Afryka: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
Ventic (dyskusja | edycje)
Ventic (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
Linia 3:
'''Afryka''' – drugi największy kontynent świata otoczony wodami Morza Śródziemnego, Oceanu Atlantyckiego i Oceanu Indyjskiego, graniczący poprzez Kanał Sueski w [[Egipt|Egipcie]] z [[Azja|Azją]], a poprzez Cieśninę Gibraltarską oddzielony od [[Europa|Europy]].
 
Afryka jest zróżnicowana krajobrazowo i kulturowo, uznawana za region egzotyczny, „Czarny Ląd”. Przyciąga turystów historycznymi budowlami dawnych cywilizacji ([[Afryka Północna]], [[Etiopia]], [[Zimbabwe]]), dziką przyrodą, krajobrazami. Tu znajduje się największa pustynia świata – Sahara, czy najdłuższa rzeka – Nil. Liczne parki narodowe i rezerwaty przyrody przyciągają miłośników fauny i flory, często poznających ją na safari. Atrakcyjność turystyczną kontynentu obniżają: względnie słabo rozwinięta infrastruktura, ubóstwo, konflikty, liczne stereotypy. W ostatnich dekadach sytuacja się jednak poprawia i niektóre państwa posiada standard życia i infrastrukturę zbliżoną do biedniejszej części Europy. Coraz szybciej rozwija się turystyka, szczególnie w [[Egipt|Egipcie]], [[Tunezja|Tunezji]], [[Maroko|Maroku]], [[Republika Południowej Afryki|Republice Południowej Afryki]], [[Kenia|Kenii]], [[Tanzania|Tanzanii]], [[Republika Zielonego Przylądka|Republice Zielonego Przylądka]], [[Botswana|Botswanie]], [[Namibia|Namibii]], czy [[Seszele|Seszelach]]. Również podległe Portugalii [[Madera]], Hiszpanii [[Wyspy Kanaryjskie]] i Francji [[Reunion]] zyskały na popularności.
 
== Charakterystyka ==
Linia 42:
</imagemap>
 
* [[Afryka Północna]] – obszar położony nad Morzem Śródziemnym, oddzielony od reszty kontynentu Saharą. Znajdują się tu liczne ślady dawnych cywilizacji, wysokie góry Atlas i żyzna delta Nilu. Zdecydowaną większość mieszkańców stanowią arabskojęzyczni muzułmanie sunnici, a także mniejszość Żydów sefardyjskich, sunnickich Berberów i Tuaregów w Maghrebie oraz muzułmanów ibadytów w [[Algieria|Algierii]], chrześcijańskich Koptów w [[Egipt|Egipcie]], ponadto nieduże mniejszości katolików, prawosławnych i protestantów. Jest to jedna z lepiej rozwiniętych części kontynentu, z rozwiniętądobrą infrastrukturą turystyczną.
* [[Sahel]] – obszar pogranicza między pustynną Saharą a sawannami, zaludniony głównie przez pół-nomadyczne plemiona wyznające w większości islam sunnicki. W starożytności nad Nilem rozwinęła się cywilizacja nubijska. W średniowieczu miejsce rozkwitu licznych królestw kontrolujących transsaharyjski handel solą, złotem i niewolnikami. Żyjący na przełomie XIII i XIV wieku król [[Mali]], Mansa Musa, jest uważany za najbogatszego człowieka w Historii. Pod koniec XIX wieku kontrolę nad regionem przejęła Francja i Wielka Brytania. W wyniku nadmiernej eksploatacji gruntów sporą część regionu dotknęła w XX wieku klęska ekologiczna. Współcześnie jest to jeden z najbiedniejszych regionów świata.
* [[Afryka Zachodnia]] – część kontynentu położona nad Zatoką Gwinejską; obejmuje państwa położone w strefie sawann i lasów tropikalnych. Ekonomia wielu państw opiera się na produkcji oleju palmowego, kakao, kawy i wydobyciu ropy naftowej. Jest to obszar pogranicza między ludnością muzułmańską a chrześcijańską. Jest to obszar, silnie zróżnicowany etnicznie, o wielu kontrastach. Zniszczone przez wojny domowe [[Sierra Leone]] i [[Liberia]] należą do najbiedniejszych państw świata, [[Nigeria]] posiada największą gospodarkę na kontynencie i największą ludnośćzaludnienie, [[Senegal]] i [[Republika Zielonego Przylądka]] są zaś przykładami wyjątkowej stabilności politycznej na kontynencie.
* [[Afryka Środkowa]] – zróżnicowany kulturowo, etnicznie i krajobrazowo region znany z bogactwa zasobów naturalnych i niestabilności politycznej, szczególnie na wschodzie. W dorzeczu Kongo znajduje się drugi największy na świecie las tropikalny, ponadto mozaika innych formacji roślinnych bogatych we florę i faunę.
* [[Afryka Wschodnia]] – obszar na wschodzie kontynentu do którego zalicza się państwa Rogu Afryki, Wybrzeża Swahili, Wielkiego Rowu Afrykańskiego i [[Madagaskar]] z pobliskimi wyspami. Obszar mocnoTeren różnorodny krajobrazowo i historycznie, prawdopodobne miejsce powstania gatunku ludzkiego. Historia [[Etiopia|Etiopii]], jednego z najstarszych państw świata i jedynego nie skolonizowanego przez Europejczyków, ma co najmniej 3 tysiące lat, a wyróżniające się cywilizacje powstały także w [[Somalia|Somalii]] i na Wybrzeżu Swahili znajdującym się na wschodzie [[Kenia|Kenii]] i [[Tanzania|Tanzanii]] oraz północy [[Mozambik]]u. Tu znajdują się najwyższe góry kontynentu, ze słynnym Kilimandżaro, a także liczne znane parki narodowe, takie jak Semien w Etiopii, Masai Mara w Kenii, Masoala na Madagaskarze czy Serengeti w Tanzanii.
* [[Afryka Południowa]] – region Afryki znany z wydobycia diamentów i złota. Na zachodzie żyją ludy KhoiSan, znane też jako Buszmeni i Hotentoci, które są znane z wyjątkowej i archaicznej kultury zbieracko-łowieckiej. Na wschodzie ludy Bantu tworzyły liczne królestwa, z których najsłynniejszymi są Wielkie Zimbabwe i Zulu. Sporą część obszaru zasiedlali Europejczycy, czego efektem jest dość dobra infrastruktura, ale i duże napięcie między rasami. Góra Stołowa w [[Kapsztad]]zie została uznana za jeden z nowych siedmiu cudów przyrody.
 
Linia 150:
 
== Warto zobaczyć ==
=== Parki narodowe i rezerwaty przyrody ===
* [[Aksum]] – miasto w północnej Etiopii, stolica starożytnego Królestwa Aksum, znane z obelisków i ruiny dawnych pałaców
*'''Park Narodowy Chobe''' ([[Botswana]]) – chroniący przyrodę delty Okawango
* [[Kraj Dogonów]] – obszar w środkowym Mali, znany z unikatowych wiosek ludu Dogonów
* [['''Park Narodowy KrugeraEtosha''' ([[Namibia]] – popularny park narodowy w RPA)
*'''Park Narodowy Gorongosa''' ([[Mozambik]])
* [[Leptis Magna]] – ruiny starożytnych rzymskich budowli (Libia)
*'''Park Narodowy Góry Stołowej''' ([[RPA]]) – chroniący ikoniczną górę dominującą nad [[Kapsztad]]em oraz Przylądek Dobrej Nadziei; popularne miejsce do wędrówek pieszych, poznawania unikatowej flory i fauny, w tym kolonii pingwina afrykańskiego
* [[Kilimandżaro]] – najwyższy szczyt Afryki i cel dla „ludzi gór” (Tanzania)
*'''Park Narodowy Kilimandżaro''' ([[Tanzania]]) – chroniący najwyższy szczyt Afryki
* [[Park Narodowy Serengeti]] – bardzo rozległy park narodowy w Tanzanii, łączy się z rezerwatem Maasai Mara po drugiej stronie granicy z Kenią
*'''[[Park Narodowy Krugera]]''' ([[RPA]]) – największy park narodowy RPA
* [[Dolina Królów]] – „serce” starożytnego Egiptu
*'''Park Narodowy Jeziora Malawi''' ([[Malawi]]) – chroniący cenne ekosystemy wodne trzeciego największego jeziora kontynentu
* [[Wodospad Wiktorii]] – wspaniały wodospad na granicy Zimbabwe i Zambii
*'''Narodowy Rezerwat Przyrody Masai Mara''' ([[Kenia]])
* [[Park Narodowy Wulkanów]] – rezerwat górskich goryli w Rwandzie
*'''Park Narodowy Masoala''' ([[Madagaskar]]) – największy park narodowy kraju chroniący zagrożone lasy wilgotne Madagaskaru
*'''Park Narodowy Reunionu''' ([[Reunion]], [[Francja]]) – chroniący cenne ekosystemy wulkanicznej wyspy
*'''Park Narodowy Semien''' ([[Etiopia]]) – chroniący najwyższe pasmo górskie Wyżyny Abisyńskiej
*'''Park Narodowy Serengeti''' ([[Tanzania]]) – znana na całym świecie z afrykańskiej fauny sawanna
*'''Park Narodowy Taï''' ([[Wybrzeże Kości Słoniowej]]) – chroniący jeden z ostatnich dobrze zachowanych fragmentów zachodnioafrykańskiego lasu tropikalnego
*'''Park Narodowy Teide''' ([[Wyspy Kanaryjskie]], [[Hiszpania]])
*'''Park Narodowy Toubkal''' ([[Maroko]]) – chroniący najwyższe szczyty gór Atlas
*'''Park Narodowy Virunga''' ([[Demokratyczna Republika Kongo]]) – znany z goryli górskich park położony na wschodzie największego państwa Afryki Subsaharyjskiej
*'''Park Narodowy „W” Nigru''' ([[Benin]], [[Burkina Faso]], [[Benin]]) – transgraniczny park narodowy chroniący 10 tys. km² obszaru w meandrach rzeki Niger
 
=== Zabytki ===
*'''Stelle''' w Aksum ([[Etiopia]])
*'''Ruiny rzymskiego miasta''' w Djemila ([[Algieria]])
*'''Amfiteatr rzymski''' w El Djem ([[Tunezja]])
*'''Twierdza Elimina''' ([[Ghana]])
*'''Piramidy''' w Gizie ([[Egipt]])
*'''Gorea''' ([[Senegal]])
*'''Kościoły wykute w skale''' w Lalibeli ([[Etiopia]])
*'''Wyspa Meroe''' ([[Egipt]])
*'''Nekropolia staroegipska''' w Tebach ([[Egipt]])
*'''Timgad''' ([[Algieria]])
*'''Wielkie Zimbabwe''' ([[Zimbabwe]])
 
=== Historyczne miasta ===
*'''[[Agadez]]''' ([[Niger]])
*'''Cidade Velha''' ([[Republika Zielonego Przylądka]])
*'''[[Fez]]''' ([[Maroko]])
*'''Harar''' ([[Etiopia]])
*'''Gondar''' ([[Etiopia]])
*'''[[Kapsztad]]''' ([[RPA]])
*'''Lamu''' ([[Kenia]])
*'''[[Marrakesz]]''' ([[Maroko]])
*'''[[Timbuktu]]''' ([[Mali]])
*'''[[Tunis]]''' ([[Tunezja]])
*'''Zanzibar''' ([[Tanzania]])
 
 
{{Jest w|Świat}}