[Afryka Północna]] – obszar położony nad Morzem Śródziemnym, oddzielony od reszty kontynentu Saharą. Znajdują się tu liczne ślady dawnych cywilizacji, wysokie góry Atlas i żyzna delta Nilu. Zdecydowaną większość mieszkańców stanowią arabskojęzyczni muzułmanie sunnici, a także mniejszość Żydów sefardyjskich, sunnickich Berberów i Tuaregów w Maghrebie oraz muzułmanów ibadytów w [[Algieria|Algierii]], chrześcijańskich Koptów w [[Egipt|Egipcie]], ponadto nieduże mniejszości katolików, prawosławnych i protestantów. Jest to jedna z lepiej rozwiniętych części kontynentu, z dobrą infrastrukturą turystyczną.
| kolor regionu 4 = #A78379
* [[Sahel]] – obszar pogranicza między pustynną Saharą a sawannami, zaludniony głównie przez pół-nomadyczne plemiona wyznające w większości islam sunnicki. W starożytności nad Nilem rozwinęła się cywilizacja nubijska. W średniowieczu miejsce rozkwitu licznych królestw kontrolujących transsaharyjski handel solą, złotem i niewolnikami. Żyjący na przełomie XIII i XIV wieku król [[Mali]], Mansa Musa, jest uważany za najbogatszego człowieka w Historii. Pod koniec XIX wieku kontrolę nad regionem przejęła Francja i Wielka Brytania. W wyniku nadmiernej eksploatacji gruntów sporą część regionu dotknęła w XX wieku klęska ekologiczna. Współcześnie jest to jeden z najbiedniejszych regionów świata.
| elementy regionu 4 = [[Angola]], [[Gabon]], [[Gwinea Równikowa]], [[Kamerun]], [[Demokratyczna Republika Konga]], [[Kongo|Republika Kongo]], [[Republika Środkowoafrykańska]], [[Sudan Południowy]], [[Wyspy Świętego Tomasza i Książęca]]
* [[Afryka Zachodnia]] – część kontynentu położona nad Zatoką Gwinejską; obejmuje państwa położone w strefie sawann i lasów tropikalnych. Ekonomia wielu państw opiera się na produkcji oleju palmowego, kakao, kawy i wydobyciu ropy naftowej. Jest to obszar pogranicza między ludnością muzułmańską a chrześcijańską, silnie zróżnicowany etnicznie, o wielu kontrastach. Zniszczone przez wojny domowe [[Sierra Leone]] i [[Liberia]] należą do najbiedniejszych państw świata, [[Nigeria]] posiada największą gospodarkę na kontynencie i zaludnienie, [[Senegal]] i [[Republika Zielonego Przylądka]] są zaś przykładami wyjątkowej stabilności politycznej na kontynencie.
*| [[Afrykaopis Środkowa]]regionu 4 zróżnicowany= Zróżnicowany kulturowo, etnicznie i krajobrazowo region znany z bogactwa zasobów naturalnych i niestabilności politycznej, szczególnie na wschodzie. W dorzeczu Kongo znajduje się drugi największy na świecie las tropikalny, ponadto mozaika innych formacji roślinnych bogatych we florę i faunę., w tym wulkaniczne masywy górskie takie jak Kamerun i Virunga.
 
* [[Afryka Wschodnia]] – obszar na wschodzie kontynentu do którego zalicza się państwa Rogu Afryki, Wybrzeża Swahili, Wielkiego Rowu Afrykańskiego i [[Madagaskar]] z pobliskimi wyspami. Teren różnorodny krajobrazowo i historycznie, prawdopodobne miejsce powstania gatunku ludzkiego. Historia [[Etiopia|Etiopii]], jednego z najstarszych państw świata i jedynego nie skolonizowanego przez Europejczyków, ma co najmniej 3 tysiące lat, a wyróżniające się cywilizacje powstały także w [[Somalia|Somalii]] i na Wybrzeżu Swahili znajdującym się na wschodzie [[Kenia|Kenii]] i [[Tanzania|Tanzanii]] oraz północy [[Mozambik]]u. Tu znajdują się najwyższe góry kontynentu, ze słynnym Kilimandżaro, a także liczne znane parki narodowe, takie jak Semien w Etiopii, Masai Mara w Kenii, Masoala na Madagaskarze czy Serengeti w Tanzanii.
| nazwa regionu 5 = Afryka Wschodnia
* [[Afryka Południowa]] – region Afryki znany z wydobycia diamentów i złota. Na zachodzie żyją ludy KhoiSan, znane też jako Buszmeni i Hotentoci, które są znane z wyjątkowej i archaicznej kultury zbieracko-łowieckiej. Na wschodzie ludy Bantu tworzyły liczne królestwa, z których najsłynniejszymi są Wielkie Zimbabwe i Zulu. Sporą część obszaru zasiedlali Europejczycy, czego efektem jest dość dobra infrastruktura, ale i duże napięcie między rasami. Góra Stołowa w [[Kapsztad]]zie została uznana za jeden z nowych siedmiu cudów przyrody.
| kolor regionu 5 = #db6d69
| elementy regionu 5 = <!-- To, co warto zobaczyć w tym regionie -->
*| [[Afrykaopis Wschodnia]]regionu 5 = obszarObszar na wschodzie kontynentu do którego zalicza się państwa Rogu Afryki, Wybrzeża Swahili, Wielkiego Rowu Afrykańskiego i [[Madagaskar]] z pobliskimi wyspami. Teren różnorodny krajobrazowo i historycznie, prawdopodobne miejsce powstania gatunku ludzkiego. Historia [[Etiopia|Etiopii]], jednego z najstarszych państw świata i jedynego nie skolonizowanego przez Europejczyków, ma co najmniej 3 tysiące lat, a wyróżniające się cywilizacje powstały także w [[Somalia|Somalii]] i na Wybrzeżu Swahili znajdującym się na wschodzie [[Kenia|Kenii]] i [[Tanzania|Tanzanii]] oraz północy [[Mozambik]]u. Tu znajdują się najwyższe góry kontynentu, ze słynnym Kilimandżaro, a także liczne znane parki narodowe, takie jak Semien w Etiopii, Masai Mara w Kenii, Masoala na Madagaskarze czy Serengeti w Tanzanii.
 
| nazwa regionu 6 = Wyspy Afryki Wschodniej
| kolor regionu 6 = #ff0080
| elementy regionu 6 = <!-- To, co warto zobaczyć w tym regionie -->
| opis regionu 6 = Wyspa Madagaskar tworzy odrębną płytę tektoniczną i może być traktowana jako mikrokontynent. Wyspa znana z bioróżnorodności oraz unikatowej flory i fauny. Pozostałe, dużo mniejsze wyspy są pochodzenia wulkanicznego i są jednymi z najlepiej rozwiniętych terytoriów Afryki.
 
| nazwa regionu 7 = Afryka Południowa
| kolor regionu 7 = #e2d774
| elementy regionu 7 = <!-- To, co warto zobaczyć w tym regionie -->
*| [[Afrykaopis Południowa]]regionu 7 region= Region Afryki znany z wydobycia diamentów i złota. Na zachodzie żyją ludy KhoiSan, znane też jako Buszmeni i Hotentoci, które są znane z wyjątkowej i archaicznej kultury zbieracko-łowieckiej. Na wschodzie ludy Bantu tworzyły liczne królestwa, z których najsłynniejszymi są Wielkie Zimbabwe i Zulu. Sporą część obszaru zasiedlali Europejczycy, czego efektem jest dość dobra infrastruktura w niektórych państwach, ale i duże napięcie między rasamiludnością białą i autochtoniczną. Góra Stołowa w [[Kapsztad]]zie została uznana za jeden z nowych siedmiu cudów przyrody.
}}
 
=== Państwa ===