Oman: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
Poprawienie
Rozbudowano kilka rozdziałów m.in. →‎Charakterystyka: i dodano 3 zdjęcia.
Linia 29:
 
=== Historia ===
[[Plik:Qabus bin Said.jpg|mały|288x288px|Sułtan Kabus ibn Sa’id]]
Oman był położony na ważnych szlakach handlowych, dlatego już w drugim tysiącleciu p.n.e. produkowano kadzidła, wtedy też był bogatym i ważnym państwem. Znajdowało się tam miasto Irem. Przed islamizacją w VII wieku kraj był często niszczony przez wojny plemienne i perskie najazdy. W VIII wieku mieszkańcy Omanu przyjęli doktrynę ibadycką islamu i pod rządami wybranego przez siebie imama uniezależnili się od kalifatu Abbasydów. W X wieku kraj został podbity przez Seldżuków. Obieralni imamowie rządzili Omanem do XVIII wieku. W 1507 do portu zaczęli przypływać Portugalczycy i osiedlać się. W 1515 założyli obecną stolicę Omanu – Maskat. W 1650 Portugalczycy zostali wyparci przez Arabów, jednak w czasach nowożytnych Oman był także kilkakrotnie krótkotrwale okupowany przez Turcję i Persję. Obecnie panująca dynastia doszła do władzy pod koniec XVIII wieku. Następnie Oman popadł w zależność od Wielkiej Brytanii, pozostając jednakże krajem formalnie niepodległym (traktaty o przyjaźni, handlu i nawigacji). Bunty plemion z głębi kraju przeciwko władzy sułtana doprowadziły do podpisania przy udziale Brytyjczyków porozumienia, w wyniku którego w okresie 1913-1957 istniały de facto dwa państwa: sułtanat Maskatu i imamat Omanu. W 1951, na mocy układu z sułtanem, którym był wówczas Said III ibn-Taimur, Wielka Brytania potwierdziła niepodległość Omanu jako jednego państwa (Sułtanat Maskatu i Omanu). W latach 1783–1958 do Omanu należał także port Gwadar w Beludżystanie, sprzedany następnie przez sułtana Pakistanowi.
 
Lata 1962-1976 to okres walki wojsk rządowych z popieraną przez Jemen Południowy lewicową partyzantką w regionie Zufar. Jako pierwszy do walki z rządem stanął Front Wyzwolenia Zufaru łączący lewicowe poglądy z panarabizmem, w 1968 roku Front przeistoczył się w Ludowy Front Wyzwolenia Okupowanej Zatoki Perskiej. Na początku 1969 roku dzięki wsparciu militarnemu Południowego Jemenu, partyzanci zajęli duże połacie zachodniej części Zufaru. Rebelia upadła w 1976 roku na skutek irańskiej i brytyjskiej interwencji zbrojnej.
 
W 1970 po pałacowym zamachu stanu panującego sułtana zastąpił jego syn – Kabus ibn-Said, który zmienił oficjalną nazwę państwa na Sułtanat Omanu. W 1975 Oman został ostatecznie zjednoczony przez sułtana. Rewolucja w Iranie, a także wojna irańsko-iracka przyczyniły się do umocnienia stosunków Omanu z USA, które zainstalowały swoje bazy w zamian za pomoc ekonomiczną, handlową i wojskową. Znaczne dochody państwa pochodzą z eksploatowanych od lat 50. XX wieku bogatych złóż ropy naftowej.
 
=== Polityka ===
W Omanie panuje monarchia dziedziczna. Głową państwa jest obecnie sułtan Kabus ibn Sa’id. W kraju nie ma (w w zachodnim rozumieniu tych pojęć) parlamentu i konstytucji, ani partii politycznych, obowiązuje prawo muzułmańskie (szariat).
 
Rolę konstytucji pełni tzw. prawo podstawowe, ustanowione dekretem królewskim nr 101/96 przez sułtana Kabusa ibn Sa’ida listopada 1996 roku. Pierwsze poprawki zostały wniesione dekretem królewskim nr 99/2011, 19 października 2011. Ustanawia ono islam jako religię państwową, zasady sukcesji w obrębie rodu królewskiego wywodzącego się od Saida Turki ibn Sa’ida, gwarantuje podstawowe wolności obywatelskie, reguluje zasady funkcjonowania rządu i aparatu państwowego w oparciu o prawo, rozdzielność funkcji w administracji i biznesie, wprowadza niezależne sądownictwo oraz dwuizbowy parlament.
 
=== Gospodarka ===
Najwięcej zysku przynosi Omanowi eksport ropy naftowej. Ważną rolę odgrywa przemysł. Produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca wynosi 9294 USD. W latach 1996–2000 rozpoczęto prywatyzację sektora państwowego i otwarcie gospodarki dla zagranicznych inwestorów (porozumienia z 2005 przewidują rozbudowę sektora energetycznego i sieci telefonii komórkowej) oraz program rozwoju lokalnego rynku pracy (głównie szkolenia zawodowe) celem ograniczenia zatrudnienia cudzoziemców. W 2000 roku Oman został członkiem WTO, a w 2006 zniesiono cła w handlu z USA.
 
== Dojazd ==
Linia 54 ⟶ 64:
 
== Regiony ==
[[Plik:Oman, administrative divisions - de - colored.svg|mały|273x273px|Podział administracyjny Omanu]]
W 2011 roku dekretem sułtańskim nr 114/2011 z 26 października 2011 Oman podzielony został na 11 prowincji (''muhafaz''); dalszy podział obejmuje 61 wilajetów (będących odpowiednikami polskich powiatów).
 
Prowincje Omanu to:
 
* Zufar
* Prowincja Centralna
* Az-Zahira
* Ad-Dachilijja
* Prowincja Północno-Wschodnia
* Prowincja Południowo-Wschodnia
* Maskat
* Dżanub al-Batina
* Szamal al-Batina
* Al-Burajmi
* Musandam
 
== Miasta ==
Linia 70 ⟶ 96:
=== Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO ===
{{#lsth:Lista światowego dziedzictwa UNESCO|[[Oman]]}}
 
[[Plik:Nizwa Fort.jpg|mały|240x240px|Fortyfikacje w Nizwie]]
 
=== Zamki i fortyfikacje ===
 
* Fort Mutrah w Maskacie
* Fort w Suharze
* Fortyfikacje w Nizwie
* Fort Al Rustaq
* Fort Al Hazm
* Twierdza Al Jalali
* Zamek Almawalik
* Fort Bahla
* Zamek Barka obok Maskatu
* Zamek Jabreen w Bahla
* Fort Nakhal
 
== Transport ==
Sieć transportowa w Omanie jest w rozbudowie. Główny szlak stanowi szosa Maskat-Salala. Międzynarodowe lotniska pasażerskie znajdują się w Maskacie i Salala. Sieć kolejowa na terenie kraju nie istnieje.
 
== Język ==
Linia 77 ⟶ 120:
 
== Zakupy ==
W kraju funkcjonują głównie targowiska i niewielkie sklepy. Na jarmarkach (znanych tu jako ''suk'') można zakupić owoce, warzywa, ryby, wyroby tytoniowe i wiele różnych rzeczy użytku codziennego. Targi w miastach odbywają się prawie codziennie, a na wsiach zazwyczaj raz lub dwa razy w tygodniu.
 
Poza tym w kraju (głównie w Maskacie) można znaleźć centra handlowe, ale nie ma ich wiele.
 
== Gastronomia ==