Słowacja

Słowacja (słow. Slovensko; ang. Slovakia) – państwo śródlądowe w Europie Środkowej ze stolicą w Bratysławie. Graniczy z Austrią (127 km), Polską (597 km), Czechami (240 km), Ukrainą (98 km) oraz Węgrami (678 km). Łączna długość granicy lądowej wynosi 1740 km.

Słowacja Slovensko
Flaga
Lokalizacja
Informacje
Stolica	Bratysława
Ustrój	demokracja parlamentarna
Waluta	euro (EUR, €) 1 € = 100 eurocentów
Strefa czasowa	UTC +1 – zima UTC +2 – lato
Powierzchnia	49 035 km²
Liczba ludności	5 449 270
Język urzędowy	słowacki
Religia dominująca	katolicyzm
Kod telefoniczny	+421
Napięcie elektryczne	230 V / 50 Hz
Typ gniazdka	E
Kod samochodowy	SK
Ruch samochodowy	prawostronny
Domena internetowa	.sk

Charakterystyka

Słowacja to kraj o świeżej historii państwowości, który budzi podziw osiągnięciami organizacyjnymi, krajobrazami oraz zdumiewająco pragmatycznym usposobieniu zamieszkujących go ludzi pozwalającym na cieszenie się życiem, minimalizowanie konfliktów i skuteczne rozwiązywanie problemów.

Klimat

Słowacja ma klimat kontynentalny, co zazwyczaj oznacza śnieżną zimę trwającą w wyżej położonych regionach od grudnia do marca oraz niskie temperatury (czasami nawet –20°C), od maja do października jest ciepło i słonecznie (latem czasami ponad 30°C). Opady nie przekraczają średniej europejskiej.

Historia

Średniowiecze

W VIII wieku na terenach dzisiejszej Słowacji powstało Księstwo Nitrzańskie. W 833 roku zostało podbite przez Mojmira I i odtąd aż do 906 roku obszar ten wraz z Czechami i Morawami tworzył państwo wielkomorawskie. W państwie tym działali m.in. św. Cyryl i Metody. Był to, oprócz XX wieku, jedyny okres w historii kraju, gdy był on związany administracyjnie z Czechami. W latach 1003–1018 i chwilowo w 1031 roku, tereny Słowacji należały do Polski, po czym około 1031 roku zostały podbite przez Królestwo św. Stefana. Od tego czasu stanowiły integralną część Węgier, tworząc jego północne komitaty (tzw. Górne Węgry, węg. Felvidék). Północ kraju zamieszkana była przez ludność pochodzenia słowiańskiego, południe zaś stanowiło obszar intensywnej kolonizacji szlachty węgierskiej. Na przełomie XIII/XIV wieku, w okresie osłabienia władzy królewskiej, Słowacją rządzili suwerenni magnaci – zachodnią Słowacją rządził Mateusz Czak, władający 14 węgierskimi powiatami, wschodnią Słowacją rządził magnat Amadej Aba, a środkową István Ákos. Ich władzę ograniczył po długich walkach król Karol Robert. Wielkorządcą Górnych Węgier w okresie późnego średniowiecza był magnat polskiego pochodzenia, Ścibor ze Ściborzyc, w którego posiadaniu była połowa zachodniej Słowacji.

Słowacja w rękach Habsburgów

W 1526 roku, wraz z przejściem Węgier pod władanie dynastii Habsburgów, Słowacja stała się częścią monarchii habsburskiej. Status Słowacji w obrębie monarchii habsburskiej pozostawał niezmieniony nawet po reformie konstytucyjnej z 1867 roku, kiedy nadal stanowiła część Węgier i nie posiadała autonomii. Idée fixe ówczesnych panslawistów słowackich i czeskich było utworzenie w ramach państwa Habsburgów federacji ludów słowiańskich obejmującej Czechów, Słowaków, Rusinów oraz Słoweńców, mającej być przeciwwagą dla wpływów niemiecko-węgierskich w CK Monarchii (choć wielu Słowaków uważało się za „słowiański szczep węgierski” i ich celem było jedynie uzyskanie szerszej autonomii w węgierskiej części Austro-Węgier).

Pomysły te nie zostały jednak zrealizowane z powodu niechęci Węgrów do dzielenia się władzą aż do czasu rozkładu wspólnego państwa w 1918 roku.

Czechosłowacja

Słowacja połączyła się wówczas z Czechami tworząc Czechosłowację. Do terytoriów zamieszkanych przez większość słowacką włączono też sporo terenów, gdzie Węgrzy byli większością lub jedyną narodowością – praktycznie cały południowy pas państwa był etnicznie węgierski, również stolica – Bratysława – zamieszkana była przez wielonarodowościową społeczność, wśród której Słowacy stanowili mniejszość. Było to złamanie zasady samostanowienia narodów głoszonej na konferencji w Wersalu – realnym powodem był fakt, że etnicznie słowackie ziemie były w większości mało urodzajne i górzyste, natomiast pas naddunajski obfitował w urodzajne gleby. Węgrzy nigdy się nie pogodzili z utratą ziem zamieszkanych przez rodaków, co było przyczyną napiętych stosunków czechosłowacko-węgierskich w okresie międzywojennym.

Pierwsza Republika Słowacka

Po układzie monachijskim z jesieni 1938 uzyskała szeroką autonomię w ramach Czechosłowacji (własny rząd cieszący się szerokimi kompetencjami). W latach 1939–1945 formalnie pozostawała niepodległym państwem (Pierwsza Republika Słowacka na czele z księdzem Jozefem Tiso i Vojtechem Tuką), w rzeczywistości uzależniona była jednak od III Rzeszy. Musiała się jednak zrzec na korzyść Węgier swych terytoriów na południu – z Koszycami włącznie (były to ziemie zamieszkane w większości przez Węgrów oraz Rusinów – Ruś Zakarpacka).

Słowacja wzięła udział w ataku na Polskę w 1939 roku jako sojusznik III Rzeszy. 1 września 1939 roku premier ksiądz Josef Tiso wydał swoim oddziałom rozkaz zaatakowania Polski bez uprzedniego wypowiedzenia jej wojny, co motywował rzekomym zagrożeniem Słowacji przez armię polską. Armia słowacka pod dowództwem Ferdinanda Čatloša zaatakowała Polskę o godzinie 5.00 siłą trzech dywizji w kierunkach: podhalańskim, nowosądeckim i bieszczadzkim. Po upadku Polski w nagrodę Słowacja uzyskała kilkanaście wsi na Spiszu i na Orawie. Wojsko słowackie brało udział również w wojnie niemiecko-sowieckiej 1941-45. 29 sierpnia 1944 wybuchło słowackie powstanie narodowe, które trwało kilka miesięcy. Po jego stłumieniu przez wojska niemieckie z końcem października dowództwo powstania przeniosło się w Niżne Tatry, gdzie na początku listopada 1944 r., w zamknięciu Doliny Łomnistej, utworzono siedzibę Sztabu Głównego wojsk powstańczych. Również większość jednostek powstańczych wycofała się w góry, a dalsze walki partyzanckie trwały do końca wojny.

W międzyczasie u północno-wschodnich granic Słowacji rozpoczęła się jedna z największych operacji II wojny światowej na froncie wschodnim, tzw. operacja dukielsko-preszowska. Brała w niej udział 1 Brygada Czechosłowacka. W dniu 6 października żołnierze 2 batalionu tej brygady w rejonie Barwinka przekroczyli przedwojenną granicę polsko-czechosłowacką i wyzwolili pierwszą słowacką miejscowość – Vyšný Komárnik. Walki, które w pierwotnym zamyśle miały doprowadzić do połączenia się wojsk radzieckich i czechosłowackich z oddziałami powstańczymi, trwały do końca listopada i kosztowały sam tylko I Czechosłowacki Korpus Armijny 6,5 tys. zabitych i rannych.

Drugą ogromną operacją na terenie Słowacji podczas II wojny światowej były walki o przełamanie frontu między Tatrami a Niżnymi Tatrami oraz wyzwolenie Liptowskiego Mikułasza, jakie toczyły się od 2 lutego do 4 kwietnia 1945 r.

Słowacja powojenna

W 1945 tereny Słowacji wróciły do federacji z Czechami na tych samych zasadach co przed 1938. W 1968 w wyniku reform „praskiej wiosny” rozszerzono autonomię Słowacji (duży wpływ na to miał przywódca państwa Alexander Dubček, sam z pochodzenia Słowak). Pokojowy podział Czechosłowacji na dwa suwerenne państwa nastąpił 1 stycznia 1993.

Przygotowania

Wybór czasu podróży

Słowacja jest atrakcyjnym celem wyjazdów turystycznych w ciągu całego roku. Latem godne polecenia są wędrówki po górach, zimą ośrodki narciarskie, a przez cały rok liczne baseny termalne (najbardziej znane to np. Tatralandia, Beszeniowa).

Wizy

Obywateli państw członków Unii Europejskiej, w tym Polski wizy nie obowiązują. Granicę przekracza się na podstawie ważnego paszportu lub dowodu osobistego.

Przepisy celne

Pomiędzy Polską a Słowacją nie ma granicy celnej. Dozwolone jest przewożenie wszelkich dóbr przeznaczonych na własny użytek. Ograniczenia dotyczą jedynie alkoholu i papierosów. Podstawowe limity które kraje Unii mogą okresowo lub na stałe zmieniać (głównie dotyczy to papierosów, których ilość zmniejszona jest do 200 sztuk), w Unii Europejskiej wynoszą:

• 800 szt. papierosów lub
• 400 szt. cygaretek lub
• 200 szt. cygar,
• ewentualnie 1 kg tytoniu.

Podobne ograniczenia dotyczą napojów alkoholowych i tak w bagażu możemy mieć:

• 10 l alkoholu wysokoprocentowego lub
• 20 l wina wzmocnionego np. wermut lub
• 90 l zwykłego wina w tym 60 litrów wina musującego,
• ewentualnie 110 l piwa.

Wymiana waluty

Waluta: Euro (EUR). W przygranicznych miejscowościach z Polską przyjmowane są złotówki, jednak kurs wymiany nie jest w przypadku PLN korzystny. Bankomaty są powszechne, nawet w małych miastach, oraz w miejscowościach turystycznych. Gotówkę można wymieniać w bankach lub w punktach wymiany (Zmenáreň) często z zachętą: bez poplatkov, tzn. bez dodatkowej opłaty pobieranej w banku.

Karty płatnicze z zasady są akceptowane, ale w niektórych restauracjach przydrożnych czy też małych sklepach płatność za ich pomocą może stanowić problem. Nie ma tu reguły, choć im większy sklep i im większe miasto, tym problem robi się mniejszy.

Dojazd

Samolotem

Najbliższe stolicy Słowacji duże lotnisko to Wiedeń-Schwechat w Austrii, skąd do Bratysławy dostaniemy się taksówką w około 40 minut. Lotnisko bratysławskie oferuje znacznie mniej połączeń międzynarodowych. Są za to loty krajowe do Koszyc. Ostatnio Słowacy rozwijają port lotniczy w Bratysławie i w przyszłości można się spodziewać lepszych połączeń.

Pociągiem

Koleje słowackie oferują rozległą sieć połączeń. Dojazd koleją jest możliwy z Czech (z Pragi, Brna – linia do Bratysławy i Ostrawy – linia do Żyliny), z Austrii (Wiedeń – Bratysława), z Węgier (Budapeszt – Bratysława, Nowe Zamki; Miszkolc – Koszyce), Ukrainy (Czop – Czerna nad Cisą, Koszyce) i Polski (Sanok – Medzilaborce; Kraków, Muszyna – Plaveč, Preszów, Koszyce, Zwardoń – Czadca).

Samochodem

Po wejściu do Unii Europejskiej podróż samochodem nie nastręcza żadnego problemu. Drogi są na bieżąco remontowane, utrzymywane w zimie i przeważnie w dobrym stanie – szczególnie główne. Wiele do życzenia pozostawia tylko ich oznakowanie: drogowskazy są małe i trzeba poza autostradami przyzwyczaić się do maniery podawania kierunku, nie na główne duże miasto, tylko na następne powiatowe, a nawet większą wieś, która jest po drodze.

Benzyna i olej napędowy powszechnie dostępne, gorzej z LPG.

Autostrady i drogi ekspresowe płatne. Winietkę opłaty kupuje się na granicy lub na stacji benzynowej. Dziesięciodniowe winietki kosztują 10 €, a miesięczne 14 €. Dla pojazdów powyżej 3,5 tony, płatne są również liczne odcinki dróg.

Podział administracyjny

Podział administracyjny Słowacji

• Kraj bańskobystrzycki
• Kraj bratysławski
• Kraj koszycki
• Kraj nitrzański
• Kraj preszowski
• Kraj trenczyński
• Kraj trnawski
• Kraj żyliński

Miasta

• Bratysława
• Koszyce
• Żylina
• Poprad
• Bańska Bystrzyca
• Preszów
• Zwoleń
• Trnawa
• Trenczyn
• Nitra
• Martin
• Bardejów
• Revúca
• Prievidza
• Michalovce

Ciekawe miejsca

• Słowacki Raj
• Rożniawa
• Tatry
• Kremnica
• Orawski Podzamok
• Bańska Bystrzyca

Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO

• Bańska Szczawnica – średniowieczne miasto górnicze
• Bardiów – zespół miejski z dzielnicą żydowską
• Jaskinie Krasu Aggtelek i Słowackiego Krasu (wspólnie z Węgrami)
• Karpackie lasy bukowe (wpis transgraniczny wraz z Ukrainą)
• Wilkoliniec – skansen architektury ludowej
• Zamek Spiski i związane z nim zabytki, Spiska Kapituła i kościół we wsi Žehra

Język

Językiem urzędowym jest słowacki. Szybko i łatwo można się porozumieć po węgiersku i czesku, nie ma również kłopotu z porozumiewaniem się w języku angielskim. Język słowacki jest bardzo podobny do polskiego, dogadać się można nawet mówiąc we własnych językach.

Jak płacić

Oficjalną walutą Słowacji jest euro (1 euro = 100 eurocentów).

Bezpieczeństwo

Poziom bezpieczeństwa na Słowacji nie odbiega od poziomu bezpieczeństwa w innych państwach w Europie Środkowej. Plagą na Słowacji, szczególnie od piątku do niedzieli, są na wsiach i w małych miastach pijani przechodnie oraz pijani kierowcy. W stolicy Słowacji, Bratysławie, występuje duże zagrożenie kradzieżami kieszonkowymi, włamaniami do samochodów oraz kradzieżami samochodów. Należy być bardzo ostrożnym w kontaktach z Cyganami. Szczególnie na drogach, Cyganie stosują znane również i w Polsce sposoby zatrzymania samochodu – na wypadek drogowy, na awarię, złapanie gumy itp. Ogólnie można powiedzieć jednak, że Słowacja jest państwem bezpiecznym dla turystów, a opisane przypadki zdarzają się bardzo rzadko.

Zdrowie

Obywatele państw Unii Europejskiej leczeni są na zasadach wzajemności. Oznacza to, że przyjezdnym, a nawet turystom przysługują te same prawa i obowiązki, co obywatelowi Słowacji. Podstawą uzyskania pomocy jest karta EKUZ.

Słowacja dokonała reformy państwowej opieki zdrowotnej. Zasadą jest współpłacenie za opiekę zdrowotną przez pacjenta.

• Porada lekarska: ryczałt za wizytę.
• Leki: ryczałt na podstawowe leki, reszta pełnopłatna.
• Pogotowie: tel: 155.
• Szpital: płatne pierwsze 21.

W Słowacji koszty transportu i leczenia skutków wypadków podczas rekreacyjnego uprawiania sportu, w tym sportów zimowych, są płatne w 100% przez poszkodowaną osobę. Dlatego też zaleca się posiadanie odrębnego, prywatnego ubezpieczenia kosztów leczenia, w tym transportu do Polski. Przy zawieraniu ubezpieczenia należy wybrać firmę, która nie wymaga od nas wyłożenia gotówki i jej zwrotu po powrocie do kraju, ponieważ możemy nie dysponować taką kwotą.

Kontakt

Przedstawicielstwa dyplomatyczne

Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane na Słowacji

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Bratysławie

ul. Paulínyho 7, 814 91 Bratysława

Telefon: +421 25 94 90 211

Fax: +421 25 44 13 193

Strona www: https://bratyslawa.msz.gov.pl/pl/

E-mail: bratyslawa.amb.sekretariat@msz.gov.pl

Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane w Polsce

Ambasada Republiki Słowackiej w Warszawie

ul. Litewska 6

00-581 Warszawa

Telefon: +48 22 525 81 10

Fax: +48 22 525 81 22

Strona www: https://www.mzv.sk/web/varsava

E-mail: emb.warsaw@mzv.sk

---