Powiat chrzanowski
Powiat chrzanowski – powiat w Polsce, w województwie małopolskim, odtworzony w 1999 r. w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Chrzanów. Powiat chrzanowski powstał po raz pierwszy w latach 1853-1854 jako jeden z dwóch powiatów Wielkiego Księstwa Krakowskiego w Królestwie Galicji i Lodomerii. Stolica powiatu – Chrzanów znajduje się pomiędzy Krakowem a Katowicami, niespełna 40 km od wyznaczonego przez kartografów środka Europy.
Geografia edytuj
- Współrzędne geograficzne stolicy powiatu: 50°08′00″N 19°24′00″E
- Powierzchnia powiatu 371,60 km²
- Ludność powiatu 128 000 (2011 r.)
- Gęstość zaludnienia 344,32 osób/km²
- Ludność w miastach 62,87 %
- Grunty orne 25,17 %
- Lasy i grunty leśne - 40,02 %.
Południową granicę powiatu wyznacza rzeka Wisła, a jej lewy dopływ Chechło jest największą z lokalnych rzek.
Powiat chrzanowski leży na południowo-zachodnim krańcu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, na pograniczu z Wyżyną Śląską.
Podział administracyjny edytuj
W skład powiatu wchodzą:
- gminy miejsko-wiejskie: Alwernia, Chrzanów, Libiąż, Trzebinia
- gminy wiejskie: Babice
- miasta: Alwernia, Chrzanów, Libiąż, Trzebinia.
Sąsiednie powiaty
Powiat chrzanowski graniczy z powiatami: oświęcimskim, wadowickim, krakowskim, olkuskim oraz z miastem Jaworzno (położonym w województwie śląskim).
Dojazd edytuj
W obrębie Chrzanowa znajdują się trzy bezpośrednie zjazdy na autostradę A4. Dzięki temu powiat chrzanowski posiada szybkie połączenie drogowe z Krakowem, Katowicami i Wrocławiem.
Gospodarka edytuj
W II Rzeczypospolitej miasto rozwinęło się jako ośrodek produkcji lokomotyw i maszyn (w 1920 r. powstała tu "Pierwsza Fabryka Lokomotyw w Polsce" S.A. - Fablok), będąca jedynym w owym czasie przedsiębiorstwem produkującym parowozy. Wkrótce w 1928 r. powstały Zakłady Materiałów Ogniotrwałych Stella, dostarczające hutnictwu materiały szamotowe oraz ogniotrwałe materiały ceramiczne. W 1930 r. zatopienie kopalni "Matylda" zakończyło natomiast okres wydobycia rud cynku i ołowiu.
Po II wojnie światowej w Chrzanowie rozwinął się przemysł spożywczy (powstały m.in. zakłady mięsne, mleczarnia i chłodnia) oraz produkcja materiałów budowlanych.
Ochrona przyrody edytuj
Obszary leśne wchodzą w skład Nadleśnictwa Chrzanów którego część to Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie oraz Tenczyński Park Krajobrazowy.
Ponadto dla ochrony miejsc szczególnie cennych utworzono rezerwaty przyrody:
Istnieje także obszar chronionego krajobrazu Dobra–Wilkoszyn w Jaworznie, użytek ekologiczny Podbuczyna w Trzebini a także liczne pomniki przyrody.
Zabytki edytuj
Powiat chrzanowski to znakomite miejsce do uprawiania turystyki miejskiej. Wśród gwaru ulic znajdą się ciekawe, zabytkowe miejsca, które zapewnią niezapomniane przeżycia. Liczne dowody dawnej świetności w postaci budowli sakralnych, zamków, dworów i rezydencji słowem zabytków znajdziemy zarówno w Chrzanowie (najwięcej, najciekawsze) jak i Alwerni, Babicach, Libiążu i Trzebini. Warto m.in. odwiedzić ruiny zamku w Lipowcu, a także znajdujący się u stóp wzgórza zamkowego Nadwiślański Park Etnograficzny. Godne uwagi są też barokowy klasztor oo. Bernardynów w Alwerni oraz zabytkowe wiejskie kościółki rozrzucone po całym powiecie. W deszczowe dni można wstąpić do muzeów lub posłuchać koncertu w Dworze Zieleniewskich. Można również zaplanować wycieczki do Oświęcimia, Krakowa oraz niedaleko położonych Wadowic.
Kultura ludowa edytuj
To także jednym z ważniejszych ośrodków kultury ludowej w regionie. Tradycje są pieczołowicie pielęgnowane i przekazywane z pokolenia na pokolenie. Grupy śpiewacze, gawędziarki, Koła Gospodyń Wiejskich są niewątpliwą atrakcją na regionalnych i ogólnopolskich imprezach folklorystycznych. Jest wiele imprez o charakterze cyklicznym m. in.obchody Dni Miast i Wsi, w Nadwiślańskim Parku Etnograficznym w Wygiełzowie coroczny Festiwal Muzyki Kameralnej i Organowej oraz konkurs potraw regionalnych, szczególnie propagowana jest regionalna potrawa – „Ziemniaki po cabańsku,” na jesiennym Festiwalu Ziemniaków po Cabańsku. Co roku organizowana jest także Strzelanka Alwernijska - odpust w klasztorze o.o. Bernardynów w Alwerni, zwany tak dzięki dawnemu zwyczajowi strzelania z moździerzy.
Rekreacja edytuj
Chrzanów i okolice bogate są w atrakcyjne pod względem rekreacyjnym tereny leśne, z wytyczonymi szlakami pieszymi i rowerowymi. Urozmaicone i interesujące budowa geologiczna oraz ukształtowanie terenu zachęcają do wędrówek. Pośród należących do Chrzanowa obszarów leśnych znajduje się duży zbiornik dla wędkarzy Groble.
Ziemia Chrzanowska zachęca turystów do pieszych i rowerowych wycieczek oraz turystyki konnej. W pakiecie atrakcji turystycznych każdej z gmin znajdują się przygotowane trasy, które oprowadzają po najpiękniejszych zakątkach powiatu. Przygotowane ścieżki dydaktyczne, pozwalają odkryć przyrodnicze i geologiczne cuda przyrody.
Akweny Kozi Bród, Balaton i Zalew Chechło w Trzebini oraz Skowronek w Alwerni w ciepłe słoneczne dni gromadzą licznie mieszkańców powiatu, jak i turystów.
|